چطور خواب شبانه و زمان خوابیدن می‌تواند میزان ورزش روز بعد را افزایش دهد؟

تصور کنید ساعت ۱۰ شب است و شما تصمیم گرفته‌اید زودتر از همیشه به تخت بروید، با این امید که فردا پرانرژی‌تر از خواب بیدار شوید. صبح روز بعد، نه‌تنها سرحال هستید، بلکه به‌طور غیرمنتظره ۳۰ دقیقه بیشتر از همیشه ورزش می‌کنید. این تجربه که شاید برای بسیاری از ما آشنا باشد، حالا پشتوانهٔ علمی یافته است.

به گزارش چطور، پژوهش جدیدی از دانشگاه «موناش» (Monash University) استرالیا نشان می‌دهد زود خوابیدن می‌تواند به طور طبیعی میزان ورزش روز بعد را افزایش دهد. این ارتباط میان زمان خواب شبانه و سطح فعالیت بدنی روز بعد، پرسش‌های تازه‌ای را دربارهٔ نقش خواب در سلامت عمومی ایجاد کرده است. کلید ماجرا نه فقط در طول خواب، بلکه در زمان به خواب رفتن نهفته است. در ادامه به یافته‌های این پژوهش و تحلیل دلایل این ارتباط خواهیم پرداخت و خواهیم دید چگونه یک تغییر ساده در شبانه‌روزی‌مان، به بهبود سبک زندگی کمک می‌کند.

 ارتباط زمان خواب شبانه با میزان ورزش روز بعد

پژوهشی که توسط گروهی از دانشمندان دانشگاه موناش انجام شد، داده‌های نزدیک به ۲۰ هزار نفر را که به مدت یک سال از ابزارهای پوشیدنی (wearables) استفاده می‌کردند، تجزیه و تحلیل کرد. این پژوهش نشان داد افرادی که زودتر به خواب می‌روند، روز بعد زمان بیشتری را به فعالیت بدنی با شدت متوسط تا شدید اختصاص می‌دهند. برای نمونه، کسانی که ساعت ۹ شب به خواب رفته بودند، به‌طور میانگین ۳۰ دقیقه بیشتر از کسانی که ساعت ۱ بامداد خوابیده بودند، ورزش کردند.

حتی در مقایسه با کسانی که ۱۱ شب به خواب رفته بودند، این تفاوت به حدود ۱۵ دقیقه می‌رسید. این یافته‌ها نشان می‌دهد که تغییر کوچک در زمان خواب می‌تواند اثر محسوسی بر میزان تحرک داشته باشد و زنگ هشداری برای بازنگری در عادت‌های شبانهٔ ما باشد.

نقش مدت خواب و کیفیت آن در تشویق به فعالیت بدنی

پژوهشگران دریافتند که آنچه بیشترین تأثیر را بر میزان ورزش روز بعد دارد، نه فقط طول مدت خواب، بلکه زمان به خواب رفتن است. داده‌ها نشان داد کسانی که شب‌ها زودتر به خواب می‌رفتند، حتی اگر همان مقدار خواب همیشگی خود را داشتند، روز بعد فعالیت بدنی بیشتری ثبت کردند. این موضوع بیانگر آن است که تغییر در زمان خواب شبانه، بدون نیاز به کاهش یا افزایش ساعات خواب، می‌تواند به بهبود فرصت و انگیزهٔ ورزش کمک کند.

در عین حال، گرچه کسانی که کم اما زود می‌خوابیدند (مثلاً ۵ ساعت) به‌طور متوسط زمان بیشتری ورزش می‌کردند، اما باید توجه داشت که کم‌خوابی (sleep deprivation) پیامدهای منفی برای سلامتی دارد که این مزیت ظاهری را زیر سؤال می‌برد. به همین دلیل، تغییر زمان خواب شبانه بدون آسیب به کیفیت یا مدت خواب، بهترین رویکرد برای افزایش تحرک روزانه به شمار می‌آید.

 چرا زود خوابیدن چنین اثری دارد؟

دانشمندان چند توضیح برای این پدیده ارائه کردند. یکی از آن‌ها این است که دیر خوابیدن می‌تواند نشانهٔ سبک زندگی پرمشغله‌تر باشد و همین عامل باعث می‌شود فرصت یا انرژی لازم برای ورزش روز بعد کاهش یابد. از سوی دیگر، زود خوابیدن احتمال چُرت زدن صبحگاهی یا استفاده از دکمهٔ چُرت (snooze button) را کمتر می‌کند، که این خود زمان بیشتری برای فعالیت‌های صبحگاهی باقی می‌گذارد. این یافته‌ها همچنین بر تضاد میان ساعتِ زیستی (biological clock) افراد شب‌زی (night owl) و برنامه‌های اجتماعی استاندارد ۹ صبح تا ۵ عصر تأکید دارد.

این تضاد می‌تواند به خستگی، کیفیت پایین خواب و کاهش انگیزه برای تحرک منجر شود.

شواهد پشتیبان و محدودیت‌های یافته‌ها

این پژوهش نه‌تنها بر داده‌های گروه اصلی نزدیک به ۲۰ هزار نفر متکی بود، بلکه از داده‌های گروه دوم شامل حدود ۶ هزار نفر از جمعیتی متنوع‌تر هم بهره می‌برد. هرچند که اثرات در گروه دوم کمتر بارز بود، اما همچنان الگوی مشابهی مشاهده شد. باید توجه داشت که این تحقیق یک همبستگی (correlation) را نشان می‌دهد، نه رابطهٔ علت و معلولی قطعی. به همین دلیل، نمی‌توان با اطمینان گفت زود خوابیدن به‌تنهایی عامل ورزش بیشتر است. ویژگی‌های ذاتی مانند شب‌زی بودن یا سبک زندگی فردی ممکن است بر هر دو عامل زمان خواب و میزان ورزش اثر بگذارند.

پیامدهای بهداشتی و توصیه‌های عمومی

این یافته‌ها نشان می‌دهد که سیاست‌های سلامت عمومی می‌توانند به‌جای تمرکز جداگانه بر خواب و ورزش، به ترکیب این دو به‌عنوان مؤلفه‌های به‌هم‌پیوستهٔ سلامت توجه کنند. زودتر خوابیدن می‌تواند یک مداخلهٔ ساده و بدون هزینه باشد که نه‌تنها خواب، بلکه کیفیت زندگی و میزان تحرک روزانه را بهبود بخشد. این نکته به‌ویژه در جوامعی که مشکلات سبک زندگی کم‌تحرک و اختلالات خواب شایع است، اهمیت دوچندان دارد.

خلاصه 

زودتر خوابیدن شبانه می‌تواند عاملی مؤثر برای افزایش میزان ورزش روز بعد باشد. این اثر حتی بدون تغییر در مدت زمان خواب و تنها با تغییر زمان به خواب رفتن مشاهده می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که همبستگی میان ساعت خواب شبانه و فعالیت بدنی واقعی است، هرچند علت اصلی هنوز به‌طور قطعی مشخص نشده است. این یافته می‌تواند به بهبود برنامه‌های سلامت عمومی برای ارتقاء سبک زندگی فعال کمک کند.

آیا فقط مدت خواب مهم است یا زمان آن هم اهمیت دارد؟
زمان خواب به‌اندازهٔ مدت آن اهمیت دارد و پژوهش‌ها نشان داده‌اند که زودتر خوابیدن حتی با همان مدت خواب می‌تواند باعث تحرک بیشتر شود.

آیا این یافته‌ها در همهٔ افراد صدق می‌کند؟
این ارتباط در گروه‌های متنوعی از مردم دیده شده، اما اثر آن در افراد مختلف ممکن است شدت متفاوتی داشته باشد.

آیا کم‌خوابی باعث ورزش بیشتر می‌شود؟
در پژوهش دیده شد که کم‌خوابی با ورزش بیشتر همراه بود، اما این ورزش نمی‌تواند اثرات منفی کم‌خوابی را جبران کند و کم‌خوابی برای سلامت مضر است.

چطور می‌توان برنامه خواب بهتری داشت؟
داشتن ساعت خواب منظم، کاهش نور مصنوعی پیش از خواب و تنظیم یک روال شبانهٔ آرام‌بخش به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند.

چرا افراد بعضی چیزها را به خاطر می‌آورند و بعضی چیزها از یاد می‌برند؟

بیشتر بخوانید:

بهترین زمان خوابیدن و بیدار شدن از نظر طب سنتی

تماشاخانه

روایتی از خانه‌های تخریب شده در جنگ اسرائیل علیه ایران / «این‌جا خانه‌ام بود؛ هرچیزی در آن معنایی داشت» (فیلم)

کشف شگفت‌انگیز یک مدل قطار غول‌پیکر در زیرزمین خانه‌ای در ملبورن (فیلم)

فیلم های دیگر