بیهوشی خطرناک است؟

در زمان بی‌هوشی عمومی ‌به دلیل بی‌حرکتی و به ویژه در برخی از اعمال جراحی طولانی و در افراد سالمند، احتمال رکود خون و لخته شدن آن می‌تواند وجود داشته باشد.

ترس از بیهوشی و رفتن به اتاق عمل از آنجا ناشی می‌شود که یک‌سری باورها در بین مردم وجود دارد و بعضی از آنها، درست یا غلط، در ذهن‌ها جا خوش کرده است.

از دکتر فرناد ایمانی، مدیر گروه بی‌هوشی دانشگاه علوم پزشکی ایران، درباره این باورها پرسیده‌ایم و با دکتر ضابطی هم درباره یکی از رایج‌ترین این باور‌ها، یعنی خطرات بیهوشی در زایمان، گفتگویی داشتیم که در ادامه می خوانید.

بعد از بیهوشی دچار ریزش مو می‌شویم؟

نه؛ این باور، اشتباه است. ریزش مو علل متفاوتی دارد؛ به ویژه در سنین جوانی و در مردان می‌تواند به دلیل تغییرات هورمونی باشد، ولی تاکنون به اثبات نرسیده است که داروهای بی‌هوشی عامل ریزش مو باشد.

بیهوشی بر حافظه تاثیر می‌گذارد و بهتر است تا حد ممكن از آن بپرهیزیم؛ به‌خصوص هوش بچه‌ها در مقایسه با بزرگسالان، آسیب بیشتری می‌بیند!

نه؛ این باور، اشتباه است. اگرچه بهتر است تا حد امکان از بیهوشی پرهیز نمود ولی این موضوع به دلیل پیشگیری از عوارض فیزیوپاتولوژیک است که بر دستگاه‌های مختلف بدن به صورت کوتاه مدت اثر می‌گذارد، اما در هیچ مطالعه‌ای مشاهده نشده است که بیهوشی تاثیری بر هوش کودکان داشته باشد.

با بیهوشی می‌شود اعتیاد را درمان كرد؟

بله؛ این باور، تا حدودی درست است. اعتیاد دارای ریشه‌های گوناگونی است که علل رفتاری و روانی از سردسته‌های اصلی آن است. بنابراین برای درمان اعتیاد باید به آن توجه خاصی داشت. اما در زمان ترک داروهای مخدر، بدن بیماران دچار عوارض محرومیت از داروهای مخدر شده که به‌صورت تحریک دستگاه سمپاتیک بدن مانند تندی ضربان قلب، افزایش فشار خون، اسهال، بی‌قراری و بی‌خوابی شدید و امثال آن خود را نشان می‌دهد که با روش‌های گوناگون مانند جایگزینی داروهای کوتاه اثر مخدر (همچون متادون) و تجویز برخی از داروها باید عوارض محرومیت از مخدر را کنترل نمود.

سم‌زدایی یا دتوکسی‌فیکیشن یکی از روش‌هایی است که برای کنترل علایم تحریک دستگاه سمپاتیک در زمان کوتاه به کار می‌رود، ولی شرایط ویژه و موارد خاص و محدودی برای آن وجود دارد که قابل انجام برای تمام بیماران نیست. سم‌زدایی معتادان تحت بیهوشی با سرعت بیشتری میسر می‌شود.

اگر متخصص بیهوشی خواست بی‌حسی نخاعی انجام بدهد، بهتر است ممانعت كنید؛ چون احتمال فلج پاهای‌تان وجود دارد!

نه؛ این باور، اشتباه است. امروزه بی‌حسی نخاعی یا اسپینال و بی‌حسی اپیدورال از روش‌های بسیار رایج در تمام دنیا به ویژه در کشورهای پیشرفته است. در این روش، هیچ تماسی با طناب نخاعی صورت نمی‌گیرد و جای نگرانی برای آن نمی‌باشد.

بیحسی در این روش‌ها به صورت مهار شیمیایی اعصاب بوده که مسوول حس و حرکت هستند، لذا علامت آن به شکل بی‌حرکتی و بی‌حسی اندام خود را نشان می‌دهد. اما این موضوع کاملا موقتی بوده و با پایان اثر داروی بی‌حسی از بین می‌رود. بنابراین، احتمال فلج پا با آن بسیار نادر است.

از سوی دیگر، عوارض بیهوشی عمومی‌ در مقایسه با بی‌حسی نخاعی به گونه‌ای زیاد است که امروزه در ممالک پیشرفته با اطلاع‌رسانی کافی به مردم، تمایل کلی جامعه به انجام انواع روش‌های بی‌حسی موضعی مانند بی‌حسی نخاعی یا اپیدورال و سایر انواع این روش‌ها از رشد چشم‌گیری برخوردار بوده است.

بیهوشی موجب اختلال خون‌رسانی صورت می‌شود و به دندا‌ن‌ها آسیب می‌رساند و احتمال پوسیدگی آنها را بالا می‌برد

نه؛ این باور، اشتباه است. با اینکه انجام اقدامات بیهوشی عمومی‌ می‌تواند به دندان‌ها به طور مستقیم آسیب برساند که به دلیل احتمال ضربه مستقیم در زمان لوله‌گذاری داخل نای می‌باشد. ولی در صورت رعایت بهداشت دهان و دندان در طول زندگی با مسواک زدن مرتب (همانند سایر مراقبت‌های بهداشتی) امکان پوسیدگی دندان با بی‌هوشی وجود ندارد.

در بیهوشی، خون به خوبی پمپ نمی‌شود و در مویرگ پاها می‌ماند و لخته می‌شود و برای همین، اگر بیمار حركت كند، با خطر مواجه می‌شود

بله؛ در زمان بی‌هوشی عمومی ‌به دلیل بی‌حرکتی و به ویژه در برخی از اعمال جراحی طولانی و در افراد سالمند، احتمال رکود خون و لخته شدن آن می‌تواند وجود داشته باشد. به همین دلیل، اقداماتی مانند بستن اندام تحتانی با باندهای کشی در طول عمل برای جلوگیری از رکود خون در اندام تحتانی انجام می‌گیرد.

احتمال اینكه از بیهوشی سالم بیرون نیایید، خیلی زیاد است؛ به خصوص اگر مسن باشید و بیماری قلبی داشته باشید

نه؛ این باور، اشتباه است. احتمال بیهوش باقی ماندن و بیدار نشدن یکی از عوارض بسیار نادر بوده که به دلیل بروز عوارض مغزی قلبی و... در طول جراحی و بیهوشی به ویژه در موارد بحرانی و به طور بسیار نادر ممکن است اتفاق بیفتد. معمولا در بیماران سالمند که از قبل از اعمال سنگین جراحی مبتلا به بیماری‌های شدید قلبی، مغزی، فشارخون بالا و کنترل نشده و... بوده‌اند احتمال عوارض حین جراحی و بعد از آن بالاتر می‌رود و به همین دلیل احتیاج به مراقبت‌های ویژه بعد از عمل در این بیماران ضروری است.

از آنجا که ریه‌ها در بیهوشی عمومی مثل كیسه جمع می‌شوند، تنفس ما كوتاه و سخت می‌شود و تا چند روز احساسی شبیه به خفگی خواهیم داشت

بله؛ این باور، درست است. یکی از عوارض بیهوشی عمومی، عدم تنفس کافی بیماران بعد از عمل به دلیل درد می‌باشد. تنفس‌های کوتاه و کم‌حجم و کم‌عمق موجب تجمع ترشحات و کاهش حجم ریه می‌شود. لذا بعد از بیهوشی، بیماران را تشویق به نفس کشیدن عمیق می‌کنند. همچنین روش‌های کنترل درد بعد از عمل می‌تواند کمک موثری در نفس کشیدن و کاهش عوارض ریوی بنماید.

اگر بعد از به هوش آمدن آب بخورید ممکن است به ریه‌تان برود و آنوقت احتمال خفگی و مرگ وجود خواهد داشت

بله؛ این باور، درست است. پس از به هوش آمدن، چون هنوز دستگاه‌های حفاظتی راه تنفسی به خوبی کار نمی‌کنند، در صورت آشامیدن مایعات احتمال ورود آن به ریه و بروز عوارض ریوی وجود دارد. به همین خاطر، تا چند ساعت بعد از به هوش آمدن، توصیه به عدم مصرف هرگونه مایعات یا سایر مواد خوراکی می‌شود. اما احتمال خفگی و مرگ به عوامل تشدیدکننده آن مانند میزان مصرف و نوع آن و شدت تضعیف دستگاه تنفسی و... بستگی دارد.

برای اینكه ریه‌مان باز شود، دكتر می‌گوید سرفه كنیم و در این حال، باید خلطی دفع شود؛ وگرنه به تهوع شدید و استفراغ دچار می‌شویم

نه؛ این باور، اشتباه است. یکی از اقداماتی که پس از به هوش آمدن می‌شود سرفه و تنفس عمیق است، ولی تهوع و استفراغ به عوامل دیگری در طول جراحی و بی‌هوشی ارتباط دارد که می‌توان به وجود خون در معده، عدم ناشتایی کافی در قبل از عمل و... اشاره نمود. از سوی دیگر، وجود استرس‌هایی مثل جراحی و بی‌هوشی، باعث کندی تخلیه معده و حرکات روده می‌شود.

بیهوشی در زایمان به خون‌رسانی جنین صدمه می‌زند و مغز نوزاد در اثر این امر آسیب می‌بیند

بله؛ این باور، درست است. یکی از نکات مهم در زمان سزارین، به حداقل رساندن زمان شروع جراحی و بیهوشی تا خروج جنین است. این زمان بسیار بحرانی بوده و باید تا حد امکان کاهش یابد. داروهایی که امروزه برای بیهوشی مادران باردار به کار می‌رود تا حد زیادی از سلامت کافی برخوردار بوده و در صورتی که با مقدار مناسب تجویز گردند خطری برای جنین تولید نمی‌کنند.

اما روش‌های بی‌حسی موضعی و بیهوشی نخاعی و اپیدورال در این موارد می‌توانند جایگزین بسیار خوبی برای بیهوشی عمومی‌ باشند، زیرا داروهای مصرفی در این روش تاثیری بر مغز مادران نداشته و فقط با ایجاد بی‌حسی در ناحیه شکمی‌ باعث بی‌دردی برای مادران می‌شود و در نتیجه داروهای کمتری نیز به جنین می‌رسد.
 
منبع: هفته نامه سلامت