دیس پنه: زنگ خطر تنگی نفس که باید جدی گرفته شود

عصر ایران - آیا تا به حال هنگام بالا رفتن از چند پله یا راه رفتن در مسافتی کوتاه، احساس کرده اید که نفس کم آورده اید؟ این فقط خارج از فرم بودن نیست؛ اصطلاح پزشکی این علامت دیس پنه (Dyspnea) یا تنگی نفس است، و نباید نادیده گرفته شود.

تنگی نفس، یک زنگ خطر رایج است که می تواند از دلایل نسبتا ساده مانند ناآمادگی جسمانی یا اضطراب تا هشداری جدی برای بیماری های زمینه ای و تهدیدکننده حیات مانند نارسایی قلبی یا آمبولی ریه سرچشمه بگیرد. در این مقاله، به شما کمک می کنیم تا تشخیص دهید چه زمانی تنگی نفس یک موضوع عادی است و چه زمانی به مداخله فوری پزشکی نیاز دارد.

برای دسترسی به مقاله علمی مرتبط با هر بخش می توانید روی کلمه های آبی  رنگ این متن کلیک کنید.

عدم آمادگی جسمانی

عدم آمادگی جسمانی به این معنی است که فرد از نظر بدنی ناآماده است. در چنین مواردی، تنگی نفس ممکن است با انجام فعالیت هایی که معمولا انجام نمی شوند، مانند راه رفتن در اطراف خانه یا بالا رفتن از پله ها، رخ دهد.

چاقی

چاقی به عنوان شاخص توده بدنی (BMI) 30 یا بالاتر در بزرگسالان تعریف می شود. تجمع چربی در قفسه سینه و شکم می تواند در حرکات طبیعی تنفسی تداخل ایجاد کند.

اختلالات اضطرابی

اختلالات اضطرابی شامل ترس یا نگرانی بیش از حدی است که در عملکرد روزانه اختلال ایجاد می کند. اختلال پنیک (هراس) نوعی از اختلال اضطرابی است که اغلب علائم فیزیکی مانند تنگی نفس را به همراه دارد.

آسم

آسم با تورم و انقباض عضلات اطراف نایژه ها (برونش ها) مشخص می شود که می تواند باعث دوره های تنگی نفس، سرفه، خس خس سینه و احساس سفتی در قفسه سینه شود.

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی زمانی رخ می دهد که عضله قلب به اندازه کافی توان پمپاژ برای تامین خون غنی از اکسیژن بدن را نداشته باشد. تنگی نفس می تواند هنگام دراز کشیدن یا در طول فعالیت های روزمره مانند راه رفتن در مسافت های کوتاه رخ دهد.

حمله قلبی

حمله قلبی زمانی رخ می دهد که یک لخته خون در یکی از شریان های کرونر، جریان خون به بخشی از قلب را محدود یا قطع کند. علائمی مانند درد یا فشار قفسه سینه که با حرکت بدتر می شوند، معمولا همراه تنگی نفس هستند.

بیماری مزمن انسدادی ریه

بیماری مزمن انسدادی ریه با باریک شدن نایژه ها و آسیب به آلوئول ها (کیسه های هوایی ریه که مسئول تبادل گازها هستند) مرتبط است. تنگی نفس همراه با فعالیت و سرفه دو علامت برجسته آن هستند.

ذات الریه

ذات الریه زمانی رخ می دهد که یک عامل بیماری زا مانند ویروس یا باکتری به یک یا هر دو ریه حمله کرده و علائمی از جمله مشکل در تنفس، تب، لرز و سرفه را ایجاد کند.

تنگی نفس حاد در برابر مزمن

تمایز بین تنگی نفس حاد (ناگهانی) و مزمن (طولانی مدت) یک گام منطقی اولیه برای شناسایی دلیل اصلی این علامت ناخوشایند و بالقوه خطرناک است.

تنگی نفس حاد به طور ناگهانی ظاهر می شود و از چند دقیقه تا چند ساعت یا حتی چند روز طول می کشد.

تنگی نفس مزمن مداوم است و طی یک تا دو ماه پیشرفت می کند.

دلایل تنگی نفس حاد

تنگی نفس حاد، که می تواند حتی هنگام راه رفتن در مسافت های کوتاه رخ دهد، معمولا بسته به علت زمینه ای همراه با علائم دیگری ظاهر می شود. برخی از دلایل شایع تنگی نفس حاد عبارتند از:

برونشیت به التهاب نایژه ها، مجاری هوایی که نای را به ریه ها متصل می کنند، گفته می شود. این شرایط معمولا شامل سرفه، اغلب همراه با خلط است. برونشیت حاد معمولا ناشی از یک عفونت است.

آمبولی ریوی شرایطی است که یک لخته خون در شریان ریوی گیر می کند. افزون بر تنگی نفس، درد قفسه سینه هنگام تنفس عمیق و ضربان قلب سریع نیز علائم شایعی هستند.

پنوموتوراکس زمانی رخ می دهد که گاز در فضای اطراف ریه تجمع یابد. افزون بر تنگی نفس، درد تیز و یک طرفه قفسه سینه معمول است.

آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک تهدیدکننده زندگی به یک عامل محرک (مانند غذا، دارو یا نیش حشرات) است. مشکل در تنفس ممکن است همراه با خارش، کهیر و تورم صورت، زبان و گلو رخ دهد.

انسداد مسیر هوایی فوقانی زمانی رخ می دهد که یک عفونت، تورم یا جسم خارجی (مانند بادام زمینی) مسیر تنفسی را فشرده کند. علائم دیگر ممکن است شامل تنفس پر سر و صدا، سرفه شدید، بی قراری و آبی شدن پوست (سیانوز) باشد.

بارداری ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی و فشار رحم بزرگ شده بر دیافراگم (عضله اصلی تنفسی بدن)، باعث تنگی نفس شود.

دلایل تنگی نفس مزمن

برخی از دلایل شایع تنگی نفس مزمن عبارتند از:

بیماری دریچه قلب به این معنی است که یکی از چهار دریچه قلب، که جریان خون را در سراسر قلب تنظیم می کنند، دچار مشکل است. تنگی آئورت و نارسایی دریچه میترال از بیماری های دریچه قلب هستند که می توانند باعث تنگی نفس هنگام راه رفتن در مسافت های کوتاه شوند.

فشار خون ریوی افزایش فشار در رگ های خونی ریه ها است که می تواند باعث تنگی نفس در هنگام فعالیت و بسته به شدت، هنگام خواب یا دراز کشیدن شود.

بیماری بینابینی ریه شامل بیش از 200 بیماری مرتبط با التهاب و/یا زخم بافت ریه است. تنگی نفس معمولا به تدریج و با گذشت زمان بدتر می شود.

دلایل دیگر

اگرچه فهرست زیر کامل نیست، اما برخی از دلایل اضافی و کمتر شایع تنگی نفس هنگام راه رفتن در مسافت های کوتاه عبارتند از:

کم خونی: تعداد کم گلبول های قرمز سالم، توانایی خون برای حمل اکسیژن را کاهش می دهد.

سرطان ریه: سلول های ریه به صورت غیرطبیعی و غیرقابل کنترل رشد می کنند.

آسیت: مایع در حفره صفاقی (فضایی در داخل شکم که معده، روده ها و کبد در آن قرار دارند) جمع می شود.

فلج دیافراگم: عضله گنبدی شکل دیافراگم که به تنفس کمک می کند، ضعیف یا فلج می شود.

چه مدت است که متوجه تنگی نفس شده اید؟

اصطلاح پزشکی برای تنگی نفس، دیس پنه (Dyspnea) است. این یک علامت شایع است، اما باید جدی گرفته شود.

تمایز بین تنگی نفس حاد (ناگهانی) و مزمن (طولانی مدت) یک گام منطقی اولیه برای شناسایی دلیل اصلی این علامت ناخوشایند و بالقوه خطرناک است:

تنگی نفس حاد به طور ناگهانی ظاهر می شود و از چند دقیقه تا چند ساعت یا حتی چند روز طول می کشد.

تنگی نفس مزمن مداوم است و طی یک تا دو ماه پیشرفت می کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

تنگی نفس نیاز به مراجعه به پزشک دارد، به خصوص اگر در حالت استراحت یا با فعالیت هایی ایجاد شود که قبلا باعث تنگی نفس شما نمی شدند.

چه زمانی باید با اورژانس تماس گرفت؟

تنگی نفس، چه به تنهایی و چه هنگام راه رفتن در مسافت های کوتاه، می تواند نشانه یک فوریت پزشکی باشد. در صورت بروز مشکل تنفسی ناگهانی و/یا شدید، به نزدیکترین بخش اورژانس مراجعه کنید یا با اورژانس (115) تماس بگیرید.

همچنین، در صورت تجربه علائم مرتبط زیر، به دنبال دریافت کمک پزشکی فوری باشید:

• درد/فشار/ناراحتی قفسه سینه
• حالت تهوع
• سرگیجه، سبکی سر یا غش
• سرفه های خونی
• خفگی، تنفس پر سر و صدا، یا کبود شدن نوک انگشتان/لب ها (تغییر رنگ به آبی)
• تورم صورت، گلو، زبان یا لب ها
• مشکل در صحبت کردن به دلیل تنگی نفس
• افزایش وزن سریع یا تورم شکم، مچ پا/پاها

نکات کلیدی 

دلایل شایع تنگی نفس شامل عدم آمادگی جسمانی، چاقی، اضطراب، آسم، نارسایی قلبی، حمله قلبی، بیماری مزمن انسدادی ریه و ذات الریه هستند.

با این حال، احساس تنگی نفس هنگام راه رفتن در مسافت های کوتاه دلایل احتمالی بسیاری دارد که برخی از آنها جدی هستند.

اگر تنگی نفس جدید یا بدتر شده ای را تجربه می کنید، برای تشخیص و درمان مناسب به یک پزشک مراجعه کنید.

اطلاعات موجود در این مطلب تنها برای افزایش آگاهی ارائه شده اند و جایگزین مشاوره یا درمان پزشکی نیستند. حتما قبل از هرگونه اقدامی با پزشک مشورت کنید، به ویژه اگر بیماری خاصی دارید یا دارو مصرف می کنید.

اقتصاد قطر در یک نگاه (+اینفوگرافی)

بیشتر بخوانید:

تنگی نفس و درمان‌های خانگی برای آن

تماشاخانه

مرحوم رئیسی به حدی انقلابی بود که می‌خواست کاریکاتوریست اهانت کننده را اعدام کند ولی رهبری نگذاشتند (فیلم)

پیتزا داود و هویت شهری از نگاه رضا امیرخانی نویسنده (فیلم)

فیلم های دیگر