عصر ایران؛ سروش بامداد- امروز سهشنبه 23 اردیبهشت 1404 خورشیدی است و اگر بخواهیم نگاهی به صفحات اول و اصطلاحا جلد روزنامههای چاپ تهران بیندازیم فارغ از گرایشهای سیاسی و تعلقشان به بخش خصوصی یا عمومی یا دولتی این نکات را میتوان برشمرد:
1. تارنمای تخصصی رسانهنگاران جلد «هممیهن» را دعوتی بصری برای مطالعه عمیقتر توصیف کرده و درباره آن نوشته است: "عکس بزرگ با زمینه تیره، حس عمق و تمرکز را القا کرده است".
البته به نظر میرسد در این قضاوت جدای گرافیک به خاطر تصویر یک هنرمند برجسته و محبوب - حسین علیزاده- هم باشد و این که عکس او آرشیوی نیست و از مراسم دیشب در فرهنگسرای نیاوران (شب بخارا) داغ داغ روی صفحه نشسته است. نکته جالب این که هممیهن در بالا به قاب متفاوت دیدار آیت الله جوادی آملی با آیت الله سیستانی مرجع عالی شیعیان در نجف توجه نشان داده است. تنها روزنامه ایران تصویر بزرگتری از همین کادر را در صفحه اول قرار داده است. کیهان که معمولا به سخنان اخلاقی آقای جوادی آملی توجه نشان می دهد این عکس را در صفخه اول کار نکرده است.
2. تیتر سه روزنامه اصلی دنیای اقتصاد و سازندگی و اعتماد بی آن که نقل قول باشد و در حالی که استعاری است یکسان است: "وداع با اسلحه". هر سه روزنامه به خاطر خبر اقدام حزب کارگران کردستان یا همان پ.ک.ک با نماد عبدالله اوجآلان در انحلال خود این عنوان را برگزیدهاند.
هر چند که پ.ک.ک تنها دست از عملیات مسلحانه نکشیده بلکه خود را کلا منحل کرده است. اگر یگانه هویت این گروه را نظامی بدانیم قضیه در وداع با اسلحه ختم میشود ولی اگر به هویت سیاسی آن توجه کنیم انحلال فراتر از پایان عملیات نظامی است.
اگر تیتر سیاسی و ناظر به اتفاقات داخلی بود کیهان از آن به عنوان شاهدی بر مدعای 30 ساله خود استفاده میکرد که نشریات مستقل هوادار اصلاحات را با عنوان "زنجیره ای" معرفی میکند تا این گزاره را القا کند که انگار یک اتاق فکر واحد وجود دارد که به همه خط میدهد. در حالی که طبعا همه از اخبار روز الهام میگیرند و از این دست تواردها رخ میدهد.
در این فقره هم پیداست که هر سه تحت تأثیر رمان مشهور ارنست همینگوی آن را برگزیدهاند. خود نویسنده "وداع با اسلحه" البته با گلوله سلاح کشته شد و بر سر این که خودکشی کرد یا حین تمیز کردن سلاح تیری به خطا خارج شد اختلاف نظر وجود دارد.
3. فرهیختگان همچنان اصرار دارد جلد آوانگارد ببندد اما بیش از آوانگاردی شلوغی و بیتناسبی به چشم میخورد. ارگان دانشگاهی که در آن رشتههای مختلف مرتبط با روزنامهنگاری تدریس میشود نباید به یک سلیقه و تکرار آن محدود بماند.
4. روزنامه شرق در این چند سال چند سردبیر به خود دیده ولی اصرار بر تصویر چهره بر جلد و یک شکل واحد تیتر و عکس افقی را حفظ کردهاند. در روزنامههای دیگر تا سردبیر تغییر میکند اولین کار این است که شکل صفحه اول را تغییر دهند تا اعلام کنند کشتیبان را سیاستی دیگر آمده اما در شرق این قاعده وارونه است و چون هنوز اعتبار دوران سردبیری محمد قوچانی بر شرق مهمترین پشتوانه آن است دست به ترکیب نمیزنند.
5. روزنامۀ "جهان صنعت" بخشهای اصلی صفحه اول را به 21 ساله شدن خود اختصاص داده و همین شمارۀ امروز را متفاوتتر کرده است. گزاف نیست اگر گفته شود بعد از دنیای اقتصاد دومین روزنامۀ معتبر اقتصادی است یا در شمار چند روزنامه نخست است و از حیث سیاسی صریحتر از دنیای اقتصاد. روزگاری روزنامۀ آسیا در میان نشریات اقتصادی حرف اول را میزد و به دلایلی دنیای اقتصاد گوی سبقت را از آن ربود. جهان صنعت البته نتوانسته جای خالی روزنامه "سرمایه" را پر کند که اقتصاد با نگاه سیاسی را به مخاطب عرضه میکرد و حرفهای و خواندنی بود.
روزنامه اقتصادی پول هم در سال های 88 و 89 به یکی از بهترین روزنامه های اقتصادی بدل شد ولی فضای خاص 88 و 89 اقتضای دیگری داشت و بی آن که توقیف شود انتشار آن متوقف شد.
6. وطن امروز به دو موضوع توجه نشان داده و چون هر دو اختصاصی این روزنامه است قابل اعتناست. اولی بحث جمعیت در گفتوگو با خانم دکتر وحید دستجردی دبیر ستاد ملی جمعیت با تصویری زیبا از دو دختربچه با موهای بافته. روزنامه اصولگرا و طبعا منتقد ابلاغ نشدن قانون حجاب درباره کودکان سختگیری نکرده است. در یادداشت دیگر صفحه اول درباره مرگ شیوا ارسطویی نویسنده نکاتی آمده و پرسیده شده: آیا خودکشی این افراد نوعی شانه خالی کردن از زیر بار مسؤولیت اجتماعی نیست؟
چه با مضمون و لحن موافق باشیم و چه نه همین که وطن امروز مثل بعضی از رسانه ها محافظه کاری نکرده و نوع مرگ شیوا ارسطویی را یادآور شده و به جای "مرگ خودخواسته" از همان اصطلاح "خودکشی" استفاده کرده نشان دهنده صراحتی است که قبلا گاه با اهانت میآمیخت و اکنون نه.
7.کیهان همچنان در حال و هوای دولت مرحوم ابراهیم رییسی است و وقتی در یک سال گذشته روزی نبوده که از رییس جمهور پیشین یاد کند عجیب نیست که در آستانه سالگرد چنین نباشد. آن قدر که کیهان در این یک سال در مزایا و سجایای آقای رییسی و آن سه سال 1400 تا 1403 نوشته که حکومت کاملا یک دست شده بود شاید طی 44 سال روزنامه جمهوری اسلامی درباره شهید بهشتی ننوشته باشد.
یاد کیهان از آقای رییسی البته همراه با طعنه مستمر به سلف او - حسن روحانی- و مقایسه با خلف او - مسعود پزشکیان- است.
روزگاری کیهان برای نقد هاشمی و خاتمی از دولت احمدی نژاد تجلیل می کرد ولی حالا که او را دیگر از خود نمی دانند تنها دولت سه ساله مرحوم رییسی برای آنان مانده است.
تیتر یک هم روایت وزیر بهداشت دولت قبل است با این ادعا که در سه سال به اندازه 8 سال کار کردند. با توجه به این که سراغ وزیران آن دولت میروند این انتطار طبعا شکل می گیرد که با دو وزیر مشهور دولت قبل که در پرونده سه میلیارد دلاری چای دبش با احکام قضایی رو به رو شدهاند نیز مصاحبه کنند.
بهرام عیناللهی وزیر سابق بهداشت گفته است: "شخص شهید رییسی با رییس جمهور چین تماس گرفت و شرایط را برای واردات واکسن کرونا فراهم کرد و این اقدامات باعث شد ظرفیت تزریق روزانه از 75 هزار دُز به یک میلیون و 600 هزار دُز برسد و نسبت به جمعیت کشور رکورد جهانی تزریق واکسن را ثبت کردیم."
به بهانه سخنان او می توان یادآور شد سوم تیر پارسال و در جریان رقابت های انتخابات ریاست جمهوری محمد جواد ظریف در نطق حمایت از پزشکیان در گرگان در حین سخنرانی خود با طعنه به وزیر وقت بهداشت - بهرام عیناللهی - گفت: "امروز میگویند واکسن کرونا را خودمان وارد کردیم ولی یادمان نرفته امضاها و نامههایی که نوشتید تا واکسن خارجی وارد نشود و امروز می گویید خودمان وارد کردیم؟! "
وی در همان سخنرانی گفته بود: "میگویند شما واکسن نیاوردید و ما آوردیم. مگر واکسن خمره رنگرزی است؟ فکر نکنید مردم نمیفهمند. مردم ایران فهمیده و بالغ هستند و میفهمند چه حرفی درست است."
روزنامه کیهان همچنین به سخنان جان مرشایمر توجه نشان داده که درگیری با ایران را حماقت دانسته و به دفعات از او با عنوان متفکر برجسته بین الملل یاد کرده و واقعا هم چنین جایگاهی دارد. منتها ترجیح داده گزارش را از ایسنا نقل کند در حالی که در روزهای اخیر اول بار "هممیهن" با تصویر بزرگ او روی جلد مصاحبه مفصلی با مرشایمر را پوشش داده بود.
8. همشهری برای غرفه خود در نمایشگاه کتاب اهمیت قایل شده و از فعالیت روزانه استودیوی تلویزیون همشهری در این نمایشگاه خبر داده است. همشهری در حالی تعبیر "تلویزیون همشهری" را به کار می برد که سابق بر این هر که از فعالیت تصویری خود با عنوان تلویزیون یاد میکرد صدا و سیما با این ادعا که متولی انحصاری صوت و تصویر است و رادیو و تلویزیون مندرج در قانون اساسی همان صدا و سیماست و لاغیر به مقابله برمیخاست. با این نگاه استودیو تلویزیون همشهری میتواند انتخابات سال آینده شوراها را برای استفاده از این امکان با قبل متفاوت و ایجاد انگیزه کند.