![]() |
تقريبا 40 سال است موضوع جانشيني رائول كاسترو برادر فيدل كاسترو در اين كشور يك فرض مسلم شمرده ميشود.
از همان سالهاي اوليهء پيروزي انقلاب كوبا، همزمان با تثبيت پايههاي قدرت فيدل كاسترو و به عنوان رهبر بلامنازع كشور، مردم و نخبگان كوبا عادت كردهاند كه رائول را به عنوان سايهء فيدل كاسترو و جانشين او نگاه كنند. فيدل كاسترو 80 ساله اخيرائ خود بر اين نگرش مهر تاييد زده و در رژيمي كه عنوان جمهوري دارد رسمائ از برادر 76 سالهاش به عنوان جانشين خود و رهبر آيندهء كوبا نام برده است.البته همچنان كه تاكنون حذف فيدل كاسترو از معادلات كوبا و آمريكاي لاتين به آرزوي دست نيافتني براي دولتمردان آمريكايي تبديل شده، رفتن كاسترو و آمدن رائول نيز بسيار طولاني شده بود تا اينكه ديروز رائول زمام امور كشور را به دست گرفت.
كاسترو حتي اگر نمرده باشد از نظر دوستدارانش نيز يك چريك پير به شمار ميرود. رائول كاسترو، برادر كوچكتر كاسترو كه سمتهاي وزارت دفاع، فرماندهي كل نيروهاي مسلح و معاونت دبير اولي حزب كمونيست كوبا را برعهده دارد، سرشناسترين و جديترين گزينهء جانشيني كاسترو است و ديروز نيز با واگذاري قدرت به وي اين امر ثابت شد. رائول كه هم اكنون قدرتمند ترين فرد كوبا محسوب ميشود، طي دهههاي گذشته تسلط و نفوذ خود را بر مراكز حساس و كليدي كشور تثبيت كرده و كاسترو نيز به وضوح از موضوع جانشيني او به جاي خود حمايت كرده بود.
كاسترو كه سالها قبل ضربهء رواني سنگيني از ناحيهء پناهنده شدن دخترش به آمريكا متحمل شد درباره رائول گفته است: «رائول در سلامت كامل است و بيترديد پس از من ميتواند همدم خوبي براي مسوولان كوبا باشد و برنامههاي من را به نتيجه برساند.» اين در حالي است كه كاسترو در پنجمين كنگرهء حزب كمونيست كوبا نيز از رائول به عنوان جانشين خود نام برده بود.رائول اينك 76 سال دارد و فقط چهار سال از فيدل جوانتر است اما كاسترو در دو دههء اخير و به تدريج راه تسلط و نفوذ وي را بر ساختارهاي حزبي، دولتي، امنيتي و نظامي كشور هموار كرده است. ساختار حكومت در كوبا براساس تكيه بر سه نهاد «حزب حاكم»، «نيروهاي مسلح» و «خانواده» قرار دارد و در اين چارچوب، رائول نفوذي مستحكم در سلسله مراتب قدرت به دست آورده است. رائول علاوه بر كنترل سمتهايي كه او را قادر به اعمال قدرت بر نيروهاي مسلح، سرويسهاي اطلاعاتي و امنيتي حزب كمونيست و دولتمردان ميكند، نخبگان سياسي و حزبي را نيز بهگونهاي آرايش داده كه هيچ يك از آنها نتوانند جانشيني او را مورد چالش و تهديد قرار دهند.اغلب نخبگان مذكور متولد دههء چهارم و پنجم قرن بيستم و از مبارزان قديمي و چريكهاي تحت امر كاسترو هستند. آنها كه شايد در مجموع كمتر از 20 نفر باشند با شباهت جالب توجهاي همانند ساير دولتهاي اقتدارگرا پستهاي حساس و كليدي را در سطوح سهگانهء حزب حاكم، دولت و نيروهاي مسلح و سرويسهاي امنيتي اشغال كردهاند.در بين نخبگان مذكور، «كارلوس لاگه دويلا» دبير اجرايي حزب و معاون كاسترو در شوراي وزيران، «خوزه رومان فرناندز» عضو موسس حزب كمونيست كوبا و معاون كاسترو در شوراي وزيران، «پدرو ماير پرتيو» عضو كميتهء مركزي حزب، «خوزه لوئيس رودريگرز» وزير اقتصاد و عضو كميتهء مركزي حزب «اسماني سينفيوگوس» معاون مجلس، «اوليس روز الزدل تورو» وزير صنايع شكر و عضو دفتر سياسي حزب،«فيليپه پرزروكه» وزير امور خارجه و «آلباردوكولومو» وزير كشور از سايرين برجستهتر هستند اگر چه در شرايط كنوني هيچ يك از آنها نقشي فراتر از يك مشاور براي فيدل كاسترو ندارند و پيشبيني ميشود رقيبي سرسخت براي به چالش كشيدن رهبري رائول كاسترو نباشند.در چنين شرايطي آمريكا اميدوار است كه كاسترو بميرد و جانشين وي نيز قادر به ادارهء امور نباشد و رژيم سرنگون شود.در واقع آمريكاييها كه از اقدامات 47 سالهء خود براي ساقط كردن ناسازگارترين رژيم آمريكاي لاتين مايوس و سرخورده شدهاند، اكنون فقط اميدوارند كه كاسترو 80 ساله هر چه زودتر بميرد و ميراث سياسي وي نيز با درگذشت او از هم فرو بپاشد. به رغم پيشگوييهاي كوباييان تبعيدي مبني بر اينكه مرگ كاسترو، به مفهوم مرگ فوري كمونيسم در كوبا خواهد بود، اما «جيم سوچليكي» سرپرست «موسسهء مطالعات كوبا و كوباييان آمريكايي» نيز چنين سناريويي را نامحتمل تلقي ميكند. رائول كاسترو و برادر كوچك فيدل نيز معتقد است كه رژيم كوبا بعد از مرگ كاسترو نيز به حيات خود ادامه خواهد داد.با اين وجود نبايد از اين واقعيت غافل شد كه حفظ رژيم اقتدارگرايي چون دولت كمونيستي كوبا، پس از درگذشت رهبر كاريزماتيكي نظير كاسترو بسيار مشكل است. كوبا نظير آنچه كه بر يوگسلاوي بعد از تيتو گذشت، با خطر تجزيه و رويارويي نژادها و اقوام و مذاهب روبهرو نيست ولي كسي نميتواند تضمين كند كه كوباي بعد از كاسترو حتي با برخورداري از رهبري جديد و قدرتمند نظير رائول كاسترو، بتواند به سادگي به حيات خود به عنوان تنها دولت كمونيست آمريكاي لاتين ادامه دهد.