دغدغه‌های عبد‌الملکیان درباره شعر و کتاب و ادبیات

عصر ایران- محمد رضا عبدالملکیان شاعر و صاحب نظر ادبی به تازگی در گفت و گو با روزنامه ایران به بیان دیدگاه های خود درباره شعر و ادبیات پرداخته و نکاتی را درباره شعر و ادبیات مطرح کرده است.

شاعر اما احساس کرده اشاره به نکات دیگری که به انتقال بهتر مباحث مربوطه یاری می رساند ضرورت دارد حال آن که روزنامه ایران به خاطر ملاحظات خود چه بسا در انشار این موارد ایضاحی محظوراتی داشته باشد و از این رو این موارد را با عصر ایران در میان گذشته است:

هر چند درباره درباره گفت و گوی اخیر خود با روزنامه ایران - حدود دو ساعت - از صورت پیاده شده   این مصاحبه ، بخش هایی (‌با در نظر داشتن سیاست روزنامه) انتخاب و با تیتر " صدای مان را کسی نمی شنود " منتشر شد ، در مجموع از متن منتشر شده راضی هستم اما برای وضوح بهتر مباحث بیان شده این نکات را می آورم:

 1 - از نخستین سال های بعد از انقلاب، در اجرای اکثر طرح ها و برنامه های اصلی و محوری شعر و ادبیات کشور همکاری داشته‌ام.

2 - امور فرهنگی به طور عام و مباحث شعر و ادبیات به طور خاص ، در بیش از سه دهه ، همواره جزو دغدغه های محوری و علاقه مندی های اصلی زندگی‌ام بوده است.

 3 - ذاتا آدمی برنامه محور و همواره نواندیش بوده‌ام و در هرشورا ، کمیته و ستادی که عضو بوده و حضور داشته ام ، سعی بر آن بوده است که نقشی تاثیرگذار داشته باشم.

4 - بیان نکات فوق ، صرفا بدان سبب است ، تا گفته باشم ، نظراتم سنجیده و حاصل از همان دغدغه های فرهنگی است.

5 - در این مصاحبه ، روی سخنم ، بیشتر با دستگاه های فرهنگی کشور ، ازجمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به ویژه معاونت فرهنگی این وزارت خانه بوده است.

 6 - عمده برنامه های مرتبط با موضوع شعر و کتاب این وزارت خانه دارای ایرادهایی قابل بررسی و بازنگری است که متاسفانه ، حتی رغبتی در حد شنیدن نظرات ، فردی آشنا به مسائل ( چون اینجانب ) را در آن ها ندیدم.


8 - در سال گذشته ، برگزیده ی شعر فجر ، استادی ارجمند بود ، که مدتی قبل از آن تاریخ به رحمت خدا رفته بود ، که آن شخصیت بزرگوار در زمینه ی کار تحقیقی در متون ، بویژه اشعار یکی از شاعران بزرگ ایران ، چهره ی شناخته شده ای است ، اما در زمینه شعر ، صرفا در بین خواص علاقه مند به شکل و شیوه ی شعر کلاسیک نامی آشناست ، بی آن که در عرصه ی شعر امروز ، نامی زبانزد باشد ! چنین انتخابی حاکی از آن بود که دست اندر کاران شعر فجر ، نسبت به جریان سازی شعر امروز و نقش آفرینی آن وقوف چندانی ندارند.

  9 - چه دوست داشته باشیم و چه نداشته باشیم ، حدود نیمی از ظرفیت امروز شعر کشور ، اختصاص به گونه های شعر نیمایی و پس از آن دارد ، این واقعیت ایجاب می کند تا در ترکیب اعضای شورای سیاست گذاری و داوران شعر فجر ، چنین سهمی نیز برای این جریان قائل شوند ، حال آن که تا قبل از دولت جدید ، از جمع 15 نفره ی شورای سیاست گذاری فقط یک نفر شاعر شعر نو ( اینجانب ) عضو این شورا بودم ، که بعد از آن حتما به این نتیجه رسیده اند که این یک نفر هم اضافی است.

10 - هر جشنواره ای ، بخش عمده اعتبارش را از جایگاه اعتبار برگزارکنندگان آن جشنواره کسب می کند، عضو شورای سیاست گذاری ، علاوه بر جایگاه شعری و ادبی قابل اعتنا می بایست در عرصه دیدگاه ، چهره ای صاحب نظر ، خلاق و نوآفرین باشد ، با احترامی که برای همه عزیزان قائل هستم ، باید بگویم  در این شورا کم نیستند کسانی که حرف قابل اعتنایی برای گفتن ندارند.   به همین دلیل است که در مرحله ی پایانی ، برخی از نامزدهای جایزه شعر فجر ، اعلام کناره گیری می کنند.

 11 - در زمان وزارت جناب صفار هرندی و در یکی از جلسات شعر فجر ، اینجانب " طرح همایش شاعران ایران و جهان " را مطرح کردم ، با این اشاره که در شرایط فعلی ، وقتی حاکمیت رسانه ای جهان ، علیه ماست و کمتر اجازه می دهند صدای ما به گوش مردم دنیا برسد ، در قالب این طرح ، ما می توانیم گزیده ای از شاعران سراسر جهان را به ایران دعوت کنیم تا نمایندگان فرهنگی دنیا ، خودشان از نزدیک ایزان را ببینند و قضاوت کنند ، شخص صفار هرندی این طرح را پسندید و فرمود ، اصلا همایش شاعران ایران و جهان را ، جدا از جشنواره ی شعر فجر ، به صورت یک طرح مستقل و بزرگ اجرا کنیم ، که از همان روز اجرای آن در دستور کار قرار گرفت و طی دو دوره  برگزاری این همایش ، حدود 100 شاعر از بیش از 50 کشور جهان به ایران آمدند ، همایشی با دستاورد های ارزشمند که پرداختن به آن مجال دیگری را طلب می کند . اما با تعجب و پس از تغییر مدیریت در همین وزارت ارشاد ، بدون هیچ گونه بررسی و بیان دلیل موجهی ، با توقف این طرح مواجه شدیم .

 12 - سال هاست طرحی با نام " هفته ی کتاب " با مدیریت همین وزارت ارشاد برگزار می شود که این جانب نیز حدود 10 - 12 سال عضو ستاد این طرح بوده ام ، اجرای این طرح شکلی رسمی ، دستگاهی و دولتی دارد ، بدون آن که کارکردی چندان موثر در موضوع کتاب و کتاب خوانی داشته باشد ، چند سال پیش ، در همان جلسه ی ستاد ، طرحی را ارایه دادم با عنوان " 24 آبان ، روز اهدای کتاب ، به آنان که دوستشان داریم ' هدف این طرح ، خروج آیین هفته کتاب از شکل دولتی  و  تبیین جایگاهی مردمی برای آن همانند " روز معلم " ، " روز پدر " ،" روز زن  " و .... بود ، این طرح ، بعد از چند جلسه بررسی و ارایه دلایل لازم ، در همان ستاد هفته ی کتاب ، به تصویب رسید ، اما باز هم به سبب همان تغییرات مدیریتی وزارتخانه ، امکان اجرای آن فراهم نیامد.

در این تکمله ، حداقل شاید 20 مورد دیگر در ارتباط با برنامه ها ، طرح ها و وظایف وزارت ارشاد و دیگر دستگاه های فرهنگی کشور قابل اشاره باشد ، که به سبب طولانی شدن مطلب ، فعلا به آن ها نمی پردازم . هر چند که بهتر می دانستم که این نکات را در طی جلساتی مستقیم و بی واسطه با مسئولان فرهنگی وزارت ارشاد در میان بگذارم.

 و کلام آخر این که ، از مصراع اول این بیت حافظ - که چندان بیانگر حس و حالم نیست - می گذرم  و به مصراع دوم آن ، بسنده می کنم:

                 کشش چو نبود از آن سو ، چه سود کوشیدن