وکیل از شأن قاضی برخوردار است

آوای عدالت - توسعه زندگی شهری و تراکم جمعیت در شهرها الزاماتی دارد که برای نظم بخشی به آن قوانین لازم وضع می شود. با بیشتر شدن ارتباطات میان عامه مردم با یکدیگر و شهروندان با سیستم های دولتی همواره نیاز به افراد متخصصی داریم که با شناخت درست قوانین کمک به ایجاد نظم در جامعه بکنند.دشتگاه قضائی به عنوان صادر کننده احکام و فصل الختام در دعاوی مطرح در جامعه یکی از گروه های متخصص در حوزه پیاده سازی قوانین است. دستگاه انتظامی نیز به عنوان ضابط قضائی یکی دیگر از گروه های کمک کننده به ایجاد نظم در جامعه شناخته می شود. اما درعین حال گروه دیگری نیز از کارشناسان و متخصصین حقوق دان وجود دارند که قانون آنها را به عنوان مدافعان حقوق طرفین دعوی به رسمیت شناخته است که به آنها وکیل اتلاق می شود. وکلا با در اختیار قرار گرفتن در خدمت هر یک از طرفین دعوی سعی می کنند از تضیع شدن حقوق افراد جلو گیری کرده و نهایتا آرامش خاطر بیشتری نسیب آحاد افراد جامعه کنند.

احد رضائی رئیس کانون وکلای دادگستری استان آذربایجان غربی شرح وسیع تری از حوزه کاری این گروه از کارشناسان حقوقی را در گفتگوی با آوای عدالت ارائه می دهد.

جایگاه وکیل و وکالت در جامعه ایران را چگونه ارزیابی می کنید، مردم از مسئولیت های وکیل تا چه اندازه اطلاع دارند؟
شکی نیست که مردم ما به تازگی و آرام آرام در حال آشنائی با کار وکالت هستند.

این تازگی چه زمانی را شامل می شود؟
بعد از اینکه بر اساس مصوبه قانونی در یک مقطعی  گفتند که وکالت وکیل در پرونده ها اجباری است و مردم ملزم شدند در پرونده های قضائی وکیلی را برای خود انتخاب بکنند. تا مدتی وضعیت به همین منوال بود و درخواست ها را بدون وکیل از مردم قبول نمی کردند، در این موقع بود که جامعه با واژه وکیل بیشتر آشنائی پیدا کرد.

مشخصاً این وضعیت به چه سالی مربوط می شود؟
تقریبا تا دو سال پیش وضعیت اینچنین بود، به خاطر همین هم بود که کار کانون های وکلا بسیار سنگین شده بود و مردم هم برای استفاده از معاضدت های قضائی به کانون وکلا مراجعه می کردند. کانون هم مرتب برنامه ریزی می کرد و در سال برای هر وکیلی چند پرونده را بصورت معاضدتی، یعنی به صورت مجانی ارجاع می کرد و وکلا هم انجام می دادند.

 این نوع وکالت ربطی به وکالت تسخیری که نداشت؟

نه، در واقع وکالت معاضدتی چهره دیگر همان وکالت تسخیری است که وکلا در امور حقوقی قبول وکالت معاضدتی می کنند، ولی وکیل تسخیری را دادگاه تعیین می کند، البته نه در تمام پرونده ها.

در چه نوع پرونده هائی وکیل تسخیری تعیین می شود؟

 در پرونده های سنگینی که متهم مستوجب مجازات های سنگینی مانند قصاص و اعدام می شود بر اساس قانون اگر متهم توان به خدمت گرفتن وکیل را نداشته باشد دادگاه مکلف است که یک وکیل تسخیری تعین کند، البته این مطلب وظیفه دادگاه های کیفری است.

قانون اساسی استفاده از وکیل را از حقوق بلا شرط  متهم بر شمرده است، حالا اگر متهمی مستوجب مجازات سنگینی هم نباشد و در عین حال توان مالی لازم برای در اختیار گرفتن وکیل را هم نداشته باشد، باز هم امکان استفاده از وکیل تسخیری را نخواهد داشت؟

نه، آنجا دیگر هیچ تکلیفی وجود ندارد، دفاع از جرائم سبک را بر عهده متهم گذاشته اند، بخواهد می تواند وکیل بگیرد نخواهد هم وظیفه ای بر عهده دادگاه وجود ندارد. ولی در پرونده های سنگین دادگاه مکلف است وکیل تسخیری در اختیار متهم قرار دهد.

یعنی وکیل تسخیری هیچ وجهی دریافت نمی کند؟

از متهم خیر، البته در قانون آمده که حق وکالت از بودجه دادگستری به وکیل پرداخت شود، اما عملا تا کنون دیده نشده است که یک وکیل تسخیری وجهی از این بابت از دادگستری دریافت کرده باشد.

فکر نمی کنید بهتر بود که حتی افرادی که وضع مالی مناسبی ندارند و در عین حال با اتهامات سبک مواجه هستند امکان استفاده از وکیل تسخیری را داشته باشند؟

خوب این هم یک نظر است، چه اشکالی دارد، خیلی هم خوب بود اگر امکان چنین مساعدتی وجود می داشت تا کسانی که نیاز به اینگونه وکیل دارند از آن بهره مند می شدند. البته وکالت تسخیری در جرائم سنگین یک بُعد مختص به خود دارد، در عین حال در وکالت معاضدتی که برای افراد بی بضاعت است به این صورت نیست که هر فردی که در دعوی محق نیست هم حق داشته باشد از وکالت معاضدتی استفاده کند.کسی که تقاضای وکیل معاضدتی می کند پرونده اش را در ابتدا به دایره معاضدتی ارجاع می دهیم تا بررسی شود که آیا تقاضای او اصولی است یا خیر، اگر کسی شرارت بکند و برای دریافت خدمات وکیل معاضدتی به بهانه بی پولی مراجعه کند قطعا در خواست او رد خواهد شد. یعنی دایره معاضدتی اول پرونده او را بررسی می کند و در صورتی که تشخیص بدهد که او محق است پرونده او را قبول می کند.

اگر پرونده کسی از سوی دایره معاضدتی رد بشود برای درخواست کننده امکان اعتراض هم وجود دارد؟

بله، می تواند به هیأت مدیره مراجعه کرده و در خواست خود را دوباره مطرح کند.

به سؤال اولم باز می گردم، نگاه جامعه به کار وکالت را چگونه ارزیابی می کنید؟

 نگاه جامعه روز به روز دارد بهتر می شود، اگر بیست سی سال به عقب باز گردیم می بینیم که آن زمان در کل استان ما بیشتر از شش یا هفت نفر وکیل وجود نداشت، همه هم مقیم مرکز استان بودند، یعنی تعداد بقدری کم بود که در مراجعه به وکیل باید کلی خواهش و تمنا می کردیم تا آقای وکیل هم پول بگیرد وهم قبول وکالت بکند، ازطرف دیگر به دلیل اینکه وکلا مقیم مرکز استان بودند مردم ساکن در شهرستان های دور افتاده از وجود وکیل بی بهره بودند.

برخورد دستگاه قضائی با وکلا چگونه است؟
سؤالتان خیلی فنی شد، قضات بیشتر اهل قانون هستند و به تکالیف خودشان کاملا واقف هستند و در قانون هم آمده است که وکیل در مقام وکالت در یک پرونده از شأن قاضی برخوردار است، یعنی جایگاه آنها هیچ فرقی نمی کند، جز اینکه وکیل راهنمای قاضی هم هست، یعنی در چار چوب مقررات قانونی قاضی را راهنمائی می کند و با آوردن دلایل منطقی نقاط مبهم پرونده را روشن می کند تا قاضی بهتر بتواند به حقیقت پی ببرد. به همین دلیل است که در مسئله قضا معروف است که قاضی و وکیل دو بال فرشته عدالت هستند، در قوانین ما هم گنجانده شده است که وکیل در بررسی یک پرونده قضائی از جایگاه قاضی برخوردار است.

با این حساب به نظر می رسد وکلا از وضعیت بدی برخوردار نیستند.

نباید هم وضعیت بدی داشته باشند، مسئله این است که برداشت ها از قوانین یا محتویات پرونده متفاوت می شود، به دلیل اینکه من در جایگاه وکیل موظفم از حقوق موکلم دفاع کنم، بنابر این در بررسی اوراق پرونده به دنبال سند و مدرکی هستم که بتواند حقوق موکلم را استیفا کند، قهرا وظیفه وکیل دفاع از حقوق موکل است، حتی در پرونده هائی که به عنوان وکیل تسخیری از یک قاتل دفاع می کنیم.

این روزها با قدم زدن کوتاهی در خیابان های شهر تابلوهای زیادی که نشان دهنده استقرار وکلا است در جلوی ساختمان های خیابان های مرکزی شهر جلب توجه می کند، فکر نمی کنید تعداد وکلا خیلی زیاد شده است، اصولا این تعداد وکیل مورد نیاز جامعه هست؟
 نه تنها وجود این وکلا مورد نیاز جامعه است بلکه به نظر من این تعداد کافی هم نیست. قبلا اینگونه تصور می شد که با زیاد شدن تعداد وکلا در آمد آنها کم می شود ولی عملا مشخص شد که قضیه درست برعکس آن است، یعنی سابقا مدعی بدون حضور وکیل در دادگاه حاضر می شد و دعوائی را اقامه می کرد طرف مقابل هم از خود دفاع می کرد و نهایتا هم قاضی رأی خود را صادر می کرد. اما با زیاد شدن وکلا در جامعه و مراجعه مردم به آنها دیگر مردم خود رأسا به دادگاه مراجعه نکردند بلکه وکلا را استخدام کرده و آنها به جای موکلان خود در دادگاه حاضر شدند، طرف مقابل هم که دید مدعی وکیل فرستاده و نمی تواند در دادگاه با وکیل مقابله بکند او نیز وکیل دیگری را به استخدام خود در آورد، نتیجتا زیاد شدن تعداد وکلا این توانائی را دارد که به اجرای عدالت کمک بیشتری کند و نفع آن برای جامعه هم همین اجرای عدالت است.

بنابراین شغل وکالت می تواند چشم انداز خوبی برای دانش آموزان ما داشته باشد؟

صد در صد اینگونه است، حتی اگر جوانان ما شغل وکالت و یا قضاوت و مشاغل جنبی آن را نداشته باشند برای داشتن یک  جامعه قانون مند آشنائی تمام آحاد مردم با قوانین ومقررات قانونی امری الزامی است. یعنی اگر امکان داشته باشد نه تنها باید در جذب دانشجویان حقوق برای اشتغال در امور مربوطه باید تلاش کرد بلکه باید سعی کنیم تمام آحاد جامعه را حتی المقدور با مسائل اساسی حقوقی آشنا سازیم و مطمنا جامعه در این راستا متضرر نخواهد شد.

اشاره کردید که مردم به این بلوغ رسیده اند که با در اختیار گرفتن وکلا بهتر می توانند در دادگاه ها احقاق حق کنند اما هنوز این مسئله فراگیر نشده است، تا جائی که اطلاع پیدا کرده ام کانون وکلای استان طرح ابتکاری را پیشنهاد داده اند که مبنی بر ترویج فرهنگ وکالت است و گویا شروع آن را از سطح مدارس در نظر دارد، انجام چنین طرحی در واقع آشنا سازی مردم است با حقوق شهروندیشان که یک فرد با رسیدن به سن قانونی چه حقوقی و چه تکالیفی در قبال جامعه دارد.در رابطه با این طرح توضیح بیشتری بدهید.

در رابطه با ترویج فرهنگ وکالت در مدارس لازم است این نکته را ذکر کنم که با همکاری یکی از خبرنگاران باشگاه خبرنگاران جوان ما امکان این را پیدا کردیم که این طرح را بصورت آزمایشی پیاده کنیم. بخاطر اینکه این فرهنگ در مدارس جا بیافتد و دانش آموزان محصلین مقاطع مختلف بتوانند با واژه وکیل و حقوق خود آشنا بشوند مکاتباتی با اداره آموزش و پرورش داشتیم، به تعدادی از مصاحبه های وزیر محترم آموزش و پرورش استناد کردیم که ایشان ابراز رضایت از اجرای چنین طرحی کرده بودند. بر همین اساس ما علاوه بر مکاتبات گوناگونی که با اداره آموزش و پرورش داشتیم تعدای از وکلای واجد شرایط را که توانائی حضور در مدارس و در اختیار قرار دادن اطلاعات حقوقی ویا پاسخگوئی به سؤالات و ابهامات حقوقی دانش آموزان را داشتند را به این اداره معرفی کردیم ولی متأسفانه تا این لحظه هیچگونه همکاری از سوی اداره آموزش و پرورش استان با این کانون نشده است و پاسخی هم دریافت نکرده ایم، ما می خواستیم یک امر رایگان وحقوقی را در سطح استان انجام بدهیم ولی متاسفانه در اثر کم لطفی و بی توجه ای اداره آموزش و پرورش این طرح تا به امروز عقیم مانده است.

این طرح به نظر طرح خوبی می آید، کمی در رابطه با لزوم انجام چنین کاری توضیح می دهید، شاید مسؤلین آموزش و پرورش درک درستی از لزوم چنین کاری نداشته باشند.

ببینید امروز دیگر جامعه آن جامعه قدیمی نیست که مقررات در آن سطحی و مشخص بود، به واسطه مدرنیزه شدن و گسترش ارتباطات مردم آشنائی دانش آموزان با حقوق خودشان یک امر ضروری است. اصلا تشریح این که وکیل کیست و چرا باید به وکیل مراجعه بشود و اینکه کار وکیل برای آنها شناسانده شود امری ضروری است. ببینید فرهنگ مراجعه به پزشک در جامعه ما جا افتاده است، هرکس با دچار شدن به یک سر درد جزئی فورا به درمانگاه و به پزشک مراجعه می کند ولی فرهنگ وکالت تازه دارد در جامعه جا باز می کند. مردم به واسطه فقدان اطلاعات حقوقی با مراجعه به دادگاه علی رغم محق بودن محکوم می شوند، چرا؟ چون نمی دانند چگونه باید از حقوق خود دفاع کنند. بعد از صدور آئین نامه اجرائی از سوی قوه قضائیه در خصوص برخی پرونده ها مبنی بر الزام به حضور وکیل در روند دادرسی، مردم به واسطه نیاز تمایل بیشتری به وکلا پیدا کردند و برای طرح دعوی در مراجع قضائی به وکلا بیشتر مراجعه کردند.

در واقع این مراجعه به وکلا نه از سر نیازی که به واسطه بلوغ فکری باشد، بلکه به واسطه تحمیلی که به آنها شده بود صورت می گرفت.

چرا، تا قبل از صدور این آئین نامه شاید نزدیک به سی درصد دعوی ها با حضور وکیل در دادگاه ها رسیدگی می شد، اما این تکلیف قانونی باعث شد که این احساس نیاز شدت بیشتری بگیرد.

به نظر شما جوانان ما تا چه اندازه با حقوق خود آشنا هستند؟

در مدارس ما جوانان و نوجوانان ما با حقوق خود آشنا نیستند، آز آنجا که این جوانان کم کم به سن رشد می رسند و تکالیف قانونی شامل آنها می شود باید شرایط مناسب برای آشنائی قبلی با مسائل حقوقی متناسب با سن آنها هم طی این سالها برای دانش آموزان در نظر گرفته شود. به نظر من اگر آموزش و پرورش از این طرح حمایت می کرد تاثیرات بسیار ارزشمند و مهمی می توانست برای جامعه در پی داشته باشد. 

با توجه به اینکه هنوز امکان انجام و پیاده سازی چنین طرحی از میان نرفته است، آیا شما آمادگی این را دارید که در آتیه نشستی با خود وزارت آموزش و پرورش داشته باشید و این طرح را این بار به  خود وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد بدهید تا در کل کشور اجرا بشود؟ آیا این طرح را بصورت مدون برای ارائه دارید؟

ببینید، چون این دیدگاه در مصاحبه های وزیر محترم آموزش و پرورش مورد حمایت بوده است ما هم خواستیم در حمایت از این دیدگاه چنین طرحی را پیاده سازیم تا نه به عنوان وکیل بلکه به دلیل احساس تکلیف و انجام وظیفه در مقابل جامعه آنچه از دستمان می آید را انجام دهیم.

بنابر این پیشنهاد مدون و آماده ای برای ارائه دارید؟

پیشنهاد مدون داریم و اگر لازم باشد چارچوب آن را هم می توانیم با رایزنی برای اجرا در کل کشور تدوین کنیم. هیأت مدیره ها در اتحادیه کانون های وکلا با بروز هر موضوعی جمع شده و اساسنامه و کارگروه لازم برای آن موضوع خاص را تشکیل داده و مقررات آن را نیز مشخص می کند.

نگاهی هم به موضوعات خود کانون وکلا بیاندازیم. شما از هم شأن بودن وکیل و قاضی در رسیدگی به پرونده های قضائی سخن گفتید،در گفتگو با تعدادی از وکلا از رعایت نشدن شأن آنها در ساختمان های دادگستری گلایه های زیادی شنیدم، به این معنا که وکلا در ساختمان های دادگستری نیازمند اتاق و یا سالنی هستند که بتوانند اوقات انتظار خود برای حضور در جلسه دادگاه را آنجا سپری کنند و سر گردان در راهرو های دادگستری نمانند، ویا از این اتاق ها به عنوان محلی برای نوشتن لوایح استفاده کنند، و یا در هنگام ورود به دادگستری گویا وکلا بازرسی بدنی می شوند و تلفن همراه آنها توسط دژبانی ضبط می شود. در کل اینکه اعضای کانون وکلا انتظاراتی برای رفع چنین مشکلاتی توسط هیأت مدیره دارند، برای رفع چنین مواردی آیا اقدامی کرده اید؟

بحث بازرسی بدنی همیشه مطرح بوده است، یعنی شاهد هستیم که دادگستری برای مدتی این مسئله را رها می کند ولی بعد از چندی دوباره آن را به اجرا می گذارد. علت هم به بخشنامه هائی که از طرف حفاظت و اطلاعات قوه قضائیه صادر می شود باز می گردد که به خاطر حفظ یک سری مسائل امنیتی انجام می دهند. حتی اخیرا نامه ای را که از طرف حفاظت اطلاعات قوه قضائیه به  دادگستری و از آنجا هم به شعبات مجتمع های قضائی ارسال شده بود را دیدم که صراحتا در آن نوشته شده بود بازرسی فیزیکی بدنی نسبت به وکلا، کارگشایان و حتی کارکنان دستگاه قضائی سایر ادارات هم صورت بگیرد. انتظار همکاران برای رعایت شأنشان که در مقام دفاع از موکل بر اساس قانون هم شأن قاضی قلمداد شده و دارای مصونیت هستند انتظار بیجا و بیهوده ای نیست، این ایرادات هم وجود دارد، در عین حال دستگاه قضائی هم قوانین و مقرراتی دارند که در راستای تعامل ما نیز رعایت این مقررات را بر خود هموار می سازیم.

این محدودیتی که از طرف دستگاه قضائی اعمال می شود تا چه اندازه به سوء استفاده های احتمالی که ممکن است برخی از وکلا در استفاده از دستگاه موبایل خود داشته باشند باز می گردد؟

ما در کلاس های کار آموزی و یا در جلساتی که با وکلا داریم همواره توصیه می کنیم که به عنوان وکیل جایگاه خودتان را حفظ کنید، ما وقتی وارد تشکیلات قضائی می شویم موظفیم یک سری آئین نامه های آنجا را رعایت کنیم، بطور مثال نمی توانیم بگوئیم من می خواهم به همراه خودم موبایل به جلسه دادگاه ببرم، از جمله اینکه دادگاه از یک جایگاه بالائی برخوردار است و بردن موبایل در جلسه دادگاه بخصوص موقعی که موبایل زنگ بزند مخالف نظم دادگاه است و حتی قاضی می تواند صورت جلسه کند و به عنوان اخلال در نظم دادگاه پرونده ای برای فرد خاطی تشکیل بدهد.

به نظر می رسد کانون وکلای استان آذربایجان غربی در جذب کارآموزان جدید دچار ضعف است، این ضعف از کجا ناشی می شود؟

ما در دو دوره سال 88 و سال 89 جذب کارآموز داشتیم، در هر دوره هم حدودا 72  نفر بصورت شرکت در آزمون جذب کرده ایم، خوب معیار برای تعیین وکیل در شهرهای استان ظرفیت جمعیتی شهرهای ما است، وقتی در شهر کوچکی مثل پیرانشهر به غیر از وکلای ماده 187 هجده نفر وکیل دادگستری وجود دارد و به نسبت جمعیت آن شهر وکیل بیش از اندازه وجود دارد و اضافه شدن وکلای جدید نه تنها مشکل اشتغال این درخواست کنندگان را حل نمی کند بلکه موجب بی کاری وکلای دیگر هم می شود و مشکلات را فزاینده می کند سعی می کنیم با متانت بیشتری با این موضوع برخورد کنیم. به همین خاطر در جلسه ای که با مدیر کل محترم دادگستری و رئیس دادگاه های عمومی در رابطه با اجرای تبصره یک قانون کیفیت اصل وکالت داشتیم با نظر موافق هیأت مدیره در این دوره مقرر شد که تعداد جذب را به بیست نفر برسانیم. شاید در آزمون های سال بعد به دلیل برخی شرایط این ظرفیت تغییر پیدا کند، ولی برای سال نود پیش بینی شد که ما بیست نفر ظرفیت داشته باشیم. در عین حال معیار تعیین ظرفیت بستگی به خود کانون ها با نظر جمعی مدیر کل محترم دادگستری و رئیس دادگاه های عمومی و انقلاب دارد.

مثل اینکه کانون وکلا هنوز مستأجر است، تا جائی که اطلاع دارم زمینی برای احداث ساختمان هم تهیه کرده اید، در اختیار داشتن چنین ساختمانی هم یکی دیگر از مسائلی است که وکلا به آن نظر دارند، کی قرار است از مستأجری خلاص بشوید؟

با لطف خدا و مساعدتی که همکاران دارند و البته با تلاشی که هیأت مدیره دوره قبل هم بکار بردند زمینی در خیابان دانشکده خریداری شده بود و از برج پنج سال جاری عملیات احداث آن نیز آغاز شده است، انشالله تا چند ماه دیگر مراحل سفت کاری این ساختمان به اجرا در خواهد آمد و قبل از اتمام سال آینده مورد بهره برداری خواهد گرفت.

 این زمین چند سال بود که متروک مانده بود؟

بعد از خرید زمین تقریبا سه سال طول کشید تا کارهای مربوط به اخذ پروانه ساختمان و پرداخت عوارض آن انجام بشود، بخصوص که عوارض آن هم خیلی زیاد بود، در جهت اینکه کانون با مشکل مالی هم مواجه نشود از شورای اسلامی شهر در خواست کردیم مبلغ یکصد و یک میلیون تومانی را که برای صدور پروانه ساخت می خواستند با تصویب مصوبه ای  از محل تعریض زمینمان محاسبه کنند، ( زیرا دویست و پنجاه تا سیصد متر از زمین ها در طرح خرابی قرار داشت ) شورای محترم شهر هم محبت کردند و این مصوبه را انجام دادند.

برای ارتباط با رسانه ها چه برنامه ای دارید، به نظر نمی رسد رابطه نزدیکی با رسانه ها داشته باشید؟

نقش وکیل از نظر رسانه باید مشخص باشد، متاسفانه در برخی رسانه ها و سریال های تلوزیونی به وکیل با دید کلاهبردارانه نگاه می شود، در حالی که وکیل جایگاه بالائی دارد، نام وکیل یکی از اسماء متعالی خداوند است و در قرآن هم آمده است ، لذا جایگاهش باید حفظ بشود. ما سعی داریم وکلای این استان مطرح بشوند، حتی لازم باشد حاضریم با حضور در صدا و سیما به سؤالاتی که مطرح می شود پاسخ بدهیم.

با رسانه های مکتوب چگونه می خواهید ارتباط برقرار کنید؟
با توجه به دل نگرانی که از بابت  سیاسی شدن موضوعات در برخورد با مطبوعات وجود دارد شاید وکلا زیاد نخواهند دور و بر این مسائل بروند، در عین حال مشکل خاصی وجود ندارد، تا به حال کسی به ما مراجعه نکرده است.

پس تمایل برای ایجاد ارتباط میان وکلا بخصوص وکلای جوان با رسانه ها دارید؟

بله، اصولا باید وکلای جوان ما مطرح بشوند و از نیروی خلاق آنها استفاده بشود. در کشورهای خارجی هم کانون های وکلا سعی می کنند از نیروی خلاقه یک جوان تحصیل کرده حقوق اسنفاده کنند. ما هم چنین نظری داریم و حتی از وکلای جوانمان در کمیسیون های مختلف استفاده می کنیم تا وارد این عرصه بشوند و ادامه راه کانون بعدها به آنها سپرده شود.

حتی اگر جوانان ما شغل وکالت و یا قضاوت و مشاغل جنبی آن را نداشته باشند برای داشتن یک  جامعه قانون مند آشنائی تمام آحاد مردم با قوانین ومقررات قانونی امری الزامی است.

در مدارس ما جوانان و نوجوانان ما با حقوق خود آشنا نیستند، آز آنجا که این جوانان کم کم به سن رشد می رسند و تکالیف قانونی شامل آنها می شود باید شرایط مناسب برای آشنائی قبلی با مسائل حقوقی متناسب با سن آنها هم طی این سالها برای دانش آموزان در نظر گرفته شود.