باكتري‌هايي براي حفظ سلامت

جام جم آنلاين: اين روزها وقتي براي خريد محصولات لبني به فروشگاه‌هاي مختلف سرمي‌زنيم، انواع متفاوتي از آنها را خواهيم ديد. اما نوعي خاص از فرآورده‌هاي لبني به نام محصولات پروبيوتيك هم وجود دارد كه معمولا چون زياد آنها را نمي‌شناسيم، چندان توجهي هم نداريم.

اما اگر بدانيد مصرف اين محصولات تا چه حد براي حفظ سلامت و افزايش طول عمر مفيد است، به طور حتم بيشتر از آنها استفاده خواهيد كرد. جالب است بدانيد امروز محصولات پروبيوتيك تنها به فرآورده‌هاي لبني محدود نمي‌شود و مواد غذايي ديگري نيز با اين خاصيت وجود دارد.

ميترا زراتي، كارشناس ارشد علوم تغذيه با اشاره به اهميت مصرف محصولات پروبيوتيك، در گفت‌و گو با جام‌جم مي‌گويد: پروبيوتيك از واژه‌اي يوناني به معني «براي زندگي» گرفته شده است. در واقع به خانواده‌ باكتري‌هاي مفيد مستقر در روده پروبيوتيك گفته مي‌شود و اين مجموعه باكتري‌ها براي حفظ سلامت انسان به مواد غذايي اضافه مي‌شوند.

پروبيوتيك‌ها يا باكتري‌هاي مفيد، به طور طبيعي در دستگاه گوارش انسان زندگي مي‌كنند و هر چه جمعيت آنها افزايش پيدا كند، خواص بيشتري خواهد داشت. وي در اين زمينه مي‌افزايد: مصرف اين مواد مي‌تواند سبب تقويت سيستم ايمني و افزايش طول عمر انسان‌ها شود. به همين دليل امروز متخصصان تركيباتي به نام پروبيوتيك را ساخته‌اند و به طور صنعتي اين باكتري‌ها را به مواد غذايي اضافه مي‌كنند تا جمعيت آنها افزايش يابد.

مواد غذايي مختلف از نوع پروبيوتيك

يكي از بهترين مواد غذايي كه اين باكتري‌ها مي‌توانند در آن رشد كنند، فرآورده‌هاي لبني بويژه ماست است، اما امروز اين نوع فرآورده‌هاي غذايي فراتر رفته‌اند و حتي محصولاتي مانند عسل پروبيوتيك، آبليموي پروبيوتيك يا بيسكويت و شكلات پروبيوتيك نيز در دنيا توليد مي‌شود.

زراتي مي‌افزايد: به دليل وجود باكتري‌هاي مفيد در اين محصولات و براي بهره‌مندي هر چه بيشتر از خواص آن، اين محصولات نبايد زياد حرارت ببيند. همچنين بايد دقت داشته باشيد محصول زماني خريداري شود كه به تاريخ توليد نزديك باشد. چون هر چه به تاريخ انقضاي محصول نزديك‌تر شويم، تعدادي از باكتري‌ها از دست مي‌رود و محصول تقريبا همانند نوع عادي آن مي‌شود.

فوايد مصرف محصولات پروبيوتيك

با توجه به خواص متعددي كه محصولات پروبيوتيك دارد، متخصصان مصرف آن را به همه افراد به خصوص كودكان و سالمندان توصيه مي‌كنند.

زراتي در اين‌باره توضيح مي‌دهد: مصرف محصولات پروبيوتيك و باكتري‌هاي مفيد موجود در آن، نقش مهمي در تقويت سيستم ايمني بدن دارد و از بروز انواع سرطان‌ها نيز پيشگيري مي‌كند. چون سيستم ايمني بدن سالمندان ضعيف است مصرف اين محصولات براي آنها بسيار مفيد به حساب مي‌آيد.

به گفته وي، در فصل‌هاي گرم سال نيز نبايد مصرف فرآورده‌هاي پروبيوتيك مانند دوغ و ماست پروبيوتيك را فراموش كرد. در حقيقت مصرف اين محصولات مانع از ابتلا به اسهال مسافرتي مي‌شود بنابراين بهتر است افرادي كه سفري در پيش دارند، بيشتر از اين مواد استفاده كنند؛ بخصوص در سفرهاي جاده‌اي كه احتمال بروز عفونت‌هاي دستگاه گوارش و اسهال زياد است.

اين كارشناس ارشد تغذيه مي‌افزايد: افرادي كه آلرژي‌هاي فصلي دارند و در فصل بهار و تابستان دچار عطسه، آبريزش بيني و خارش گلو مي‌شوند يا كساني كه آلرژي‌هاي غذايي دارند نيز نبايد مصرف اين محصولات را فراموش كنند.

وي ادامه مي‌دهد: مصرف مقدار زياد اين مواد هيچ‌گونه عوارضي ايجاد نمي‌كند و حتي توصيه مي‌شود كساني كه مشكلات گوارشي مانند التهاب روده، نفخ يا ريفلاكس دارند، حتما از اين مواد استفاده كنند.

فرآورده‌هايي بهتر از مكمل‌هاي دارويي

امروز نه تنها مواد غذايي پروبيوتيكي در بازارها موجود است، بلكه مكمل‌هاي پروبيوتيكي نيز در سيستم دارو سازي وجود دارد كه با كمك آنها مي‌توانيم ميزان جمعيت ميكروبي روده را تغيير دهيم. ولي در علم تغذيه مصرف فرآورده‌هاي غذايي پروبيوتيك توصيه مي‌شود و نه مكمل آن.

به گفته وي، جمعيت باكتري‌هاي روده هر انساني مانند اثر انگشت وي خاص است و از فردي به فرد ديگر تغيير مي‌كند. زراتي يادآور مي‌شود: اين باكتري‌ها در طول عمر فرد و تحت تاثير رژيم غذايي او مي‌توانند تغيير كنند. همچنين چاق يا لاغر بودن افراد هم در تغيير جمعيت ميكروبي روده موثر است. علاوه بر اين موارد، مصرف مزمن آنتي‌بيوتيك‌ها نيز مي‌تواند پروبيوتيك‌هاي روده را از بين ببرد. به گفته وي، جمعيت پروبيوتيك‌ روده افرادي كه رژيم‌هاي غذايي پرچرب دارند، كاهش مي‌يابد. بنابراين به افراد چاق توصيه مي‌شود حتماً از محصولات پروبيوتيكي استفاده كنند.

افرادي كه نبايد مصرف كنند

مصرف محصولات پروبيوتيك با تمام خواصي كه دارد، باز هم براي گروه‌هايي خاص ممنوع است. ميترا زراتي در اين‌باره هشدار مي‌دهد: بيماري‌هايي وجود دارد كه مصرف محصولات پروبيوتيك در آن ممنوع مي‌شود؛ افرادي كه كورتون مصرف مي‌كنند، كساني كه پيوند اعضا داشته‌اند و بايد كورتون استفاده كنند و افرادي كه بيماري‌هايي دارند كه ايجاد نقص سيستم ايمني كرده است، نبايد از اين محصولات استفاده كنند.