روزانه ۵۰۰ تن گرد و غبار در قم می‌نشیند

مهر: مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم میزان گرد و غبار و ریز گردهایی را که روزانه در شهر قم می‌نشیند به صورت میانگین ۵۰۰ تن عنوان کرد.

احمد عفتان ظهر شنبه در مراسم بهره برداری از ۱۲ پروژه منابع طبیعی و آبخیزداری در قم که به مناسبت روز جهانی مقابله با بیابانزایی در مسجد حضرت ابوالفضل(ع) جاده جعفریه به قم برگزار شد، با بیان اینکه پدیده بیابان زایی در کاهش زائر به شهر مقدس قم بسیار موثر است، اظهار داشت: روزانه ۵۰۰ تن گرد و غبار و ریز گرد بروی شهر قم می‌نشیند که این امر می‌تواند سلامت شهروندان قمی را به خطر بیاندازد.

وی با اشاره به اینکه ۳۸ درصد مساحت استان به نوعی تحت تاثیر پدیده بیابان زایی قرار دارد، گفت: در حال حاضر ۱۷۶ هزار هکتار از اراضی استان یعنی رقمی معادل ۱۵ و هفت دهم درصد استان قم را بیابان‌های واقعی تشکیل می‌دهد که از این میزان ۹۸ هکتار آن را کانون‌های بحرانی در سه منطقه حسین آباد میش مست، منطقه کوه نمک و مسیله تشکیل می‌دهند.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم ابراز داشت: این مناطق دارای بارندگی کمتر از ۲۰۰ میلی متر، درجه حرارت مطلق بیش از ۴۰ درجه، تبخیر ۱۵ تا ۲۰ برابر میزان بارش و وزش باد در اغلب ایام سال است ضمن اینکه قرار گرفتن در کمربند خشک زمین، رطوبت نسبی ۱۵ تا ۵۰ درصد نیز از ویژگی‌های این مناطق است.

وی با اشاره به اینکه عوامل محیطی از جمله عوامل اقلیمی و عوامل زمین‌شناسی و همچنین عوامل انسانی از مهم‌ترین پدیده‌های موثر در بیابانزایی هستند، اضافه کرد: افزایش فشار به منابع پایه و تشدید ناپایداری و تخریب سرزمین، بهره برداری بیش از ظرفیت از منابع آبی، آلودگی آبهای زیر زمینی از طریق پسابهای صنعتی، کشاورزی و شهری، شیوه‌های نامناسب آبیاری، ‌شخم نامناسب و در جهت شیب اراضی شیب دار، عدم تعادل بین دام و ظرفیت مراتع، بوته کنی، تخریب و تبدیل غیر اصولی جنگل‌ها و مراتع و تخریب ناشی از برداشت غیر اصولی از معادن از جمله عوامل موثر در پدیده بیابانزایی هستند.

عفتان ادامه داد: ‌ زمان و میزان بارندگی، متوسط تبخیر سالانه سه برابر میانگین جهانی و تابش بیش از چهار هزار و ۵۰۰ میلی متر، سرعت و فراوانی نسبتاَ بالای باد، دوره کوتاه برگشت خشکسالی سه تا پنج سال، وسعت اراضی با اقلیم خشک، فرا خشک حدود ۶۵ درصد مساحت کل کشور از جمله مهم‌ترین پدیده‌های موثر محیطی در امر بیابان زایی است.

مدفون شدن روستاهای حاشیه مناطق بیابانی از پدیده‌های بیابانزایی است

وی در خصوص مهم‌ترین پدیده‌های بیابان زایی افزود: تولید گرد و غبار و پیامدهای بیماری‌های تنفسی و ریوی و آلودگی هوا، کاهش حاصلخیزی و توان اراضی زارعی و عرصه‌های منابع طبیعی، کاهش کمی و کیفی آب‌های زیر زمینی، پر شدن دریاچه‌ها، سد‌ها و کانال‌های آبرسانی و قنوات از جمله مهم‌ترین پدیده‌های بیابانزایی است.

وی ابراز داشت: مدفون شدن روستاهای حاشیه مناطق بیابانی و در نتیجه کوچ اهالی و تعطیل شدن کشت و زرع و عدم ادامه حیات در این مناطق، ایجاد خسارات شدید ناشی از بهم خوردن خاک که منجر به عدم جذب آب و هدر رفتن آن می‌شود و مسدود شدن راهای ارتباطی، بالا آمدن بستر رودخانه‌ها بر اثر ورود شن و ماسه از دیگر پدیده‌های بیابانزایی است.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری قم اظهار داشت: ‌ آموزش عمومی روش‌های کنترل بیابان به اهالی حاشیه اینگونه اراضی و گوشزد کردن خطرات ناشی از بیابانی شدن بهره برداری علمی و معقول از اراضی بیابانی، تلاش جهت بهبود معیشت اقتصادی ساکنان مناطق بیابان و تغییر معیشت دامداران از دامداری داشتی به پرواری، جلوگیری از بهره برداری غیر مجاز از سفره‌های آب زیر زمینی و مدیریت روان آب و بهره برداری از هرزآب‌ها در راستای احیای عرصه‌های بیابانی با اجرای عملیات آبخیزداری از جمله مهم‌ترین راههای جلوگیری از گسترش بیابان است.

وی ادامه داد: مدیریت بهینه مصرف آب در بخش‌های مختلف بویژه توسعه سیستم‌های آبیاری نوین، جلوگیری از بوته کنی و تأمین سوخت ارزان برای ساکنین حاشیه اراضی بیابانی، کاشت نهال‌های مقاوم به منظور تثبیت شن‌های روان و جلوگیری از توسعه مناطق بیابانی، انجام عملیات بیولوژیک مانند نهال‌کاری، بذرپاشی، جلوگیری از بوته کنی و حفاظت و قرق مراتع و مالچ پاشی در اراضی دارای تپه‌های ماسه‌ای متحرک نیز از دیگر راههای جلوگیری از گسترش بیابان است.

مهار سیلاب‌ها در قم ضروری است

عفتان ابراز داشت: یکی از شیوه‌های نوین حفاظت آب و خاک، مهار و پخش سیلاب‌ها است که باعث کنترل سیلاب‌های مخرب و نفوذ آب داخل سفره‌های آب زیر زمینی می‌شود راهبرد اساسی کنترل سیلاب، تغذیه سفره‌های آب زیر زمینی است که موجب می‌شود که قنوات چشمه‌ها و چاه‌ها با تولید آب بیشتر بتواند زمین‌های کشاورزی بیشتری را به زیر کشت برده و در تولید محصولات غذایی بیشتر، نقش مهمی را ایفاء کنند.

مدیرکل منابع طبیعی قم گفت: این شیوه به ویژه در مناطق خشک، نیمه خشک و حواشی کویر مانند استان قم که معمولا هر از گاهی با جاری شدن سیلاب‌های مخرب با دبی لحظه‌ای بالا مواجه هستند بسیار موثر و راهگشا است.

وی با بیان اینکه بیابان به سرزمین خشک و نیمه مرطوب و فاقد پوشش گیاهی اتلاق می‌شود، اظهار داشت: ۲۷ خرداد ماه روز جهانی مقابله با بیابانزایی با شعار جهانی جنگلهای ضامن بقای مناطق خشک با هدف ارائه معقول‌ترین شیوه مدیریت و بهره برداری از منابع پایه تولید در مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب نامگذاری شده است.

وی ادامه داد: ‌این روز فرصت مناسبی است تا با تفکر و تعقل در مناطق اطراف خود و به ویژه مناطق حاشیه‌ای اراضی بیابانی خطری که چهار و نیم هکتار از سرزمین‌های آباد یعنی ۳۵ درصد کل خشکی‌های جهان را در ۱۱۰ کشور جهان در معرض زوال و تهدید قرار داده است که این رقم به حدود ۴۷۰ هزار هکتار یعنی نزدیک به ۴۲ درصد مساحت استان ما می‌رسد.