طرح جدید مجلس ؛ نظارت بر سازمان یا نابودی میراث تاریخی و گردشگری ایران؟

عصرایران ؛ جعفر محمدی - طرح تبدیل سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری به یکی از معاونت های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، مدتی است که در مجلس شورای اسلامی کلید خورده است. طراحان می گویند چون در حال حاضر ، میراث فرهنگی ، زیر مجموعه ریاست جمهوری و معاونت آن است ، به مجلس پاسخگو نیست و نمی توان بر آن نظارت مستقیم داشت ، چنین مکانیزمی را در نظر دارند تا میراث را پاسخگو نمایند ؛ در این باره چند نکته مهم وجود دارد:

1 - در این که طی دوران مدیریت آقایان مشایی و بقایی ، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ، از کارکرد اصلی خود دور شده و تبدیل به یک نهاد سیاسی و جنجالی گشته است ، شکی نیست به گونه ای که می توان آن را دوران سقوط وحشتناک میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی و قربانی شدنش در پای سیاست نامید.

با این حال ، قرار نیست به دلیل سوء مدیریت های موجود و بر مبنای لج و لجبازی ، سازمان ها و وزارتخانه ها ، دستخوش تغییر و تحول شوند.
نمایندگان ، دولت را متهم می کنند که چون وزیر راه استیضاح شد ، رئیس جمهور تصمیم به ادغام وزارت راه با مسکن نمود و حالا چون نمایندگان با رؤسای میراث مشکل دارند ، می خواهند سازمان شان را منحل کنند که قطعاً هیچ کدام از این دو ، نمی تواند مبتنی بر نفع عمومی باشد. بنابراین باید از تغییر و تحولات مبتنی بر فرد عبور کرد و به راه حل های منطقی رسید که در زیر بدان اشاره خواهد شد.

2 - نمایندگان ، صورت مساله را که همان "نظارت ناپذیری" سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری  است ، خوب تشخیص داده اند ولی در درمان آن دچار خطای فاحش شده اند به گونه ای که نسخه تجویزی آن ها ، یعنی بردن میراث و گردشگری به زیر مجموعه ارشاد ، هر دوی این ها را با دردهای مضاعف روبرو می کند.

هم اکنون ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، به عنوان یکی از وزارتخانه های بزرگ و مهم دولت ، دایره وسیعی از مأموریت ها ، از سینما و تئاتر و شعر و ادبیات گرفته تا مطبوعات و کتاب و نشر و ... را بر عهده دارد و همواره هم در همه دولت ها و با همه وزیرانش ، آماج انتقادات گسترده ای راجع به کم کاری بوده است.
سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری هم که خود حاصل ادغام سه نهاد میراث ، ایرانگردی و جهانگردی و صنایع دستی است ، به اندازه کافی وسیع و عریض و طویل است.

حال تصور کنید که این سازمان که با وزارت ارشاد برابری می کند ، تبدیل به یکی از معاونت های ارشاد شود! آیا در چنان فرضی ، اداره و کنترل چنین وزارتخانه ای که از ممیزی کتاب تا رسیدگی به وضع هتل ها و تورهای خارجی و داخلی را بر عهده دارد ، منطقاً با موفقیت همراه خواهد بود؟
مضافاً این که در کشوری مانند ایران که سرشار از میراث تاریخی است ، تقلیل جایگاه سازمان میراث و گردشگری ، می تواند لطمات جبران ناپذیری به این میراث وارد کند.

3 - برای این که مجلس بتواند بر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری  نظارت کند ، می تواند آن را تبدیل به یک وزارتخانه کند و مانند سایر وزارتخانه ها ، بر وزیر آن نظارت نماید.
این کار مخالف اصل کوچک سازی دولت نیست زیرا مجلس با این کار ، تشکلی بر مجموعه دولت نمی افزاید و حتی تعداد کرسی های هیات دولت را نیز زیاد نمی کند چه آن که هم اکنون نیز رئیس سازمان به عنوان معاون رئیس جمهور ، عضو دولت است و سازمان مذکور مانند بقیه وزارتخانه ها در سراسر کشور ، اداره و دفتر و تشکیلات دارد.

اگر نمایندگان می خواهند مجلس نظارت مستقیمی بر سازمان میراث و گردشگری داشته باشد ، چرا با بردن آن به زیر مجموعه وزارت ارشاد ، کار نظارتی شان را باز هم غیر مستقیم و از کانال وزیر ارشاد طراحی می کنند و چرا با تبدیل آن به وزارتخانه ، مستقیماً بر متولی این امور یعنی وزیر میراث و گردشگری نظارت نمی کنند و از او سوال نمی نمایند؟!

به علاوه ، اگر این سازمان ، وزارتخانه شود ، مجلس در پروسه انتصاب وزیر مربوطه نیز با رأی اعتماد ، دخیل خواهد بود و حال آن که اگر این سازمان ، معاونت ارشاد شود ، مجلس حقی در این باره نخواهد داشت.

ممکن است گفته شود طبق مصوبه مجلس ، تعداد وزارتخانه ها باید به عدد 17 کاهش یابد. در این باره باید گفت اولاً این عدد 17 مصوبه خود مجلس است و قانون اساسی نیست که به سادگی نتوان تغییرش داد و لذا خود مجلس هم می تواند بر مبنای مقتضیات جدید آن را اصلاح  و وزارتخانه جدید تاسیس نماید کما این که با ادغام سازمان های تربیت بدنی و جوانان ، تشکیل وزارت ورزش و جوانان را تصویب کرد.

4 - همچنین مجلس می تواند طرحی را به تصویب برساند که طی آن ، معاونان رئیس جمهور نیز در حوزه کاری شان باید پاسخگوی مجلس باشند که در این مورد ، در فرصتی دیگر به تفصیل سخن خواهیم گفت.
مخلص کلام آن که وقتی می توان با روش استانداردی به نام تبدیل سازمان به وزارت ، مسوولان را تحت نطارت درآورد ، چرا باید دنبال کارهایی رفت که از هم اکنون محکوم به شکست هستند؟

یک نکته فوق العاده مهم
 
 این نگرانی به طور جدی وجود دارد که تبدیل سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری  به یکی از معاونت های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نه برای نظارت پذیر کردن آن که برای تضیعف هدفمند این حوزه باشد.
می دانیم که برخی جریان ها ، اساساً با مقولات میراث تاریخی و فرهنگی و گردشگری میانه خوبی ندارند و همواره سعی در تضعیف آن داشته اند و دارند و ای بسا این طرح نیز در همین راستا شکل گرفته باشد که اگر چنین باشد ، زنگ خطری است که نباید از کنارش با بی اعتنایی گذشت.