علیرغم ناشناخته بودن علت دقیق بیماری، شواهد قوی حاکی از آن است که اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و تعامل آن با میکروبیوتای روده در پاتوژنز ام اس نقش کلیدی دارند؛ در سال های اخیر، محور روده–مغز و به ویژه میکروبیوتای روده به عنوان یکی از عوامل مهم در بروز بیماری های عصبی شناخته شده است؛ به دنبال آن، استفاده از رویکردهای تغذیه ای مانند پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها و به ویژه سین بیوتیک ها توجه زیادی را در کنترل بیماری ام اس به خود جلب کرده اند.
به گزارش بهداشت نیوز، میکروبیوتای روده مجموعه ای پیچیده از میکرو ارگانیسم هاست که عملکردهای متعددی در بدن انسان دارد؛ از جمله تنظیم سیستم ایمنی بدن، تولید متابولیت های ضد التهابی، حفظ سد روده ای و ارتباط با سیستم عصبی مرکزی از طریق محور روده–مغز؛ در بیماران مبتلا به ام اس، مطالعات متعددی نشان داده اند که تعادل میکروبیوتای روده به هم خورده و حالتی موسوم به dysbiosis به وجود آمده است.
این اختلال شامل کاهش باکتری های مفید مانند بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس و افزایش باکتری های پیش- التهابی مانند آکرمانسیا موسینیفیلا و متانوبروی باکتر اسمیتی است.
نتایج این تغییرات عبارت هستند از افزایش نفوذپذیری روده، ورود محصولات باکتریایی مانند LPS به جریان خون، فعال سازی مزمن سیستم ایمنی و پاسخ های Th1 وTh17 ، التهاب گسترده و تحریک فرایندهای دمیلینه کننده در سیستم عصبی مرکزی.
سینبیوتیک ها: ترکیبی از پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها
سین بیوتیک ها ترکیباتی هستند که به صورت همزمان از پروبیوتیک ها(میکرو ارگانیسم های زنده مفید) و پری بیوتیک ها(مواد غذایی غیر قابل هضم که موجب رشد پروبیوتیک ها می شوند) تشکیل شدهاند؛ این ترکیبات با هدف بازگرداندن تعادل میکروبی روده، کاهش التهاب سیستمیک، تعدیل عملکرد ایمنی و در نهایت، تأثیر مثبت بر عملکرد عصبی و روان شناختی توسعه یافته اند.
بازسازی تعادل ایمنی: سین بیوتیک ها از طریق بازگرداندن تعادل به میکروبیوتای روده، سبب افزایش سلول های T تنظیمی (Treg) و کاهش سلول های التهابی Th1 و Th17 می شوند؛ این تغییر ایمنی نقش مهمی در کاهش التهاب سیستم عصبی مرکزی دارد.
کاهش مارکرهای التهابی: در یک مطالعه بالینی تصادفی، مصرف روزانه سین بیوتیک ها به مدت ۱۲ هفته موجب کاهش معنادار سطوح پروتئین واکنشی C، فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا و اینترلوکین ۶ در بیماران مبتلا به ام اس شد؛ این کاهش با بهبود وضعیت بالینی و انرژی بیماران همراه بود.
بهبود عملکرد سد رودهای: سین بیوتیک ها با تقویت اتصال بین سلول های اپی تلیال روده مانع از ورود محصولات باکتریایی به جریان خون شده و به این ترتیب مسیر التهاب سیستمیک و التهاب مغزی را مسدود می کنند.
تولید متابولیت های ضدالتهابی مانند SCFAs: پری بیوتیک ها توسط باکتری های مفید به اسیدهای چرب زنجیره کوتاه (SCFAs) مانند بوتیرات، پروپیونات و استات تخمیر می شوند؛ این ترکیبات نقش مهمی در مهار التهاب، تغذیه سلول های روده ای و کاهش نفوذپذیری روده دارند.
بهبود علائم روان شناختی (افسردگی، اضطراب، خستگی): سین بیوتیک ها با تأثیرگذاری بر محور روده–مغز، افزایش تولید نوروترنسمیترهایی نظیر GABA و سروتونین و کاهش التهاب نورونی، موجب کاهش علائم روانی در بیماران ام اس می شوند؛ مطالعات انسانی نشان دادهاند که مصرف سین بیوتیک ها می تواند منجر به کاهش نمرات افسردگی و اضطراب شود.
سین بیوتیک ها به عنوان درمان مکمل در بیماران مبتلا به ام اس، از طریق بازگرداندن تعادل به میکروبیوتای روده، کاهش التهاب سیستمیک، بهبود عملکرد سد رودهای و محور روده–مغز می توانند اثرات مثبتی در کنترل علائم و کند کردن پیشرفت بیماری داشته باشند.