قلب بهعنوان یکی از حیاتیترین ارگانهای بدن، نقشی بیبدیل در تضمین سلامت انسان ایفا میکند و از لحظه تولد تا پایان زندگی، این اندام با عملکرد منظم خود به حفظ جریان خون در سراسر بدن کمک میکند، اما گاهی، بعضی اختلالات قلبی ممکن است عملکرد آن را مختل کند و سلامت فرد را به خطر بیندازند که تشخیص زودهنگام این مشکلات بهویژه در کودکان، میتواند تأثیر چشمگیری در پیشگیری و درمان داشته باشد.
به گزارش ایمنا، بیماریهای قلبی در کودکان میتوانند سرشتی یا اکتسابی باشد؛ بیماریهای سرشتی هنگام تولد وجود دارد و اغلب ناشی از نقصهای ژنتیکی یا مشکلات ساختاری قلب است، اما از سوی دیگر، بیماریهای اکتسابی میتواند در نتیجه عوامل محیطی، عفونتها یا شرایط خاصی مانند فشار خون بالا یا بیماریهای التهابی ایجاد شود و والدین باید با علائم هشداردهنده این بیماریها آشنا باشند تا بتوانند در صورت مشاهده نشانههای مشکوک، اقدام به مراجعه به پزشک کنند.
نشانههای مشکلات قلبی در کودکان گاهی واضح و گاهی نامحسوس است و تنگی نفس هنگام فعالیت، تعریق غیرعادی، رنگپریدگی، خستگی زودرس و رشد نداشتن کافی میتواند نشاندهنده مشکلات قلبی باشد، همچنین برخی کودکان ممکن است دچار آریتمی (بینظمی در ضربان قلب) شوند که میتواند خطرات جدیتری به همراه داشته باشد و آگاهی به تغییرات رفتاری و جسمانی کودک اهمیت فراوانی دارد.
در سالهای اخیر، پیشرفتهای علمی و فناوری پزشکی باعث شده تشخیص و درمان بیماریهای قلبی در کودکان بهبود یابد و با از تستهای غیرتهاجمی مانند اکوکاردیوگرافی گرفته تا روشهای درمانی نوین مانند جراحیهای کمتهاجمی، پزشکان توانستهاند راهکارهای مؤثری برای کمک به کودکان مبتلا به بیماریهای قلبی ارائه دهند و در بعضی موارد، درمان دارویی کافی است، اما در موارد پیچیدهتر ممکن است جراحی یا سایر روشهای تخصصی مورد نیاز باشد.
علیرضا احمدی، فوق تخصص قلب کودکان و عضو هیئت علمی دانشگاه در گفتوگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه نشانههایی میتواند منجر به شک والدین به ابتلای فرزند آنها به بیماریهای قلبی شود، اظهار کرد: درد قفسه سینه علامتی شایع از بیماریهای قلبی در بزرگسالان است و والدین فرزندان خود که درد قفسه سینه را تجربه میکنند، برای معاینه به پزشک ارجاع میدهند.
وی با بیان اینکه احساس تپش قلب، خستگی هنگام فعالیت و تنگی نفس، میتواند نشانههایی از بیماریهای قلبی کودکان باشد و خانوادهها با دیدن این نشانهها فرزند خود را به پزشک ارجاع دهند، افزود: سنکوپ یا غش کردن به صورت کوتاه مدت، در نوجوانان شایع و از جمله موارد حائز اهمیت است.
فوق تخصص قلب کودکان و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه بسیاری از سنکوپها خوشخیم است، اما با این حال، تعدادی از سنکوپها میتواند علامتی از بیماریهای قلبی باشد و توجهی ویژه طلب میکند، تصریح کرد: سنکوپ حالتی است که کودک هنگام از جا برخاستن، درگیر سرگیجه، بیهوشی و افتادن میشود و در صورتی که دلیل این حالت مشکل قلبی باشد، به طور معمول پیش از سنکوپ کودک در حال فعالیت بوده یا درد قفسه سینه را تجربه کرده است.
احمدی با بیان اینکه تجربه تپش قلب و سپس سنکوپ کودک، میتواند از جمله حالتهایی باشد که گمان پزشک به سوی مشکلات قلبی میرود، ادامه داد: شایعترین علت سنکوپ، افت فشار خون یا گاهی افت ضربان قلب است و به طور معمول خوشخیم محسوب میشود و با مراقبتهای پزشکی توصیه شده، علائم کودک بهبود پیدا میکند.
وی با بیان اینکه توجه به علائم بیماریهای قلبی، رعایت توصیهها و پیگیری درمان و استفاده از داروها از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: در جمعیت عادی، بروز بیماریهای سرشتی قلب کودکان حدود یک درصد است و در صورتی که خانوادهای یک فرزند درگیر بیماریهای سرشتی قلبی داشته باشد، احتمال ابتلای فرزند بعدی به این مشکل، به ۴ تا ۵ درصد میرسد.
فوق تخصص قلب کودکان و عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه در صورتی که هر دو والد کودک و فرزند آنها درگیر بیماریهای قلبی باشند، احتمال تکرار این مشکل در فرزندی بعدی به ۲۰ تا ۲۵ درصد میرسد، اضافه کرد: بعضی از بیماریهای سرشتی قلبی کودکان را میتوان از طریق مشاوره ژنتیک و آزمایشهای ژنتیک مشخص کرد.
نقش والدین در مراقبت و پیشگیری از مشکلات قلبی کودکان غیرقابلانکار است و داشتن تغذیه سالم، فعالیت بدنی مناسب و کنترل عوامل خطر مانند فشار خون بالا و چاقی میتواند به جلوگیری از بروز بیماریهای قلبی کمک کند، همچنین انجام معاینات پزشکی منظم و مشاوره با پزشک متخصص در صورت مشاهده علائم مشکوک، راهکاری مؤثر برای حفظ سلامت قلب کودک خواهد بود.
با توجه به افزایش آگاهی و دسترسی به خدمات پزشکی، امروزه بسیاری از کودکان مبتلا به بیماریهای قلبی از درمانهای پیشرفته بهرهمند میشوند و زندگی سالمتری را تجربه میکنند و اگرچه این بیماریها ممکن است چالشهایی را ایجاد کند، اما با مراقبتهای مناسب و پیگیری دقیق، بسیاری از کودکان میتوانند با قلبی سالم به رشد و شکوفایی ادامه دهند.
سلامت قلب کودکان نهتنها به رشد جسمانی آنها مرتبط است، بلکه بر کیفیت زندگی، تواناییهای جسمی و حتی سلامت روانی آنها تأثیر میگذارد و آگاهی، پیشگیری و مداخلات بهموقع میتواند نقش کلیدی در کاهش خطرات و ارتقای سلامت قلبی کودکان ایفا کند و توجه والدین به این موضوع میتواند به آیندهای روشنتر و سلامت بهتر فرزندانشان کمک کند.