عصر ایران ــ ذهنآگاهی و مدیتیشن بهعنوان راهکارهایی برای کاهش فشارهای زندگی و بهبود سلامت روان بهطور گسترده تبلیغ میشوند. اما آنچه اغلب در این تبلیغات پررنگ نمیشود، عوارض جانبی احتمالی این تمرینهاست. حتی مربیان این حوزه نیز بهندرت درباره اثرات منفی مدیتیشن سخن میگویند یا گزارشهای مراجعان در اینباره را جدی نمیگیرند.
تحقیقات علمی اما روایت دیگری دارند. پژوهشی در سال ۲۰۲۲ با بررسی ۹۵۳ نفر نشان داد که ۱۰ درصد از شرکتکنندگان عوارض جانبی منفی مدیتیشن را تجربه کردهاند. مطالعه دیگری با قدمت ۴۰ سال نیز شایعترین این عوارض را افسردگی و اضطراب عنوان کرده و علائمی چون هذیان، اسکیزوفرنی و ترس را در رتبههای بعدی قرار داده است.
همچنین، پژوهشی روی ۸۰۰۰ کودک نشان داد که تمرین ذهنآگاهی بهبود قابلتوجهی در سلامت روان آنها ایجاد نکرده است. پیشتر نیز یک استاد برجسته ذهنآگاهی در مصاحبه با گاردین اذعان کرده بود که در ۹۰ درصد تحقیقات، اثرات مثبت این تمرینها کمتر از حد متوسط بوده است.
یک معلم بودایی نیز در کتاب خود به تجاریسازی ذهنآگاهی انتقاد کرده و آن را به «معنویت مدرنی در خدمت سرمایهداری» تشبیه کرده است. او همچنین اپلیکیشنهای آرامشبخش را نسخهای سطحی از علم ذهنآگاهی در آیین بودایی میداند.
در حالی که تبلیغات گستردهای برای ترویج مدیتیشن و ذهنآگاهی بهعنوان راهحلهایی برای چالشهای زندگی وجود دارد، کارشناسان هشدار میدهند که باید سویههای تاریک این روشها را نیز در کنار اثرات مثبت آنها جدی گرفت.