سيدمحمد خاتمي: عدالت را بد معنا کرده ایم

خاتمي در ديدار با اعضاي تحريريه مجله چلچراغ، گفت:«امام حسين(ع) هم مظهر اخلاق و علم و عرفان و انسان‌دوستي بود.»

سيد محمد خاتمي گفت:« خيلي مشتاق بودم جمع بزرگ‌تري از چلچراغي‌هاي عزيز را ببينم و اميدوارم خداوند توفيق دهد همان‌طور که از خوانندگان چلچراغ هستم،‌ در ديدارهايم بتوانم با چلچراغي‌ها بيشتر ارتباط داشته باشم.»

به گزارش ايسنا، وي افزود:«شما هم نقش چلچراغيان را هميشه با بزرگداشت شب يلدا اجرا کرده‌ايد. توقعي که از چلچراغ مي‌رود، روشنگري است و اين روشنگري در شب يلدا نمود بيشتري بايد پيدا ‌کند.»

رئيس بنياد باران ادامه داد:« در شب يلدا ذوق ملت ايران، منشا سنتي شده است تا علاقه‌مندان به ايران و فرهنگ ايران اين شب را با يادکرد ادب و هنر اين مرز و بوم بگذرانند و دور هم بنشينند و با نزديک‌ترشدن دل‌ها به هم، اين شب را روشن‌تر کنند و طول و درازاي آن را با چراغ فرهنگ و گرماي همدلي جبران کنند.»

وي اين سنت را سنت خوبي دانست که چلچراغ هم به درستي و با سليقه، هر ساله اين شب را در جمع نسبتا بزرگي از دوستداران ايران و سرنوشت ايران به‌خصوص جوانان، بالاخص جوانان اهل فرهنگ و هنر، بزرگ مي‌داشت.

خاتمي يادآور شد:« به نظر من امسال به دو دليل جشن به صورت رسمي برگزار نخواهد شد؛ يکي هم‌ زماني شب يلدا با محرم و اداي احترام به پيشواي شهيدان امام حسين(ع) و يکي هم اين‌که در شرايطي هستيم که دل‌هايمان گرم نيست؛ به‌خصوص براي جوانان ما.»

رئيس موسسه بين‌المللي گفتگوي فرهنگ‌ها و تمدنها اضافه کرد:« شب يلدا طولاني‌ترين شب سال است و يکي از سردترين شب‌هاي سال. از اين منظر مي‌خواهم وارد يک مسئله کمي متفاوت از آن‌چه که در انتظار است، بشوم.»

وي اظهار داشت:« همان‌طور که در طبيعت ما با گردش زمين و حوادثي که در طبيعت رخ مي‌دهد، بهار و تابستان و پاييز و زمستان را مي‌بينيم و باعث ايجاد شب يلدا هم مي‌شود، در تاريخ هم شب‌هاي يلدا داريم. تاريخ اختصاص به انسان دارد و انسان موجودي تاريخي است. حوادثي که در زندگي انسان پيش مي‌آيد، صرفا اتفاق نيست و سيري دارد که ما از آن استنباط و تلقي امري به نام تاريخ را مي‌کنيم. در تاريخ زندگي انسان هم مي‌شود بهار و تابستان و پاييز و زمستان را پيدا کرد و همين‌طور شب يلداي تاريخي را.»

رئيس‌جمهور سابق کشورمان با طرح اين سئوال که «اصلا اين شب يلداي تاريخ چيست؟»، گفت:« اگر ما دقت کنيم، ظلم و ظلمت از يک ريشه‌اند؛ يعني تاريکي و بيداد. در ادب و فرهنگ ما هم دوران رنج و ستم و دوران بيداد را به شب تشبيه کرده‌اند. روز را نماد عدالت دانسته‌اند و شب را نماد ظلم.»

وي تصريح کرد:«بنابراين مي‌توانيم بگوييم طولاني‌ترين شب تاريخ انساني هم دوراني است که در آن ظلم که با ظلمت هم‌ريشه است، بيشتر باشد.»

خاتمي تاکيد کرد:« از اين منظر عاشورا را هم مي‌توانيم يکي از شب‌هاي تاريک بشر بدانيم؛ شبي که در آن روز و روزهاي قبل و بعد آن حوادث سياهي اتفاق افتاد. دردمنشي، انسان‌ستيزي، زيرپاگذاشتن اخلاق، تعارض و تقابل با همه ارزش‌هاي انساني، در عاشورا به اوج خود رسيد. از طرف ديگر موضوع عاشورا قيام امام حسين(ع) بود و امام حسين(ع) هم مظهر اخلاق و علم و عرفان و انسان‌دوستي بود.»

وي با بيان اينکه «يکي از شب‌هاي تاريخ همان شب عاشوراست که ظلم و ظلمت در اوج است»، گفت:«با توجه به اين‌که هميشه به دنبال شب يلدا، انسان به طور کلي در انتظار نور و روشني است و به‌خصوص وقتي شب يلدا به سر مي‌رسد، روز، شروع به بلندترشدن مي‌کند و نورافشاني زياد مي‌شود، قيام عاشورا هم را هم مي‌توان گشاينده افق و روزنه‌اي بزرگ به سمت نور و روشنايي دانست و اين‌که انسان از ظلم حرکت کند و به روشنايي برسد.»

رئيس‌بنياد باران ادامه داد:«ما الان در ايران هستيم و ايراني. ايراني افتخار مي‌کند که فرهنگش، فرهنگ دين‌ياري و دينداري بوده است. اين مسئله اختصاص به دوران اسلامي ندارد. در شاهنامه مي‌بينيد که آن اسطوره نماد برجسته ايراني رستم، مظهر دينداري و اخلاق و عدالت‌خواهي و البته شجاعت است. حتي حضرت مولانا در جايي مي‌فرمايد: زين همرهان‌ست عناصر دلم گرفت / شير خدا و رستم دستانم آرزوست.»

رئيس موسسه بين‌المللي گفتگوي فرهنگ‌ها و تمدنها با بيان اينکه«همين شير خدا که امير مومنان است، اسطوره بزرگي است »، تصريح کرد:«من در دوران مسئوليتم در اولين ديدارم با ايرانيان مقيم آمريکا گفتم هر ملتي اسطوره دارد. اين اسطوره‌ها در خارج وجود نداشتند، ولي در واقعيت ذهن ملت‌ها حضور دارند. هر ملتي، هر چيزي را که دوست دارد، اسطوره‌اش را مي‌آفريند. اين اسطوره‌ها در تمام اقوام هستند. در يونان باستان، روم؛چين وايران اسلامي و... امتياز اسلام اين است که اسطوره‌هايش واقعي هستند.»

وي يادآور شد:« در مورد حضرت علي(ع)، حضرت حسين(ع) و حضرت زينب(س)،براي انسان مشکل است که تصور کند که چنين اشخاصي در عالم واقع وجود داشته باشند ولي واقعا بوده‌اند؛ آنها اسطوره هستند؛ اسطوره‌هايي که واقعيت دارند و اگر در اسطوره‌هاي ديگر توهم دخيل است، اين اسطوره‌ها واقعيت محض هستند.»

خاتمي با تاکيد بر اينکه« ايراني هم با روح بزرگي که داشته، اسلامي که مظهرش علي(ع) بوده را خيلي خوب پذيرفته است»، اظهار داشت:«اين مسئله فقط مربوط به شيعيان نيست. ايراني غيرمسلمان هم به اين شخصيت‌ها علاقه دارد. من در شهر خودمان اردکان که زرتشتي‌هاي زيادي دارد، ديده‌ام که آنها چه عشقي نسبت به امام حسين(ع) نشان مي‌دهند. ايراني اين چنين است که خداپرستي با فرهنگش عجين شده است. اين نشان روح بزرگ ايراني است.»

به گزارش دفتر خاتمي، وي ادامه داد:« ما افتخار مي‌کنيم که ايراني هستيم و اسلام هم باروري‌اش را از ايران گرفت. اين اسلام، اسلامي که ايران اين گرايش از آن را پذيرفت، محورش عدالت‌طلبي است.»

رئيس‌دولت اصلاحات همچنين يادآور شد:«شما مي‌دانيد که به نام مذهب خيلي ستم شده، به نام دين حقوق زن و مرد ناديده انگاشته شده. چه حکومت‌هاي اسلامي و چه غيراسلامي. شايد عشق و علاقه ايراني‌ها به اهل بيت به خاطر جنبه ظلم‌ستيزي آنها باشد، اما خوشبختي اين است، شب‌هاي يلدا که در تاريخ انساني به وجود مي‌آيد، پايدار نيست.»

خاتمي تاکيد کرد:« در اين شب‌هاي بلند انسان به سمت خردمندي در حرکت است. اين حرکت را بايد خود انسان بکند. انسان هم در اين حرکت دخيل است. شب يلداي تاريخ با وجود انسان رقم مي‌خورد. در دميدن صبح طبيعت ما هيچ کاره‌ايم، ولي براي رسيدن به طلوع روز روشن و روز گرم انسان بايد تلاش کند.»

وي سپس به اعتقاد شيعيان مبني بر اينکه در آخرالزمان، با محور انسان کامل يعني امام زمان(عج) جهان پر از عدل خواهد شد، گفت:« در قرآن وعده داده شده: " ونريد ان نمن علي الذين استضعفوا في الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثين " يعني اراده کرده‌ايم و منت بر مستضعفين عالم گذاشته‌ايم که امام خود شوند.»

رئيس بنياد باران در توضيح اين آيه اظهار داشت:«مستضعف يعني توده مردم، کساني که حاکم نيستند. مستضعف مقابل مستکبر است. وقتي مستکبر حقوق و امکانات را در انحصار خود مي‌گيرد، مستضعف به وجود مي‌آيد.»

وي ادامه داد:« خدا مي فرمايد به مردم منت گذاشته‌ايم که همه مردم امام شوند. آيا دليل محکم‌تري جز اين بر نقش اراده انسان و حاکميتش بر سرنوشت داريم؟ اين همان رشد اصيل مردم‌سالاري است. مردم امام مي‌شوند، يعني صبح تاريخ زماني است که ظلم نباشد و وقتي است که مردم بر حق خودشان مسلط باشند. آيا ما دليل محکم‌تري از اين در مورد تسلط انسان بر سرنوشت خودش داريم؟ در روايات معتبر هم داريم عقل هاي مردم در آخر زمان شکوفا مي‌شود و بر اراده شان قوي مي‌گردد.»

حجت الاسلام والمسلمين سيد محمد خاتمي به آيه ديگري از قرآن اشاره کرد که خداوند مي‌فرمايد«خداوند اراده کرده که تمکن ببخشد به ديني که او براي مردم خواسته و قبول دارد.» و گفت:«اين آيه يعني چه‌بساکه چيزي که ما داريم و به عنوان دين مي‌گوييم، با حقيقت دين بسيار فاصله داشته باشد.در خيلي اوقات ما دين را بد فهميديم.»

وي همچنين به سخني از اميرالمومين(ع)اشاره کرد که فرموده است: «هيچ امتي مقدس و شايسته نمي‌شود، مگر اين‌که در آن قوم ؛ مظلوم بتواند بدون لکنت در برابر قدرتمندان و ستمگران حرف بزند.»

رئيس جمهور سابق کشورمان تصريح کرد:«از بالاترين مصاديق ظلم اين است که حق‌طلبي براي انسان هزينه داشته باشد. آن روز تاريخ که بعد از شب طولاني ظلم مي‌آيد، عدالت به معناي عام کلمه را همراه مي‌آورد.»

وي با بيان اينکه« ما عدالت را هم بد معنا کرده‌ايم»، اظهار داشت:« عدالت را برده‌ايم به سمت اقتصاد و يا در جهت سوسياليستي‌اش معني کرده‌ايم و يا نظام صدقه‌اي را بر جامعه حاکم کرديم، اما عدالت وسيع‌تر از عدالت اقتصادي است. عدالت يعني انسان، انسان باشد و تحت هيچ شرايطي تحقير نشود و به امکاناتي که مستحقش است برسد. اين مسئله‌اي است که مورد توجه است.»

خاتمي تاکيد کرد:«ما يک شب يلداي تاريخ داريم که هرچه در آن ستم بيشتر باشد، طولاني‌تر است و روزهاي بعد از آن روزي است که انسان به کرامت انساني مي‌رسد. ما خوشحال هستيم که اسلام را داريم و نظامي داريم که مردم در آن محور اصلي بودند.»

وي سپس گفت:«جا دارد اينجا از مردي سخن بگوييم که اين روزها بيشتر از هميشه صحبتش به ميان آمده و حرف‌هايش همه سخن از مردم‌مداري بود، امام خميني (ره) که مي گفت و بر اين باور بود که "ميزان رأي ملت است"، "جايگاه ايران بايد ارتقا پيدا کند"، "مردم ارباب و ولي‌نعمت ما هستند". براي همين مردم، امام را دوست داشتند و دارند.»

رئيس بنياد باران تصريح کرد:« البته امام يک شخص بود، يک شخص بزرگ، اما بعضي از اشخاص نماد مي‌شوند. امام هم يک نماد بزرگ بود. انقلاب ايران هم انقلاب گل در برابر گلوله بود. حتي قانون اساسي را هم مردم تنظيم کردند. جمهوري اسلامي اين است که امام آن را بنيان گذاشت و اگر خدايي ناکرده خدشه‌اي به اين نماد بخورد، ضرر بزرگي است.»

رئيس دولت اصلاحات افزود:«حتما اين مسئله را جوان‌ها درک مي‌کنند و اگر هم انحرافي ديديم، بايد جلوي آن را بگيريم و جلوگيري ما هم بايد به شيوه امام باشد. احترام ما به او به دليل راهي است که به ما داد. راه او راهي بود که دلمان مي‌خواست و حاصل کار هم نظامي بود که هم جمهوريت داشت و هم اسلام.»

سيدمحمد خاتمي خاطر نشان کرد:«اميدواريم در اين مسير پيش برويم و نسل جوان بتواند ابراز وجود کند و به خواسته‌اش برسد. ملت ما نيازمند يک زندگي خوب است و اگر انحرافي مي‌بيند، براساس همين معيارها آن را اصلاح مي‌کند. چلچراغ هم بايد چلچراغي و روشنگر عمل کند و اميدوارم روزهاي روشني در راه باشد.»