بسیج ؛ قله مردم یا دره سیاست؟!

عصرایران - اگر در روزگاری که ارتش ایران ، سازمان و ساختار کهن اش را به واسطه انقلاب از دست داده بود و سپاه پاسداران تازه تاسیس نیز هنوز به بلوغ نظامی برای دفاع از میهن نرسیده بود ، ملت ایران توانست در مقابل تجاوز ارتش صدام مقاومت کند ، به مدد تدبیر امامی بود که پتانسیل عظیم نیروهای مردمی را در ساختاری به نام "بسیج" سامان داد و ورق جنگ را برگرداند تا جایی که بعدها فاش شد ، رئیس جمهور عراق  در مذمت ارتشیان اش گفته بود که اگر او نیز نیرویی همانند بسیج داشت ، پیروزی اش حتمی بود.

بسیج در دوران جنگ ، به عنوان نیرویی به معنای واقعی کلمه "مردمی" ، از آزمون دفاع مقدس با سربلندی بیرون آمد و بدین سان  وارد دوره صلح شد . جامعه شناسان می گویند برای ادامه حیات یک نهاد ، گریزی از تعریف وظایف جدید نیست و این گزاره ، درباره بسیج نیز عملی شد و وظایف جدیدی برای آن تعریف گردید ، وظایفی همانند حضور در عرصه های فرهنگی و امنیتی و بعدها اقتصادی.

مروری بر کارنامه بسیج در سال های بعد از جنگ نشان می دهد که هر گاه این نهاد ، همگام و هماهنگ با سازمان های اصلی حرکت کرده ، موفق بوده و هر گاه تکروی نموده ، باعث ایجاد تضاد و تنش شده است.

به عنوان مثال در طرح ملی واکسیناسیون کودکان در برابر فلج اطفال ، بسیج در هماهنگی کامل با وزارت بهداشت عمل کرد و چهره ای موفق و مردمی از خود به نمایش گذاشت ولی در بسیاری از امور فرهنگی ، قرائت ها و تفسیرهای خاص مسوولان این نهاد از مسائل فرهنگی ، تقابل زا شد.

فراموش نکنیم که بسیج یک نهاد سیاستگذار نیست بلکه تشکلی است برای مدد رسانی به سازمان های دیگر و اجرای سیاست های تدوین شده و الا اگر قرار باشد بسیج را یک نهاد سیاستگذار بدانیم ، با توجه به این که این نهاد از حوزه های مذهبی و فرهنگی و اداری گرفته تا عرصه های بهداشتی و علمی و فنی و ساخت و ساز و بانکداری و ... حضور دارد ، شاهد موازی کاری های متعدد و تشتت امور خواهیم شد کما اینکه در همان بحث واکسیناسیون فلج اطفال ، بسیج نه به عنوان برنامه ریز و تصمیم گیرنده ، بلکه به عناون یک بازوی اجرایی عمل کرد و انصافاً هم مؤثر واقع شد.حتی در جریان جنگ تحمیلی نیز بسیج به عنوان مجری فرماندهی ارشد خود یعنی سپاه بوده است.

این نکته ای است که باید همواره مطمح نظر مسوولان باشد و الا بدیهی است که ایجاد تداخلات کاری ، قطعاً به جایگاه بسیج لطمه وارد می کند.

نکته دیگری که نیازمند توجه ویژه است این که بسیج باید فراتر از جناح ها و سیاست بازی ها حرکت کند چه آن که تبدیل بسیج به بازوی اجرایی یک جریان خاص سیاسی ، موقعیت این نهاد را از "مردمی"  بودن به جناحی بودن تنزل دهد و این بزرگ ترین خطا و بدترین جفا به نهادی است که ارزش ذاتی خود را رهین مردمی بودنش است.

این نکته ای است که حضرت امام خمینی (ره) به عنوان بنیانگذار بسیج بدان توجه ویژه ای داشته و با آینده نگری خاص خود ، هشدار داده اند که در صورت ورود بسیج به بازی های سیاسی این نهاد مردمی حتما به تباهی کشیده خواهد شد.

 متن وصیت نامه امام راحل (ره) در این باره چنین است:

« نه تنها وصیت اكید من به قوای مسلح آن است كه همان طور كه از مقررات نظام ،عدم دخول نظامی در احزاب و گروهها و جبهه ها است به آن عمل نمایند؛ وقوای مسلح مطلقاً ، چه نظامی و انتظامی و پاسدار و بسیج و غیر اینها، در هیچ حزب و گروهی وارد نشده و خود را از بازیهای سیاسی دور نگه دارند.

در این صورت می توانند قدرت نظامی خود را حفظ و از اختلافات درون گروهی مصون باشند. و بر فرماندهان لازم است كه افراد تحت فرمان خود را از ورود در احزاب منع نمایند. و چون انقلاب از همه ملت و حفظ آن بر همگان است ،دولت و ملت و شورای دفاع و مجلس شورای اسلامی وظیفه شرعی و میهنی آنان است كه اگر قوای مسلح ، چه فرماندهان و طبقات بالا و چه طبقات بعد،برخلاف مصالح اسلام و كشور بخواهند عملی انجام دهند یا در احزاب واردشوند كه - بی اشكال به تباهی كشیده می شوند - و یا در بازیهای سیاسی واردشوند، از قدم اول با آن مخالفت كنند. و بر رهبر و شورای رهبری است كه باقاطعیت از این امر جلوگیری نماید تا كشور از آسیب در امان باشد.»

و اما نکته پایانی درباره جایگاه کنونی بسیج در نزد افکار عمومی است. فرماندهان بسیج ، اگر واقعاً نگاه بلند مدت به بسیج دارند و آن را سرمایه ای برای کشور و انقلاب می دانند و نه صرفاً ابزاری در دست یک جناح خاص، حتماً باید به طور ویژه ای بر روی این سوال پژوهش کنند و بررسی نمایند که در حال حاضر جایگاه بسیج نزد افکار عمومی ایرانیان چگونه است؟ و اگر به  واسطه برخی اشکالات ، خدشه ای به این جایگاه وارد شده ، در صدد جبران آن برآیند چه آن که قافله کشور ، بزنگاه های فراوانی در مسیر پیش روی خود دارد که حتماً نیاز خواهد بود از نیروی مردم در قالب بسیج بهره گرفته شود و دریغ و حیف از این که این ساختار به یادگار مانده از آن امام سفر کرده ، گرفتار سیاست پیشگی ها و روزمرگی ها شود و از قله مردمی اش به دره جناحی سقوط کند.