توسعه پلتفرم با اتکا به دانش طراحی موتور

شرکت ایپکو، تام، جتکو، ساپکو و بدنه مهندسی در ایران خودرو طی سال های گذشته تلاش های بسیاری در مسیر بهینه سازی این موتور و ارتقاع سطح آن داشتند. تلاش هایی که نتیجه داد تا موتور EFP متولد شود.

توسعه قوای محرکه یکی از مهم ترین و البته پر هزینه ترین محورهای صنعت خودرو است. زیرا طراحی و مهندسی موتور علاوه بر نیاز به دانش فنی بالا به آزمایشگاه های مجهز و تجهیزات فناورانه نیز نیاز دارد. این فرآیند به اندازه ای مهم و پر هزینه است که خودروسازان بزرگ جهان همواره در مسیر بهینه سازی موتورهای خود گام بر می دارند و نه طراحی نمونه های جدید. به عبارتی خودروسازان سعی دارند موتورهای خود را با استفاه از اصلاحات فنی و تجهیز با سامانه های جدید در بورس رقابت نگه دارند.

در ایران از اوایل دهه 80 شمسی با تغییر استانداردهای آلایندگی از یورو صفر به یورو 2، خودروسازان به ویژه ایران خودرو در مسیر توسعه و به روز رسانی موتورهای خود گام برداشتند. در ابتدا با حذف کاربراتور و تجهیز موتورها به سیستم انژکتور آلایندگی و مصرف سوخت آنها بهبود یافت. به شکلی که ایران خودرو حجم موتور XU7 را که دو لیتر بود، در یک فرآیند مهندسی 200 سی سی کاهش داد و به 1.8 لیتر رساند. اما به دلیل تجهیز موتور به چهار سوخت پاش راندمان آن بهینه و مصرف سوخت و آلایندگی آن نیز کاهش یافت.

اما با ورود به دهه 90 شمسی موضوع توسعه قوای محرکه در کشور و باز هم در ایران خودرو به عنوان سردمدار مهندسی موتور در ایران تغییر کرد. زیرا تا پیش از این تغییرات موتورها عمدتا بر اساس دستورالعمل های جدید آلایندگی و استانداردهای مصرف سوخت بود، ولی در ایران دوران طراحی و ساخت موتور بر اساس دانش فنی و تجربه موجود در ایران خودرو باعث تولد موتورهای مختلفی از جمله سری EF7 شد.

موتور EF7 در واقع اولین قدم صنعت خودرو ایران در مسیر ساخت موتور خودرو با استفاده از دانش بومی سازی شده در کشور بود. موتوری که هر چند در ابتدا نقاط ضعفی هم داشت، اما با بروز رسانی و افزایش کیفیت بدل به یکی از بهترین موتورهای موجود در کشور شده است.

از جمله تغییراتی که این موتور نسبت به نسل اول خود دارد، باید به کاهش 200 دور موتور در حالت کارکرد در جا و رساندن دور به 650 اشاره کرد که باعث کاهش مصرف سوخت شده است. وزن مجموعه لنگ و لغزنده موتور EF پلاس بیش از یک کیلوگرم نسبت به موتور EF7 کاهش یافته است. در زمینه کاهش اصطکاک، اقداماتی در زمینه بهبود گرانروی روغن، کاهش اصطکاک رینگ‌ها و پوشش قطعات انجام شده است.

از دیگر اقداماتی که برای توسعه این موتور انجام شده است، بهبود سامانه زمان‌‌بندی متغیر سوپاپ‌‌ها CVVT دوگانه، افزایش شدت اغتشاش جریان داخل محفظه احتراق، محرک برقی دریچه هدرز و توربوشارژ برای کاهش لگ توربو، چند راهه دود ورق‌کاری، بهبود سامانه تهویه بخارات روغن است. همچنین سامانه خنک‌کننده موتور مجهز به هواگیری خودکار شده است.

قطعات اصلی موتور EFP شامل میل لنگ، یاتاقان‌ها، شاتون، پیستون، میل بادامک، سرسیلندر، منیفولد هوای ورودی، منیفولد دود خروجی، سیستم توربوشارژ، سیستم خنک‌کننده و … کاملا نسبت به نسل اول آن یعنی EF7 تغییر یافته اند. آنچه ذکر شد تنها بخشی از پروژه توسعه قوای محرکه ایران خودرو آن هم برای یک موتور بوده است.

این همه ماجرا نیست، زیرا ایران خودرو طی سال های گذشته با طراحی یک مسیر روشن برای پلتفرم های خود، تصمیم گرفته خانواده ای از چند نوع موتور متفاوت را طراحی و به روز رسانی کند تا در مسیر توسعه محصول کم ترین نیازمندی به خارج از مرزهای کشور را داشته باشد.

از این رو این خودروساز در نقشه راه موتورهای خود علاوه بر نمونه های بنزینی تنفس طبیعی، مدل های توربوشارژ، توربوشارژ دوگانه سوز، بنزینی- گازسوز تنفس طبیعی و قوای محرکه برقی را در قرار داده است. امری که از دانش فنی سطح بالای مراکز تحقیقاتی و مهندسی در ایران خبر می دهد.
از دیگر موتورهایی که در این گروه خودروسازی به روز رسانی را تجربه کرده موتور XU7 است. موتوری که یک بار مطابق با آن چه در بالا ذکر شد به منظور کاهش آلایندگی تغییراتی را تجربه کرده بود. اما این بار در عمل جراحی جدی به روز رسانی شده است. میل بادامک، پوسته یاتاقان، میل لنگ، مجموعه عایق بندی ها موتور، روغن موتور، مسیر گازهای خروجی و کلاچ در این موتور تنها بخشی از نقاط بهبود هستند.

حتی نوع شمع و تسمه مورد استفاده در این موتور نیز ارتقاي یافته و دارای عمر بالاتر هستند. همچنین استفاده از چند راهه سوخت و افشانه گاز برای هر سیلندر یکی دیگر از فنآوری هایی هست که در مدل دوگانه سوز این موتور استفاده شده است تا موتور XU7 قدیمی جای خود را به یک موتور به روز با نام XU7P یا پلاس بدهد.
البته این همه تلاش های ایران خودرو در مسیر توسعه قوای محرکه نیست،زیرا طراحی و ساخت خانواده موتورهای سه سیلندر نیز در کارنامه این خودروساز قرار دارد که توضیح جزيیات آن شاید از حوصله این مطلب دور باشد. اما آنچه که در پی آمد تمرکز ایران خودرو در مسیر طراحی و تولید موتورهای جدید و مالکیت آن حاصل می شود، رسیدن به نقطه ای است که باعث شده این خودروساز به نقطه خودکفایی پاورترین نزدیک شود.

موضوعی که اهالی صنعت خودرو نیک می دانند از اهمیت بسیار بالایی برخودار است و شاید این سخت ترین کاری باشد که در بخش پلتفرمی می توان انجام داد.

نباید فراموش کرد، مالكيت پاورترین و قدرت مهندسی در این حوزه قدرت چانه زنی در ارتباطات بین المللی را نیز افزایش می دهد و حتی می تواند یکی از مهم ترین شاخصه های صادراتی باشد، زیرا پیچیدگی هایی که در این بخش از پلتفرم یک خودرو وجود دارد، شاید در ساخت بدنه و ... دیده نشود. پس باید این پتانسیل را قدر دانست و مسیر را ادامه داد.

کانال عصر ایران در تلگرام