دانش و فناوری امروزه به سمتی میرود که بتواند باری از دوش انسانها بردارد و تلاش میکند تا مشکلات جوامع بشری را حل کند. کشاورزی و دامپروری از دیرباز یکی از مشاغل اصلی محسوب میشد و تلاشهای زیادی صورت گرفته است تا هر چه بیشتر این صنایع را توسعه دهد. یکی از نیازهای اصلی کشاورزان و کسانی که در صنعت پرورش ماهی فعالیت میکنند استخرهایی است که بتواند نیاز مصرفی آب این مشاغل را تامین نماید. این استخرها اغلب در زمینهای خاکی ایجاد میشوند و با مشکلات عدیدهای روبرو هستند.
مهمترین مشکل این استخرها این است که آب در داخل خاک نفوذ میکند و پس از مدتی کل آب وارد زمین میشود. به همین دلیل نیاز است تا استخرهای ذخیره آب را عایق بندی کنند تا از هدر رفت آب جلوگیری کنند. اما عایقها هر کدام مشکلات مختص خود را دارند. برخی از این عایقها به شدت گران قیمت هستند و برخی نمیتوانند به خوبی از نفوذ آب جلوگیری کنند. برخی دیگر نیز پس از مدتی با آب ترکیب شده و ترکیبات شیمیایی وارد آب میکنند. این ترکیبات میتواند برای سلامت آبزیان و محصولات کشاورزی بسیار مضر باشد. یکی از بهترین عایقهای موجود در بازار، ورقهای ژئوممبران است که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد.
ژئوممبران عایقهایی از دسته مواد ژئوسنتتیک هستند. این عایق که از جنس پلیمرهای بسیار مقاوم تهیه شده است میتواند نزدیک به ۱۰۰ درصد از نفوذ آب به داخل خاک جلوگیری نماید. این مواد از ترکیب پلی اتیلن و کربن سیاه تشکیل میشود و به دلیل جنس خنثی که دارد، با آب ترکیب نشده و مواد مضر شیمیایی را داخل آب نمیکند.
به عبارت دیگر، ژئوممبران برای کنترل انتقال و نفوذ موادی در نظر گرفته میشود که نیاز است تا در یک فضای تعیین شده باقیبماند. در برخی موارد، نفوذ و نشت این مواد میتواند باعث آلوده شدن محیط اطراف شود و زمین یا سازهی اطراف را آلوده نماید.
در این محصولات حدود ۹۷ درصد پلی اتیلن، ۲.۵ درصد کربن سیاه و ۰.۵ درصد آنتی اکسیدان استفاده میشود. این ورقها در ضخامتهای مختلفی تولید میشوند که از ۰.۵ میلیمتر شروع شده و تا ۲ میلیمتر ادامه دارد. شاید جالب باشد اگر بدانید ۰.۵ میلیمتر و ۲ میلیمتر ضخامتهایی هستند که در بازار موجود نیستند و تنها به صورت سفارشی برای مشتری تولید میشوند. ود نتیجه میتوان دریافت که ورقهای ژئوممبران ایرانی نیز وجود دارد و کارخانههای ورق ژئوممبران در ایران نیز فعال هستند.
تولید کنندگان ایرانی نیز چند سالی است که اقدام به تولید ورقهای ژئو ممبران کردهاند. هر کدام از این کارخانجات تولید این ورقها را در ضخامتهای مختلف انجام داده و در بازار به دست مشتری میرشانند.
به عنوان مثال ژئوممبران با ضخامت ۱.۵ و عرض ۴.۱۰ متر توسط کارخانه ظریف مصور تولید میشود.
ورق عایق بسپار با ضخامت ۱/۵ میلیمتر و عرض ۵ متر عرضه می شود.
ورق فرنام با ضخامت ۱/۵ میلیمتر و عرض ۷ متر عرضه می شود.
برای اینکه ژئوممبرانی تولید شود که تمامی نیازها را برآورده کند و شامل تمام ویژگیهای مد نظر باشد، مواد اولیه مانند رزین پلیمری با مواد افزودنی مانند آنتی اکسیدانها، نرم کنندهها، مواد پرکننده، کربن سیاه و روان کنندهها از طریق روشهای ساخت شناخته شده به عنوان اکستروژن و تقسیم به ورق تبدیل میشوند. روش دیگر این است که مواد پلاستیکی خشک شده و سپس رزین به حدی گرم میشود که ذوب میشود. سپس مواد ذوب شده قبل از خنک شدن و جامد شدن از طریق قالب یا گچ به اندازه و شکل مناسب تبدیل میشوند. از طرف دیگر، با استفاده از غلتکهای فشار سخت ورقها را به لایههای نازک تبدیل میکنند.
همانطور که چوب به عنوان بخشی از مراحل ساخت کاغذ، به ورقهای کاغذی نازک مسطح میشود این رولها نیز به ضخامت مورد نظر میرسند.
سپس همانگونه که یک نانوا مایهی کیک را روی سطح کیک پخش میکند، مواد مذاب بر روی پوشش اصلی و این ورقهای نازک پخش میشود
ژئوممبران با ضخامتهای بالا مناسب استخرهای بسیار عمیق و با عمق بیش از ۱۵ متر مورد استفاده قرار میگیرد.
دیوارها و سقف تونلها از این مواد عایق بندی میشود. محلهایی که در آن زبالههای پزشکی جمع آوری میشود نیز برای نفوذ نکردن میکروبها به خارج استفاده میشود. چون این عایقها نه تنها در مقابل سیالات که در مقابل گازها نیز میتوانند مقاومت و نفوذناپذیری داشته باشند.
کانالهای انتقال و نگهداری آب نیز با استفاده از این ماده عایق بندی شده و از نفوذ آب به خارج جلوگیری انجام میشود.
حتی در صنعت پتروشیمی نیز برای محافظت از مخازن و پسابها از این ورقها برای محافظت استفاده میشود.
بندهای خاکی و سدها نیز با استفاده از این ورقهای پلیمری بسیار قوی محافظت میشوند.
به طور کلی میتوان گفت که از این عایقهای بسیار قوی در صنعتهای مختلفی با هدف نهایی مشابه استفاده میشود: مهار.
از ژئوممبرانها در کشاورزی، ساخت و ساز مسکونی، انرژی، معدن، حمل و نقل، ساخت و ساز و سایر صنایع صنعتی مدیریت آب و پسماند استفاده میشود. آنها حوضچهها، کانالها، محلهای دفن زباله، سدها، تونلها، خطوط لوله، فاضلابها، جادهها، بزرگراهها و بسیاری از صنایع دیگر را که نیاز به نگهداری ثابت مایعات و گازها دارند، محافظت میکنند.
این عایقها از فرسایش جلوگیری میکنند، از نشت جلوگیری میکنند، از آفتاب محافظت میکنند و از آلودگی آب جلوگیری میکنند.
ژئوممبرانها اغلب از یک کیسه زباله ضخیمتر هستند. قطر تستاندارد ژئوممبران استفاده شده در صنایع مختلف، ۶۰ میل است. برخی از مهندسان بر این باورند که هرچه قطر این ژئوممبرانها ضخیمتر باشد، از استحکام بیشتری برخوردار است. این باور تا حدودی غلط است. اما چرا؟
در برخی موارد، برای تولید ژئوممبرانهای بسیار نازک از پارچههایی در واخل آن استفاده میکنند که با عنوان پارچه پایه تقویت کننده داخلی شناخته میشود و همین باعث میشود تا مقاومت این ژئوممبرانهای نازک بهتر از ژئوممبرانهای بسیار کلفتتر باشد. در واقع تفاوت در روند تولید باعث میشود که یک رول ژئوممبران در مقابل کشیدگی مقاومت داشته باشد و این ارتباطی به ضخامت ژئوممبران ندارد.
از طرفی بسته به کششی که در ژئوممبرانها وجود دارد، این مقاومت میتواند متفاوت باشد. ژئوممبرانهای نازک حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ درصد کشش را تحمل میکنند. اما در ژئوممبرانهای بسیار کلفت اینرقم به ۲۰ الی ۲۵ درصد نزول میکند. همین امر نشان میدهد که کلفت بودن، الزاما دلیل خوبی برای این نیست که عایق مقاوم باشد.
نکتهی دیگر این است که شاید تصور شود هرچه ضخامت زئوممبران بیشتر باشد، عمر بیشتری دارد. این تصوری کاملا غلط است. طول عمرمفید یک رول ژئوممبرانکاملا به روند تولید آن بستگی دارد.
در نتیجه در هنگام انتخاب ضخامت ژئوممبران بهتر است با متخصصان تولید آن مشورت کنید تا بتوانید بهترین ضخامت موجود را انتخاب نمایید.
ژئوممبران به سه دستهی کلی تقسیم میشود:
انتخاب آستر ژئوممبران به کاربردی که در آن استفاده می شود بستگی دارد. از ژئوممبران های پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE) به دلیل مقاومت نسبتاً بالا در برابر اجزای شیرابه شیمیایی تهاجمی، به طور خاص استفاده میشود
عایق بندی یک از نیازهایی است که بسیاری از مشاغل با آن دست وپنجه نرم میکنند. بسیاری از عایقهای موجود در بازار مانند رزین بسیار گران است و نصب دشواری دارد. برخی دیگر از عایقها مثل سیمان عمر چندانی ندارد و نمیتواند صد در صد مانع از نفوذ آب به درون خاک شود. تولید کنندگان ایران با تکیه به دانش جهانی توانستهاند ورقهای پلیمری با نام ژئو ممبران تولید کنند که هم قیمت ارزانی دارد و هم بر خلاف رزین نصب آسانی دارد. از طرفی عمر مفید آن تا ۴۰ سال ادامه دارد و از همه مهمتر عایقی محکم در برابر نفوذ آب به داخل خاک است. ژئوممبران یکی از عایقهایی است که توانسته آزمون خود را با موفقیت پشت سر بگذارد و یکی از بهترین عایقهای موجود در بازار است.
بسیاری از مشاغل از تولیدات داخلی برای عایق بندی استفاده میکنند. شما چطور؟