راه سوریه برای زائران ایرانی باز شد؟

هشت سال پیش ایران سفرهای زیارتی به سوریه را متوقف کرد. علت، آدم‌ربایی تعدادی از شهروندان ایرانی اعلام شد. دستور توقف سفر به این کشور درحال جنگ را شورای امنیت صادر کرد. با آرام شدن فضای سوریه و شکست داعش، سفر ایرانی‌ها به این کشور از سر گرفته شد، هرچند قالبی غیررسمی داشت. اینک سازمان حج تصاویری را منتشر کرده که از آغاز اعزام زائران ایرانی به سوریه خبر می‌دهد.

پیگیری‌های خبرنگار ایسنا از برخی مقام‌های سازمان حج و زیارت برای اطلاع از برنامه اعزام زائران ایرانی به سوریه پس از هشت سال توقف، تا این لحظه به نتیجه نرسیده است. فقط مصطفی قاسمی ـ مدیرعامل شمسا (شرکت مرکزی دفاتر خدمات زیارتی سراسری ایران و تنها مجری سفرهای عتبات تحت نظارت سازمان حج و زیارت) ـ به این خبرگزاری گفت که «به سوریه اعزام رسمی نداریم.»

او یادآور شد که «شمسا» درحال حاضر مسؤول اعزام‌ کاروان‌ها به عتبات عالیات یعنی عراق است و طبق معمول عمل می‌کند.

اما تصاویری که از سوی شرکت مرکزی کارگزاران زیارتی استان تهران (زیرمجموعه شمسا) منتشر شده از بدرقه نخستین کاروان زیارتی ایران به سوریه با حضور معاون حج و زیارت و مدیرکل عتبات و جمعی از مدیران کل سازمان حج و زیارت در روز پنجشنبه، ۲۱ آذرماه خبر می‌دهد.
تصویر منتشرشده از بدرقه نخستین کاروان اعزامی ایران به سوریه با حضور مسؤولان سازمان حج

تا پیش از آغاز بحران در سوریه (تا مارس ۲۰۱۱)، از ایران کاروان‌هایی برای زیارت بارگاه حضرت زینب و حضرت رقیه به این کشور اعزام می‌شدند. طبق آمارهای رسمی سازمان حج و زیارت، سالانه بیش از یک میلیون زائر ایرانی به سوریه سفر می‌رفتند. سفرهای توریستی یا تاریخی به این کشور معمولاً مستقل و یا جدا از سفرهای زیارتی نبود و در یک قالب تعریف می‌شد.

در سال ۱۳۹۰ پس از ربوده شدن تعدادی از شهروندان ایرانی در سوریه، سفر زیارتی به این کشور با مصوبه‌ شواری امنیت ملی متوقف شد. در سال ۱۳۹۴ پس از آزادسازی بخش‌هایی از این کشور از دست داعش، وزارت گردشگری سوریه مکرر از ایران درخواست کرد اعزام زائران را از سر بگیرد و حتی تفاهم‌نامه‌ای در این‌باره بین دو کشور امضا شد. شرط ایران برای ازسرگیری اعزام‌ها ارائه یک طرح امنیتی از سوی دولت این کشور بود. با آرام گرفتن جنگ، این مطالبه از سوی سوریه جدی‌تر پیگیری شد و مقام‌های زیارتی ایران برای ارزیابی وضعیت بارها به این کشور سفر کردند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی قاضی‌عسکر، نماینده وقت ولی فقیه در امور حج و زیارت زمستان سال گذشته خبر داد که به‌زودی هیأتی از سوی سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری برای بررسی شرایط اعزام به سوریه می‌روند.

همان موقع علیرضا رشیدیان، رییس سازمان حج و زیارت گفت که پس از این‌که تیم کارشناسی جمع‌بندی‌های لازم را انجام داد در کمتر از یک ماه آینده (بهمن سال ۹۷) به سوریه سفری خواهد داشت و بعد از آن در صورت مهیا بودن شرایط، اعزام زائران نیز آغاز می‌شود.

با آن‌که هرگز مشخص نشد سوریه چه طرح امنیتی‌ای به ایران داده است اما از سال گذشته برخی آژانس‌های مسافرتی فروش و اجرای تورهای سوریه را شروع کرده‌اند. رییس وقت ستاد بازسازی عتبات عالیات که پروژه‌های مرمت و بازسازی عتبات سوریه را در دست اجرا دارد، آبان‌ماه سال ۹۷ گفت که «یکی از آژانس‌ها در چارچوب ضوابط به شکل رسمی، ثبت نام سفر به عتبات سوریه را آغاز کرده است و متقاضیان را در قالب کاروان و به شکل هوایی به این سفر معنوی اعزام می‌کند.»

هرچند آن موقع مدیرکل وقت عتبات سازمان حج و زیارت، اجرای تورهای سوریه را غیرمجاز دانسته و گفته بود: «هنوز برای سفر سوریه و اعزام زائر به این کشور هیچ برنامه‌ریزی‌ای انجام نشده است و این تورها غیرمجاز اجرا می‌شوند.»

اینک پس از هشت سال توقف سفرهای زیارتی ایرانی‌ها به سوریه، نخستین کاروان سازمان حج و زیارت به این کشور اعزام شده است، درحالی‌که پیش‌تر هیچ اطلاع‌رسانی رسمی و عمومی درباره آن نشده بود.

تصویر منتشرشده از زیارت دوره کاروان اعزامی ایران در دمشق