رقابت یا همکاری گروهی؟

عصر ایران؛ جلیل حقیقی- "از زمانی که پا به محیط مدرسه گذاشتم، والدین و اطرافیان از من انتظار داشتند که شاگرد اول کلاس باشم. حتی نفر دوم و سوم نه! و این باعث شده بود علاوه بر تلاش مضاعف فکری و جسمی که انجام دادم، فشار روحی و روانی زیادی هم متحمل شوم. در این شرایط هیچگاه چشم دیدن موفقیت هم کلاسی های خود را هم نداشتم."

این موضوع مهم سرنوشت درصد بالایی از دانش آموزان کشورمان بوده است. چیزی که هم خودمان در مدارس لمس کرده ایم و هم در زمان خدمت در آموزش و پرورش دیده ایم.

شاید لازم به توضیح نباشد که یکی از مشکلات عمده ما که تاثیر منفی بر جامعه گذاشته، حسن فرد گرایی مطلقی است که بر ما ایرانیان حاکم می باشد که آثار آن را در کلیه زمینه ها اعم از اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، ورزشی و فرهنگی و... به وضوح می بینیم. کمااینکه ورزشکاران ما در بازی های فردی سرآمد دنیا بوده و در ورزش های گروهی درخشش کمتری داشته ایم و یا اصلا موفق نبوده ایم.

در زمینه اقتصادی نیز شرکت های تعاونی تولید و حتی مصرف و فعالیت هایی که دو نفر شریک می شوند، توفیق کمتری داشته ایم و در جامعه زیاد می بینیم که دو شریک در بین راه از هم جدا شده اند. این مشکل بزرگ بر می گردد به شرایط روحی و روانی افراد جامعه که از طفولیت با حسن برتری جویی و خودبرتر بینی شروع شده و تا بزرگسالی نیز ادامه داشته است.

چرا در کشور های دیگر خصوصا ژاپن، چین و ... افراد به جمع و کار گروهی اهمیت می دهند و در ایران برعکس است؟ لذا ضرورت بازنگری در تعلیم و تربیت فرزندانمان شدیدا احساس می شود که این مسئله در ابتدا باید با فرهنگ سازی و آگاهی والدین انجام گیرد که از همان اول و زندگی روزمره، به جای به کار بردن واژه "من"، "ما" را به کار ببرند و عملا مصلحت جمع بر فرد ارجحیت داشته باشد.
لذا ضرورت قبول حقوق دیگران یکی از موارد مهم زندگی اجتماعی است که می بینیم این مهم گاهی باعث به وجود آمدن جرم می شود.

بنابراین لازم است در تعلیم و تربیت فرزندامان این نکات را در نظر بگیریم:

1- از همان کودکی، جامعه پذیری و همکاری با دیگران را به آنان بیاموزیم.

2- هیچگاه فرزندانمان را با دیگران مقایسه نکنیم و به آنها گوشزد کنیم که هم تو خوبی و هم دیگران.

3- اگر تمایل به مقایسه در مورد فرزندانمان داریم، امروز خودش را با دیروز خودش مقایسه کنیم و یادآوری کنیم که امروزت آیا بهتر از دیروز شده و یا نه افت کرده.

4- هیچگاه موفقیت های بچه های فامیل و اطرافیان را به رخ فرزندانمان نکشیم چرا که خداوند در خلقت خود تنوع استعدادها را قرار داده و ممکن است بچه ما در چیزی موفق باشد که هنوز استعدادش کشف نشده. بچه های ما با تمام پیچیدگی های خود انسان هستند و نباید به آنها نگاه ابزاری داشته باشیم.

5- در رقابت های علمی و ورزشی از به کار بردن کلمه های "برد" و "باخت" خودداری کنیم و به جای آن بگوییم یکی تلاش بیشتری کرده و دیگری تلاش کمتری و علاوه بر تشویق برنده، نکات قوت دیگری را هم بزرگ جلوه دهیم.

6- معلم ها در مدارس، کلاس ها را به چند گروه تقسیم کنند و مسابقه و رقابت را بین گروه ها برگزار کنند. حتی می توانند امتحانات را به صورت گروهی برگزار کنند و جواب سوالات را با مشورت با یکدیگر پیدا کنند. درحالت مشورت، یادگیری بهتر و کار گروهی بیشتر می شود.

7- معلم در طول سال تحصیلی به صورت ارزشیابی تکوینی از میزان آموخته های دانش آموزان خود آگاهی دارد. لذا گرفتن امتحان پایانی به صورت فردی و تاکید عدم تقلب و گماردن مراقب در جلسه امتحان، باعث فرد گرایی دانش آموزان می شود. خصوصا اینکه بعد از امتحان حالت رتبه بندی اعلام می شود که این موضوع باعث دلسردی و نا امیدی دانش آموزان از تحصیل می شود.
در این شرایط امتحانات گروهی می تواند  روش مناسب تری باشد.