گنجینه زیست بومی ایران در آتش می سوزد

پارک ملی گلستان که برای نجات از آتش چشم امید به امداد هوایی بسته است، مهمترین ذخیره گاه حیات وحش و مامن صدها گونه جانوری و گیاهی کم نظیر و در معرض انقراض به شمار می رود.

به گزارش ایرنا، عامل انسانی به این گنجینه زیست بومی از روز گذشته آتشی انداخته که هرچند از مناطق مرتعی و صعب العبور آغاز شد اما با طولانی شدن زمان مهار، اکنون آتش درختان و درختچه های جنگلی را تهدید می کند.

تلاش دور روزه نیروهای منطقه ای از طریق مهار زمینی نیز راه به جایی نبرده است و امدادگران نیازمند امداد هوایی برای مهار کامل حریق و نجات درختان و آشیانه پرندگان هستند.

با توجه به وزش باد و نیز صعب العبور بودن منطقه تلاش محیط بانان و نیروهای منابع طبیعی در مقابله با این آتش کارساز نبوده و نیازمند ابزار و امکانات بیشتری از سوی سازمان ها و بخش های مختلف است.

پارک ملی گلستان این ذخیره گاه حیات وحش که در جهان نام و نشانی دارد و همواره مامنی آرامش بخش برای مسافران و گردشگران، کوهنوردان و علاقه مندان به محیط زیست، منابع طبیعی و حیات وحش بوده است، نیازمند کمک برای رهایی از آتشی است که انسان ها دانسته یا نادانسته آن را گسترده اند.

این آتش که به گفته مدیر پارک ملی گلستان در چهار جهت در حال گسترش است نیازمند همراهی امداد هوایی با تلاش نیروهای زمینی است تا غمنامه جنگل گلستان بسته شود و امیدوار باشیم که حیات وحش و طبیعت این منطقه بار دیگر گرفتار خطای انسانی نشود.

پارک ملی گلستان ذخیره گاهی برای مطالعات علمی و گردشگاهی برای تمام فصول است؛

این پارک در بین گردشگاه های طبیعی استان گلستان با ویژگی های منحصر به فرد، بهشتی سرسبز و متنوع را در مقابل دیدگان قرار می دهد.

این بوستان طبیعی در بین استان های گلستان و خراسان شمالی و در مسیر جاده بین المللی تهران - گرگان - مشهد واقع شده است؛ مساحت این منطقه ‪ ۹۱‬هزار و ‪ ۸۹۵‬هکتار اعلام شده و نخستین بوستانی است که در ایران عنوان پارک ملی را به خود اختصاص داد.

بوستان ملی گلستان با داشتن اقلیم های متفاوت و مناطق زیستی متنوع جنگلی، استپی و چشم اندازها و مناظر متنوع طبیعی از مهمترین جاذبه های گردشگری استان محسوب می شود و مسوولیت حفاظت آن با اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان است.

این پارک به دلیل ارزش های بی شمار طبیعی، وجود جنگل های سرسبز و بکر و گونه های متنوع گیاهی و جانوری با نامدارترین پارک های ملی مشابه خود در دنیا برابری می کند.

از نظر اقلیم آب و هوایی پارک ملی گلستان از اقلیم های متفاوتی از نواحی بسیار مرطوب تا قسمت های نیمه خشک برخوردار است.

این پارک ملی در مجموع یک منطقه کوهستانی است و براساس اعلام دانشنامه گلستان، قله ˈ آلوباغ یانشین ˈ با دو هزار و ‪ ۱۷۴‬متر ارتفاع در بخش جنوبی و ˈدیوارکجیˈ با دو هزار و ‪ ۴۱۱‬ متر ارتفاع در مرکز پارک ملی گلستان از مرتفع ترین نقاط آن محسوب می شود.

این پارک در سال ‪ ۱۳۳۶‬به نام منطقه حفاظت شده ˈآلمه وایشگیˈ تحت حفاظت قرار گرفت و هفت سال بعد به نام پارک وحش تغییر عنوان داد؛ بر اساس نوشته کتاب ˈپارک ملی گلستانˈ در سال ‪ ۱۳۵۷‬پس از پیروزی انقلاب اسلامی این منطقه با وسعت ‪ ۹۱‬هزار و ‪ ۸۹۵‬هکتار وسعت به نام ˈپارک ملی گلستان ˈ تغییر نام پیدا کرد.

پارک ملی گلستان علاوه بر داشتن جنبه های مختلف گردشگری و تفریحی از نظر مطالعات گیاه شناسی، پوشش گیاهی و اقلیمی و وجود حیوانات مختلف از جمله پستانداران، پرندگان و دوزیستان و خزندگان مورد توجه است.

تاکنون در این پارک یکهزار و ‪ ۳۴۰‬گونه گیاه آوندی با ‪ ۱۱۰‬تیره و ‪ ۵۶۱‬جنس ثبت شده است و به عبارتی گفته می شود این پارک ‪ ۱۹‬درصد گونه ها، ‪ ۴۵‬درصد جنس ها و ‪ ۶۹‬درصد تیره های گیاهی ایران را درخود جای داده است.

از سوی دیگر یکی از زیباترین درختان این پارک ملی درخت ˈانجیلیˈ است که گفته می شود از گونه های باقی مانده در دوران سوم زمین شناسی است.

همچنین گونه های درختی بلندمازو، بلوط زرد، ممرز، افرا، درخت آزاد، سرخدار، آلوچه، سیاه تلو، زلزالک، نسترن و زرشک دراین پارک وجود دارد.

مناطق کوهستانی شمال و جنوب پارک نیز از درختزارهای ارس و جوامع گیاهی استپ کوهستانی پوشیده شده است.

تاکنون چند گونه گیاه کاملاً بومی در پارک ملی گلستان و حاشیه آن شناسایی شده است که گیاه شناسان نام آنها را گلستان یا مناطقی از آن نامگذاری کرده اند که در این زمینه می توان به ˈزعفران آلمهˈ اشاره کرد که در ارتفاعات آلمه این منطقه می روید.

همچنین تنوع غنی پوشش گیاهی و اقلیمی در این پارک زیست محیط مناسبی را برای بسیاری از جانواران فراهم کرده است.

در این زمینه می توان به وجود انواع پستانداران در پارک ملی گلستان اشاره کرد که بر اساس مطالعات انجام شده تاکنون ‪ ۶۹‬گونه پستاندار وابسته به ‪۶‬ راسته و ‪ ۲۱‬خانواده و ‪ ۵۰‬جنس جانوری شناسایی شده اند.

از آن جمله حیواناتی چون تشی، پلنگ، گرگ، گربه پالاس، شنگ، سمور جنگلی، گربه جنگلی، روباه، خرس قهوه ای، قوچ ،میش و گوسفند وحشی، کل و بز، آهو، شوکا، مرال هستند.

همچنین ‪ ۱۵۰‬گونه پرنده با ‪ ۱۴‬راسته، ‪ ۴۲‬خانواده و ‪ ۸۹‬جنس در این منطقه شناسایی شده اند که براساس اعلام دانشنامه گلستان از این تعداد ‪ ۲۶‬گونه پرنده شکاری و از با ارزش ترین پرندگان پارک هستند که از این میان عقاب طلایی، عقاب شاهی، بالابان، شاهین و هما در خطر انقراض قرار دارند.

انواع پرندگان سبک بال با ‪ ۹۳‬گونه پرتنوع ترین راسته پرندگان پارک ملی گلستان هستند؛ قرقاول، ‪ ۳۵‬گونه پرنده دانه خوار، ‪ ۶۰‬گونه حشره خوار، پرنده ˈسنگ چشم دمگاه حنایی، دال سیاه، دال، سار صورتی، انواع سسک ها، چکچک ها، انواع سهره و توکاˈ از دیگر پرندگان ساکن در این پارک ملی به شمار می روند.

وجود این شمار پرندگان که بسیاری از آنها در خطر انقراض هستند در پارک ملی گلستان باعث اعتبار پارک در سطح ملی و جهانی شده است.

حشرات نیز به عنوان غذای بسیاری از پرندگان و دیگر موجودات نقش اکولوژیکی ویژه ای در این پارک دارند که شامل انواع پروانه های روز پرواز و شب پرواز، انواع سن ها، ملخ ها، زنبورها، سوسک ها و موریانه ها است.

در مورد جانوران ساکن در پارک گلستان از جمله دوزیستان و خزندگان نیز باید گفت که تاکنون سه گونه دوزیست و ‪ ۲۴‬گونه خزندگان شناسایی شده اند که وزغ سبز، قورباغه جنگلی، لاک پشت چهارچنگالی، آگامای صخره ای، مارمولک بی پا، مارآبی، مار قیطانی، گرزه مار، افعی قفقازی و جکوی کاسپی از جمله این حیوانات ساکن پارک گلستان به حساب می آیند.

همچنین در رودخانه های موجود در پارک تاکنون ماهیانی چون سیاه ماهی، گاوماهی رودخانه ای، ماهی لیک و سگ ماهی جویباری دیده شده است.

از جمله چشم اندازهای دیدنی این بوستان ملی نیز دره آبشار، تنگه گل، دره آلمه، دره آلی، دره آنسر و دره فرغون است.

در بوستان ملی گلستان همچنین موزه حیات وحش وجود دارد که بخشی از حیات وحش این پارک را به بازدیدکنندگان معرفی می کند.

هرچند پارک ملی گلستان بیشتر به عنوان یک مرکز گردشگری و تفریحی شناخته و در مورد آن صحبت شده است اما در واقع ارزش این پارک از نظر مطالعات محققان علوم گیاهی، جانوری و جغرافیایی بسیار بیشتر است.

با توجه به ذخایر گیاهی و جانوری حفظ این پارک از آتش سوزی و خطراتی که جانداران و گیاهان موجود در منطقه را تهدید می کند، بیش از گذشته ضرورت دارد.

پارک ملی گلستان ظرف دو ماه گذشته شاهد آتش سوزی هایی بوده است اما بخش هایی از پارک ملی گلستان عصر دیروز برای ششمین بار در دو ماه گذشته دچار حریق شد و نیروهای مردمی و یگان حفاظت محیط زیست مشغول اطفای آن هستند.

آتش سوزی های قبلی جنگل گلستان در حاشیه جاده ای که محل تردد مسافران است، رخ می داد اما این بار آتش سوزی در قلب جنگل و در محدوده ای به نام ˈدیوار کجیˈ اتفاق افتاد که به علت شرایط منطقه برای افراد عادی قابل دسترسی نیست اما به گفته مسوولان عامل انسانی بویژه شکارچیان غیرمجاز علت اصلی این آتش سوزی هستند.

اینک آتش در محدوده دیوار کجی، منطقه ˈ لهندرˈ و مرغزار ˈالنگˈ در حوزه شهرستان مراوه تپه و مناطقی از ˈپودنلی آقسوˈ در محدوده شهرستان گالیکش در حال گسترش است.

روند اطفای حریق در این پارک ملی در حالی به کندی پیش می رود و وزش باد در دو جهت، صعب العبور بودن و وسعت آتش سوزی مشکلات زیادی را برای نیروهای اطفای حریق و مهار آن بوجود آورده است و آنان در انتظار کمک بالگردها و امدادهوایی برای جلوگیری از بروز یک ضایعه زیست محیطی در منطقه هستند.