"آبزی پروری" پاسخی به اشتهای سیری ناپذیر جهان!

مجموع تولید جهانی ماهی شامل صید دریایی و مزارع پرورش ماهی در سال 2011 به بیشترین میزان خود در تاریخ این صنعت برابر با 154 میلیون تن رسیده است. به رغم ظرفیت‌های آبزی پروری برای تغذیه مقرون به صرفه جمعیت رو به رشد جهان، توسعه این بخش می تواند به مشکلاتی مانند تخریب زیستگاه، دفع زباله، حمله گونه‌های مهاجم و پاتوژن‌ها و کاهش ذخایر ماهی وحشی منجر شود.

به گزارش گروه بین المل زیست نیوز، مجموع تولید جهانی ماهی شامل صید دریایی و مزارع پرورش ماهی در سال 2011 به بیشترین میزان خود در تاریخ این صنعت برابر با 154 میلیون تن رسیده است. بنابر پژوهشی که توسط "موسسه دیده‌بان جهان" انجام شده، سهم مزارع پرورش ماهی در تولید ماهی تا سال 2020 به 60 درصد خواهد رسید. در گزارش این موسسه، صید دریایی ماهی طی سال 2011 برابر با 90.4 میلیون تن اعلام شده که افزایش 2 درصدی را نسبت به سال 2010 نشان می دهد.

در مقابل، مزارع پرورش ماهی که طی 25 سال گذشته روند باثبات افزایش تولید خود را شاهد بوده‌اند، با رشد تولید 6.2 درصدی در سال 2011 مواجه بوده‌اند. به گفته "دنیل نیرنبرگ" که به همراه "کیتی اسپادن" مولفان گزارش اخیر بوده‌اند، رشد آبزی پروری می تواند همانند یک شمشیر دو لبه عمل کند. به رغم ظرفیت‌های آن برای تغذیه مقرون به صرفه جمعیت رو به رشد جهان، توسعه این بخش می تواند به مشکلاتی مانند تخریب زیستگاه‌ها، دفع زباله، حمله گونه‌های مهاجم و پاتوژن‌ها و کاهش ذخایر ماهی وحشی منجر شود.

میزان مصرف خوراکی ماهی جهان در سال 2011 برابر با 130.8 میلیون تن بوده و 23.2 میلیون تن باقیمانده برای مصارف غیر خوراکی مانند تولید پودر ماهی برای تغذیه حیوانات یا تهیه کود، تولید روغن ماهی، طعمه و مواد دارویی مورد استفاده قرار گرفته است. مصرف ماهی توسط انسان‌ طی پنج سال گذشته به میزان 14.4 درصد افزایش یافته و افزایش مصرف ماهی‌های پرورشی از سال 1970 تاکنون با میانگین سالانه 6.6 درصد، رشد 10 برابری را تجربه کرده است.

صنعت ماهی از منابع مهم درآمد و معاش میلیون‌ها نفر در سراسر جهان محسوب می شود. بنابر اعلام سازمان خواروبار جهانی (فائو) به ازای هر فرصت شغلی در این بخش، سه یا چهار فرصت شغلی اضافی در فعالیت‌های جانبی مانند بازاریابی، تعمیر و نگهداری تجهیزات ماهیگیری و دیگر صنایع مرتبط ایجاد می شود. در مجموع، مشاغل موجود در بخش‌های اصلی و جانبی صنعت ماهی، تامین کننده معیشت 660 تا 820 میلیون نفر یا 10 تا 12 درصد از کل جمعیت جهان است.

در این میان، اگرچه آفریقا چهارمین تولید کننده بزرگ ماهی در جهان است، اما منابع آبی آن به شدت تحت تاثیر ماهیگیری صنعتی و کشتی‌های بزرگ و پیشرفته مخصوص این کار قرار دارد. در حقیقت، ماهیگیری بیش از حد زمانی رخ می دهد که کشتی‌های ماهیگیری خارجی مجوز ماهیگیری را از کشورهای آفریقایی خریداری می کنند.

بر همین اساس، کشتی‌های ماهیگیری خارجی در غرب آفریقا به عنوان یک تهدید محسوب می شوند زیرا کارخانه‌های کشتی سازی از اتحادیه اروپا، روسیه و عربستان با فناوری‌های پیشرفته خود می توانند به راحتی ماهیگیران محلی را از میدان خارج کنند. به عنوان مثال، یک کشتی ماهیگیری محلی در سنگال می تواند روزانه چند تن ماهی صید کند، اما کشتی‌های پیشرفته خارجی به راحتی می توانند روزانه صدها هزار تن ماهی صید کنند.

از این رو، ذخایر ماهی وحشی به طور خطرناکی در سطح ناپایدار قرار گرفته‌اند. بنابر آمار سال 2009 که نزدیکترین آمار ثبت شده به زمان فعلی محسوب می شود، 57.4 درصد از شیلات به طور کامل مورد بهره برداری قرار گرفته است. این به معنای آن است که دیگر فضایی برای گسترش و افزایش صید هرچه بیشتر باقی نمانده است.

در نتیجه، برای حفظ سطح فعلی مصرف ماهی در جهان، مزارع پرورش ماهی نیازمند افزایش تولید 23 میلیون تنی تا سال 2020 هستند. در راستای تحقق چنین افزایشی، این بخش باید غذای مورد نیاز برای پرورش ماهی‌ها را نیز تامین کند. از این رو، آبزی پروری تحت فشار تامین غذای جهان و تغذیه ماهی‌ها به دلیل بهره برداری بیش از حد از منابع دریایی قرار دارد.

این در شرایطی است که تداوم روند افزایش تولید ماهی از هر دو بخش آبزی پروری و صید دریایی، نگرانی‌های زیست محیطی بسیاری را در پی داشته است. اگر آبزی پروری همچنان به رشد بدون محدودیت خود ادامه دهد می تواند به تخریب زمین و زیستگاه‌های دریایی، آلودگی‌های شیمیایی ناشی از کودهای شیمیایی و آنتی بیوتیک‌ها، اثرات منفی گونه‌های مهاجم و کاهش مقاومت ماهی‌ها در برابر بیماری منجر شود.

برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، سیاستگذاران، ماهیگیران و مصرف کنندگان باید در پی یافتن منابع جایگزین برای تغذیه ماهی‌ها، مبارزه با ماهیگیری غیر قانونی، تشویق شیوه‌های سازگار با محیط زیست و پایدار در آبزی پروری، تایید اثرات بالقوه تغییرات آب و هوایی بر اقیانوس‌ها و تصمیم گیری حیاتی درباره میزان و چگونگی مصرف این ماده غذایی باشند.

از دیگر نکات مهم گزارش موسسه دیده‌بان جهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

در سال 2011، مزارع پرورش ماهی خشکی رشد 6.2 درصدی داشته و تولید ماهی در آنها به 44.3 میلیون تن رسیده، در شرایطی که مزارع پرورش ماهی دریایی رشد 6.6 درصدی داشته و تولید ماهی آنها برابر با 19.3 میلیون تن بوده است.

تولید ماهی در آسیا طی سال 2010 رشد 6.4 درصدی داشته و به 121.3 میلیون تن رسیده است. پس از آن، اروپا با فاصله بسیاری در مکان دوم قرار گرفته و 9.7 درصد یا 16.4 میلیون تن از تولید ماهی جهان را به خود اختصاص داده است.

در سال 2010، حدود 54.8 میلیون نفر به صورت مستقیم در مشاغل تمام وقت و پاره وقت در بخش‌های ماهیگیری و آبزی پروری حضور داشته‌اند.

کانال عصر ایران در تلگرام