لذیذترین غذای تی.رکس کشف شد: باقالی‌پلو با گوشت گردن!

خبرآنلاین: تیرانوسورِس مشهورترین، محبوب‌ترین، منفورترین و البته سینمایی‌ترین دایناسورهاست و دانشمندان با بررسی سنگواره‌های متعددی از مهم‌ترین شکار این دایناسور ، متوجه شدند آن جناب به کجا بدن شکار بیشتر علاقه‌مند بوده.

یکی از شناخته‌شده‌ترین دایناسورها ترای‌سراتوپس (Triceratops) یا آن شاخ‌های مشهور است که برخلاف انتظار عموم مردم، شاخ‌هایش اصلاً برای دفاع نبوده است. این شاخ‌ها بیشتر برای مبارزه با رقیب‌های هم‌نوع و هم‌جنس و البته پرهیز از جفت‌گیری میان گونه‌های مختلف به کار می‌رفته است. بنابراین وقتی تیرانوسورِس (با نام علمی Tyrannosaurus rex به معنی شاه سوسمار ظالم) گرسنه از میان بوته‌های انبوه بیرون می‌پریده و هوس شکار ترای‌سراتوپس به سرش می‌زده، تنها راه فرار گله ترای‌سراتوپس‌های وحشت‌زده، فرار بوده و بس. اما تا به حال کسی نمی‌دانست وقتی دندان‌های تیز تیرانوسورس به پشت کمر ترای‌سراتوپس می‌رسید، چگونه صید بخت‌برگشته‌اش را خلاص می‌کرد.

خوش‌بختانه جای دندان‌های تیرانوسورس روی استخوان‌های سنگواره‌شده متعددی از ترای‌سراتوپس به جا مانده و با بررسی جای دندان‌ها می‌توان به فرضیه‌هایی اولیه یا حتی نظریات محکمی درباره نحوه کشتن شکار در این دایناسور برسیم. تاکنون نمونه‌های متعدد ترای‌سراتوپس به صورت جداجدا و توسط محققان مختلف بررسی شده‌اند و واقعیت این است که چیز زیادی از بررسی این نمونه‌های منفرد به دست نیامده است.

اما هفته گذشته در دیدار سالانه انجمن دیرینه‌شناسی مهره‌داران در شهر رالی، کارلاینای شمالی، از نتایج یک بررسی جامع و جدید صحبت شد که طی آن نمونه‌های متعددی از ترای‌سراتوپس‌های گازگرفته‌شده توسط تیرانوسورس بررسی شده‌اند که در نهایت به یک نظریه نهایی درباره شیوه خوردن گوشت ترای‌سراتوپس توسط تیرانوسورس رسیده‌ است.

دن‌ور فولر (Denver Fowler) در موزه راکی شهر بوزمن در مونتانا و همکارانش چندین نمونه ترای‌سراتوپس را به دنبال جای دندان‌های تیرانوسورس بررسی کردند. نتایج آن‌ها جالب بود: آن‌ها 18 نمونه گازگرفته شده یافتند که اغلب آن‌ها جمجمه بودند. وقتی که به این نمونه‌ها دقیق‌تر نگاه کردند متوجه موضوعی جالب‌تر شدند: معمولاً در چنین سنگواره‌هایی که جای دندان یک شکارچی را هم شامل می‌شود، اثر ترمیم و جوش‌خوردگی هم به چشم می‌خورد، این ترمیم یعنی جانور توانسته از دست شکارچی جان ببرد و مدتی زنده بماند و به مرگ طبیعی بمیرد. اما این نمونه‌های ترای‌سراتوپس هیچ کدام اثری از بهبودی و ترمیم نشان نمی‌دادند. این یعنی که جاهای دندان مربوط به پس از مرگ جانور بوده و احتمالاً دایناسور کشته شده (توسط تیرانوسورس یا شکارچی‌های کوچک‌تر و سریع‌تر) شاه گوشتخواران را وسوسه می‌کرده که بیاید و کله ترای‌سراتوپس را گاز بگیرد.

از همه جالب‌تر محل گازگرفتگی‌ها بود: پشت یقه استخوانی پس‌سر این دایناسورها بیش از هرجای دیگر جای دندان وجود داشت. اما این یقه استخوانی (که در زمان زنده بودن لایه‌ای از جنس شاخ/منقار/ناخن روی آن وجود داشت) چه جذابیتی باید برای تیرانوسورس داشته باشد؟ چرا تیرانوسورس یک صفحه استخوانی-شاخی را باید مثل احمق‌ها بخراشد؟

خب، شکل خراشیدگی‌ها نشان می‌دهد گویی تیرانوسورس پشت یقه این جانور را می‌گرفته و به شدت می‌کشیده، شاید به خاطر این‌که کله جانور را جدا کند و به گوشت خوشمزه گردنش برسد. البته تا جا فقط یک فرضیه پادرهوا در دست فولر و دوستانش بود.

آن‌ها برای این‌که فرضیه خود را به یک نظریه پروپاقرص تبدیل کنند، به سراغ بررسی مهره‌های گردن و مفصل اتصال گردن به جمجمه (Occipital Condyle) رفتند و وقتی جای دندان‌ها و شکستگی‌ها را آن‌جا هم یافتند متوجه شدند حدسشان درست بوده است. چنین جای خراش‌هایی روی گردن تنها در صورتی درست می‌شوند که کله صید توسط صیاد جدا شود.

مراحل چهارگانه شکار کردن تی.رکس

مرحله 1



مرحله 2



مرحله3



مرحله4



نمونه‌هایی که تا دیروز ارزش نداشتند...

این کشف به روشنی ارزش نمونه‌های ناقص را که به درد سرهم کردن و نمایش در موزه نمی‌خورند، نشان می‌دهد. اغلب این نمونه‌ها در انبار موزه‌ها خاک می‌خورند و کسی به آن‌ها توجهی نشان نمی‌دهد، اما بررسی همین نمونه‌ها در تعداد زیاد جنبه‌های کاملاً جدیدی از دیرینه‌شناسی زیستی دایناسورها و دیگر موجودات ماقبل تاریخ را روشن می‌کند.

به علاوه جنبه‌های جدیدی از زندگی درنده‌خوی تیرانوسورس را برملا می‌کند. تیرانوسورس نه تنها به خوردن گوشت گردن ترای‌سراتوپس‌ها علاقه داشته، بلکه جاهای گزیدگی ظریف‌ترش روی استخوان‌های صورت نشان می‌هد این گوشتخوار 14 متری، از خیر کله‌پاچه و بناگوش لطیف شکارش هم نمی‌گذشته است.

از طرف دیگر، دندان‌های ضخیم و دشنه‌آسای تیرانوسورس بالغ بوده که توانایی کندن کله 3-4 متری یک ترای‌سراتوپس را داشته و تیرانوسورس‌های کوچک‌تر برای این‌که دندان‌های خود را خراب نکنند، با پاهای ظریف و بلند و لاغر خود به سرعت به دنبال شکارهای کوچک و سریع‌تر می‌دویده‌اند تا زمانی که بالغ شوند و به اتکای وزن و قدرت زیاد خود، دویدن به دنبال شکار را کنار بگذارند و تنها برای ترای‌سراتوپس‌های بی‌تجربه کمین کنند.

گام بعدی برای فولر و دوستانش این است که به سراغ محیط زیست پسرعموهای کوچک‌تر تیرانوسورس بروند که میلیون‌ها سال پیش از این عموزاده 14 متری خود در آمریکای شمالی و آسیا می‌زیستند تا ببیند آن‌ها هم چنین رفتار در شکار داشته‌اند یا نه.