مشاهدات یک ایرانی از شین جیان چین

 چندی پیش رادیو بین‌المللی چین (CRI) و دفتر مطبوعات منطقه خودمختار شین جیانگ به دنبال اجرای برنامه‌ای با عنوان «شین جیان از دریچه دوربین من»، از 16 عکاس خبرنگار از کشورهای اسلامی از جمله ایران برای دیدار از این منطقه مسلمان‌نشین دعوت کردند.
 
در یکی از فعالیت‌های جانبی این برنامه، شنوندگان این رادیو با انتخاب بهترین عکس (روی سایت رادیو) از عکاسان اعزامی و نوشتن احساس خود درباره آن در این مسابقه شرکت کردند تا بتوانند به عنوان یکی از بهترین شنونده‌ها انتخاب شوند. برگزارکنندگان برنامه نیز سفر به کشور چین و بازدید از منطقه شین جیان را به عنوان جایزه ویژه برای افراد برنده در نظر گرفته بودند که یک مدرس زبان انگلیسی از ایران برنده آن شد.
 
«حسن روحوند» که 51 ساله و ساکن تهران است، خاطرات خود را از سفر به چین این‌گونه نگاشته است:
 
نیمه دوم ماه می 2012 بود که متوجه شدم به عنوان بهترین شنونده رادیو بین‌المللی چین برگزیده شده‌ام. امکان سفر من به پکن و دیدار از منطقه خودمختار شین جیان فراهم شده بود و از این بابت بسیار خوشحال بودم.
 
طبق برنامه‌ای که داشتم، سفرم را هفتم جولای آغاز کردم و بعدازظهر روز بعد وارد پکن شدم. در فرودگاه، یک مترجم فارسی زبان به استقبال من آمده بود. با هم عازم هتل «هالیدی» شهر پکن شدیم. قرار بود که من نیز همراه برندگان مسابقه از دیگر کشورها صبح روز بعد برای بازدید از دیوار عظیم چین به عنوان نماد تاریخی آن کشور، گرد هم آییم.
 
دومین روز سفر من به پکن با بازدید از دیوار چین شروع شد. آن روز برایم بسیار خاطره‌انگیز بود زیرا از نقطه‌ای از جهان دیدن کردم که همه دنیا آن را می‌شناسد. باقی روزهای سفر نیز با دیدار از مراکز فرهنگی، اقتصادی و چشم‌اندازهای طبیعت و سپس در منطقه خود مختار شین جیان ادامه یافت.
 
مناطق فرهنگی تاریخی
 
هرچند یک هفته زمان برای شناخت تاریخ و فرهنگ یک کشور و مردم آن کافی نیست، اما به جرئت می‌توانم بگویم که در این مدت توانستم نخستین ایده‌ها و درک کلی از فرهنگ و تاریخ مردم منطقه خودمختار شین جیان در شمال غرب چین را به دست آورم.
 
پیش از سفر به این منطقه، در سایت‌های مختلف درباره شهر اورموچی و برخی از شهرهای این منطقه و شباهت‌های آن با مذهب و فرهنگ ایرانی‌ مطالبی خوانده بودم و با سفری که به آنجا داشتم این قرابت را به طور ملموس احساس کردم. همین تجربه را هنگام بازدید از موزه‌های مردم‌شناسی در شهرهای مختلف منطقه نیز داشتم و نزدیکی باورها و اعتقادات، سنت‌ها و آئین‌ها، معماری و هنر بخشی از فرهنگ این منطقه از کشور چین با ایران قابل مشاهده بود.
 
سبک زندگی، یادداشت‌ها، مجسمه‌ها و ابزار زندگی سنتی مردم که در موزه‌های شین جیان در شهر اورموچی و شهر یینیگ ایلی گردآوری شده، از دلایل شباهت‌های فرهنگی ایران و چین است. در کنار مسلمانان و آئین‌های مذهبی، اعتقادات دیگری نیز در میان مردم این خطه مشاهده کردم. همچنین بودائیسم و باورهایی مربوط به آئین سما که ریشه در پیش از اسلام و رسیدن آن به این منطقه دارد نیز در میان مراکز فرهنگی مورد بازدید وجود داشت.
 
پیشرفت‌های اقتصادی
 
رونق اقتصادی شهر اورموچی و داد و ستدهای روزانه در بازارها و مراکز تجاری گواهی بر پیشرفت اقتصادی آن دارد. یکی از بزرگ‌ترین این بازارها در مرکز شهر واقع شده که جز اقلام انگشت‌شماری از کالاها، تقریبا تمام کالاهای مورد نیاز در آن برج معامله و خرید و فروش می‌شود.
 
تردد اتومبیل‌های مدل بالا و وجود فروشگاه‌های شیک و نوساز در خیابان‌های اصلی شهر از زندگی مردم شهر اورموچی حکایت دارد. هرچند در حاشیه شهر مناطقی به چشم می‌خورد که نشان از توسعه نیافتن آن نقاط دارد، ولی چشم‌انداز توسعه در برنامه دولت محلی شین جیانگ برای تبدیل منطقه و شهر اورموچی به قطب تجاری غرب چین و آسیای مرکزی در سال 2020 می‌تواند سطح زندگی نقاط کمتر توسعه یافته را نیز ارتقا دهد.

 
طبق اظهارات مقامات محلی، دولت چین در چند سال اخیر توجه ویژه‌ای به توسعه بخش‌هایی از صنایع نوظهور در این منطقه داشته است. از جمله آن‌ها ساختمان محل استقرار دفتر وب‌سایت tianshannet.com است که تنها پایگاه اینترنتی جامع و در برگیرنده رویدادهای منطقه خود مختار شین جیانگ محسوب می‌شود. این سایت که به پنج زبان اویغور، چینی، انگلیسی، قزاقی و روسی فعالیت می‌کند، در سال 2002 با پشتیبانی و نظارت دولت چین راه‌اندازی شده است.
 
ما از مجتمع انیمیشن کامپیوتری قارلوق نیز بازدید کردیم که از زمان افتتاح آن در سال 2008 تاکنون توانسته به یکی از عمده‌ترین تولیدکنندگان برنامه برای غول کامپیوتری اپل آمریکا تبدیل شود. براساس برآوردهای دولت چین، در حال حاضر قارلوق بالغ بر 136 میلیون دلار آمریکا ارزش دارد.

پروژه‌های عمده‌ای که بخش‌های مختلف این شرکت در دست اجرا دارد نشان می‌دهد که این صنعت نوپا در منطقه به سرعت در حال رشد است و در آینده‌ای نه چندان دور آن را به قطب بزرگ طراحی و تولید برنامه‌های مرتبط در منطقه و آسیای مرکزی بدل خواهد کرد.
 
با بررسی مشاهداتی که از چند کارخانه صنعتی دیگر در منطقه شمال منطقه خود مختار شین جیان داشتیم، می‌توان نتیجه گرفت که این منطقه با استفاده از ظرفیت‌های بومی خود می‌تواند زمینه خوبی برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی محسوب شود. همچنین با توجه به عزم مقامات محلی و دولت چین در دهه پیش رو، این منطقه پیشرفت چشم‌گیری را در حوزه صنعت به ویژه در زمینه صنایع الکترونیکی و کامپیوتری شاهد خواهد بود.
 
چشم‌اندازها و طبیعت
 
تورپان، قاناس، نارات و دریاچه تین‌شن از جمله مناطق بکر طبیعت است که در این منطقه وجود دارد. روزانه ده‌ها هزار گردشگر در فصل تابستان از این مناطق دیدن می‌کنند و از طبیعت بی‌نظیر آن لذت می‌برند. زیرساخت‌‌های لازم برای جذب توریست نیز به خوبی و به طور مناسب در این مناطق تدارک دیده شده است.
 
تورپان با نارات وقاناس حدود 20 درجه سانتی‌گراد اختلاف دما دارد. یکی از داستان‌های قدیمی و روایت‌های باستانی کشور چین در ناحیه تورپان و در کوه آتش این منطقه اتفاق می‌افتد. من روایت‌هایی را از این منطقه و حرکت نمادین انسان به غرب در مسیر این کوه برای یافتن حقیقت و کتاب حق خوانده بودم، اما قدم نهادن در این مکان و حس کنجکاوی در یافتن آن‌چه که پیشتر خوانده بودم، تجربه متفاوتی بود. بر سینه کوه‌های سرخ فام و پرحرارت این منطقه رد پای انسان‌های افسانه‌ای را که به دنبال کشف حقیقت بودند، جست‌وجو می‌کردم و به دنبال رد جاده‌ای بودم که ابریشم نامیده می‌شود و در روزگاران قدیم از این منطقه عبور می‌کرده است.
 
به علت ویژگی‌های اقلیمی، منطقه‌ای به نام دره انگور در تورپان وجود دارد که گونه‌های محصولات آن در موزه‌ای در این دره برای بازدیدکنندگان معرفی می‌شوند. این منطقه در عین حال کلکسیونی از بازمانده‌های شهرها و نقاشی‌های انسان‌هایی است که روزگاری بر در و دیوارهای آن تخیلات و آرزوهای دست نیافتنی خود را ترسیم کرده و کلماتی را میان آن نگاشته‌اند.
 
نشانه‌های رمزگونه بر جای مانده در حاشیه کوه آتش، هر انسان کنجکاوی را به تامل وادار می‌کند و تخیل او را به اعماق تاریخ و نحوه تعامل انسان‌ها با محیط زندگی خود می‌کشاند. دیدنی‌های منطقه شین جیانگ به این منطقه و این خطه ختم نمی‌شود. صدها کیلومتر آن‌سوی تورپان، دشت بکر و زیبای قاناس با دریاچه‌های سبز فام قرار دارد که زیبایی بی‌‌نظیر این منطقه را فقط دوربین می‌تواند توصیف کند و مراتع وسیع کوهستانی و سرسبزی که دو رودخانه در بر گرفته‌اند.
 
در طول رودخانه قاناس چشم‌اندازهای زیبایی از دریاچه‌ها و جزایر وجود دارد که با توجه به شکل‌شان نام‌گذاری شده‌اند. یکی از زیباترین دریاچه‌ها در بستر حرکت رودخانه، دریاچه دایناسور و دیگری دریاچه هلال نامیده می‌شوند. دریاچه‌ها در نوع خود شاهکار آفرینش هستند و مجموعه‌ای از طیف‌های رنگ سبز در آن‌ها وجود دارد.
 
شاید اینجا یکی از معدود نقطه‌هایی است که بتوان در آن اکسیژن خالص را تنفس کرد. پارک زیبای کوهستانی قاناس بعد دیگری از شکوه طبیعت را در اینجا ترسیم کرده است. وقتی به ارتفاعات نزدیک شدم، گویی بر روی ابرها قدم می‌زدم. چشم‌انداز طبیعت قاناس در منطقه آلتای منطقه شین جیانگ در واقع رنگین کمانی از مجموع رنگ‌های موجود در طبیعت است. دشت نارات هم در شرق رودخانه ایلی در این منطقه یک تابلوی نقاشی دیگر و آمیزه‌ای از طبیعت و همزیستی انسان با است که در یک نگاه تحسین هر بیننده‌ای را بر می‌انگیزد.
 
قاناس و نارات، هر دو جلوه‌ای از شاهکار آفرینش، محل زندگی قزاق‌ها و خانواده‌های آن‌ها هستند، با این تفاوت که در قاناس انسان قزاقی اسکان دایم دارد ولی در نارات قزاق‌ها در تابستان به این منطقه کوچ می‌کنند و هنر و موسیقی و ویژگی‌های فرهنگی و سنتی خود را که بخشی جدا ناشدنی از زندگی‌شان است را همراه خود به این منطقه می‌آورند. هر سال صدها هزار نفر برای دیدن طبیعت و سرودهای زندگی در آن هر تابستان از نارات دیدن می‌کنند و شعر و آواز کوچ‌نشینان قزاق را می‌شنوند، رقص‌های آنان را تماشا می‌کنند و از فرهنگ و زندگی آنان را در این پهن دشت لذت می‌برند. شکار، اسب‌سواری، موسیقی و رقص چیزی نیست که هیچ قزاقی آن را دوست نداشته باشد و یا بازدیدکنندگان از این منطقه از آن لذت نبرده باشند.
 
سرمایه‌گذاری توریسم
 
ما در این مناطق هزاران بومی و غیربومی و چینی و غیرچینی را مشاهده کردیم که در فضای دل‌نشین آن در روزها و شب‌ها از خوردن غذاهای منحصر به فرد و شنیدن ترانه‌های قزاق‌ها لذت می‌برند و در نیمه شب‌های آرام و عطرآگین آن گوش به نغمه‌‌های طبیعت می‌سپرند و دل به عشق‌ورزی با آن می‌بستند.
 
تمام این خاطرات از دیدن منطقه زیبای شین جیانگ با میزبانی مردم مهمان‌نواز آن، فرهنگ غنی و ریشه‌دار و شور و شوق و همزیستی در این منطقه، تجربه فراموش ناشدنی است و آرزوی بازگشت و دیدار دوباره از این سرزمین را در من همیشه زنده نگاه خواهد داشت.
 
تصميم براي توسعه و تقويت زيرساخت‌هاي صنعت توریسم منطقه خودمختار شین جیان، عزمی است که به نظر می‌رسد مسؤولان این منطقه به طور جدی آن را دنبال می‌کنند و براي اجرايي شدن اين تصميمات ميلياردها یوان هزینه کرده‌اند. توسعه زيرساخت‌هاي گردشگري و ايجاد فضاي مناسب در شهرهاي توریستی، تکميل پروژها، مرمت و بازسازي خانه‌های قدیمی، عرضه سوغات‌هاي محلی، تجهيز و تکميل اردوگاه‌های گردشگري، مرمت و ساماندهي به مسيرهای پر رفت‌وآمد توریستی، آموزش و سازماندهي وضعیت هنرمندان و حمایت از صنايع‌دستي از تصميماتي است که مسؤولان گردشگري منطقه بر توسعه و اجرايي شدن آن تاکيد دارند.