مسموميت با سرب علامت ندارد

جام جم آنلاين: اين گزارش مخصوص آنهايي است كه مثل ما در يكي از كلانشهرهاي ايران زندگي مي‌كنند؛ كلانشهري كه ذرات نديدني سرب در هوايش معلقند و آدم‌هايش با هر دم و بازدم مسموم‌تر مي‌شوند.

ما به اين مسموميت عادت نمي‌كنيم و ذرات آلاينده به مرور زمان و طي سال‌ها اثرشان را بر سلامت‌ ما نشان مي‌دهند، اما گاهي هم پيش مي‌آيد كه به دلايلي مثل زياد بيرون ماندن از خانه يا بالاتر رفتن ميزان آلودگي هوا، مسموميت سرب در كوتاه‌مدت نيز آثارش را نشان مي‌دهد.

اولين پرسش كساني كه با سرب مسموم مي‌شوند، اين است كه سرب از چه راهي وارد بدن مي‌شود و مسموم‌مان مي‌كند؟ يكي از اصلي‌ترين راه‌هاي انتقال سرب به بدن، تنفس در هواي آلوده به سرب است. اما اين فلز نه‌تنها از طريق دم و بازدم وارد بدن مي‌شود، بلكه گاهي هم در خاك تجمع پيدا مي‌كند و سپس از طريق آبي كه مي‌نوشيم يا گياهاني كه براي رشد از آن خاك تغذيه كرده‌اند، وارد بدن مي‌شود.

راه ورود سرب به بدن

شايع‌ترين راه كاهش احتمال آلوده شدن به سرب از طريق تنفس، استفاده از ماسك و پرهيز از قرار گرفتن طولاني‌مدت در فضاهاي باز بخصوص در زمان آلودگي هواست. اما اين را هم در نظر داشته باشيد كه سرب از روش‌هاي ديگري نيز وارد بدن مي‌شود كه پرهيز از آنها گاهي ناممكن است.

به گفته دكتر محمد عبداللهي، رئيس انجمن سم‌شناسي و مسموميت‌هاي ايران، استفاده از رنگ‌هاي سرب‌دار، بنزين داراي سرب و تجمع سرب در خاك و سپس ورود آن به مواد غذايي و چرخه غذايي انسان از جمله راه‌هاي انتقال سرب به بدن هستند، گرچه در حال حاضر از ميزان سرب در بنزين كاسته شده، اما هنوز در برخي بنزين‌ها از سرب استفاده مي‌شود.

در مكان‌هايي كه سرب در خاك به ميزان بيشتري وجود دارد، غلظت آن در بدن افراد بومي آنجا بيشتر است. كاركنان معادن سرب، كاركنان كارخانه‌هاي باطري سازي و نظاير آن كه در معرض سرب هستند، بايد در انجام امور خود بيشتر احتياط كنند. او مي‌افزايد: سم سرب در كودكان، زنان، مردان و افراد مسن به اشكال گوناگوني نمايان مي‌شود. لوله‌هاي سرب‌دار كه در سيستم آب رساني برخي كشورها به كار مي‌رود بر ميزان خطر انتقال سرب افزوده است. خوشبختانه در ايران از لوله‌هاي سرب‌دار در منازل استفاده نمي‌شود و يكي از فاكتورهاي مسموميت با سرب حذف شده است.

علائم مسموميت سربي

رئيس انجمن سم‌شناسي و مسموميت‌هاي ايران اظهار مي‌كند: كودكان در حال رشد، زنان باردار و افراد مسن بيشتر در معرض ابتلا به مسموميت با سرب قرار مي‌گيرند. اين فلز مي‌تواند باعث ايجاد اختلالات گوارشي از جمله دردهاي شكمي شود و بسياري از اوقات تجمع سرب در شكم با درد آپانديسيت اشتباه گرفته مي‌شود.

او درباره علائم ناشي از مسموميت با سرب در كودكان مي‌افزايد: سرب جزو سمومي است كه در بدن تجمع پيدا مي‌كند، بنابراين مي‌تواند با تجمع در بدن زنان باردار به جنين هم برسد و خطراتي را بويژه در سه ماهه اول بارداري براي مادر و جنين به همراه داشته باشد. اين سم‌شناس درباره علائم آلودگي بدن به سرب در طولاني مدت اظهار مي‌كند: نشانه‌هاي مسموميت با سرب در كودكان كمي متفاوت تر است. وجود خطوط كدر بر روي دندان‌ها، تغييرات خلقي و رفتاري و كم شدن رشد ذهني بر اثر تماس كودكان با سرب ايجاد مي‌شود. علامت‌هايي چون تجمع سرب در استخوان‌ها، تجمع سرب در گلبول‌هاي قرمز، خستگي مزمن، پيري زودرس، سردرد، افسردگي، پوكي استخوان زودرس، تغييرات روحي و رفتاري چون عصبانيت و پرخاشگري نيز اغلب در ميان بزرگسالان شايع است.

جهان، نگران سرب

رئيس انجمن سم‌شناسي و مسموميت‌هاي ايران، ادامه مي‌دهد: اخيرا سازمان جهاني بهداشت، مسموميت با سرب و خطرات ناشي از آن را مورد توجه قرار داده است، زيرا در اغلب كشورها تماس با سرب و انتقال اين فلز به بدن مشاهده و منجر به بروز مشكلاتي براي سلامت مردم شده است.

وي در توضيح اين‌كه سازمان بهداشت جهاني محدوده‌اي براي ميزان سرب در خون مشخص كرده است، اظهار مي‌كند: در همه كشورها سعي بر اين است كه با انجام آزمايشاتي در خصوص تعيين غلظت سرب در خون، اقدامات لازم براي افراد در معرض خطر انجام شود تا بتوان از ميزان خطر مسموميت با سرب كاست. چه زماني بايد سراغ پزشك برويم و از نگراني‌مان درباره احتمال مسموميت مان با سرب به او بگوييم؟ دكتر عبداللهي در پاسخ به اين پرسش مي‌گويد: مسموميت با سرب علامت ويژه‌اي ندارد تا به محض مشاهده آن مراجعه به پزشك لازم شود. به اين خاطر كه اندازه‌گيري سرب خون جزو آزمايشات معمول خون نيست و پزشكان آن را جزو موارد تشخيصي خود قرار نمي‌دهند.

او مي‌افزايد: به طور كلي مسموميت با سرب يكي از عوامل ايجاد كننده كم‌خوني در بزرگسالان، پوكي استخوان و ايجاد ضعف عمومي و خستگي مزمن در بزرگسالان است و لازم است اندازه‌گيري غلظت سرب در خون در آزمايشات خون نيز لحاظ شود.

رئيس انجمن سم‌شناسي و مسمويت‌هاي ايران، درباره راه درمان مسموميت با سرب عنوان مي‌كند: اين سم، پادزهري دارد كه دارويي خوراكي است. خللي كه در اين نوع از مسموميت وجود دارد اين است كه پزشكان، مسموميت با سرب را در موارد تشخيصي خود قرار نمي‌دهند و به علل پاتولوژيك ديگر مي‌پردازند.

دكتر عبداللهي، سابقه مسموميت با سرب را مربوط به 5000 سال گذشته مي‌داند كه از سرب در لوازم آرايشي استفاده مي‌شد و اظهار مي‌كند: درحال حاضر استفاده از سرب درلوازم آرايشي ممنوع است. وي درصد شيوع سرب در ميان افراد جامعه را نامشخص مي‌داند و مي‌گويد: متاسفانه غلظت سرب در خون هيچ‌گاه به طور عمومي مورد آزمايش قرار نگرفته و نياز به دقت بيشتري روي اين مساله است.