اصطلاح، «چادر ملی» سوء تفاهم می‌آورد

حجت‌الاسلام سید‌محمد نظام‌الدین از روحانیان فعال استان اصفهان در حوزه فرهنگ است که علاوه برکسب مدارج عالی علوم حوزوی(خارج فقه و اصول) 13 سال است که در حوزه انتشار کتاب و امور نشر فعالیت داشته و همزمان مدیرعامل انتشارات مهر قائم(عج) و مؤسسه علم آفرین می‌باشد.

به گزارش «جوان»،  نظام‌الدین تاکنون به جز ویراستاری تخصصی کتب دینی، شرح دعای ندبه علامه فهری اصفهانی را مورد تحقیق و پژوهش قرار داده و مجموعه رویش سبز را با موضوع نگاهی به مسأله حجاب به رشته تحریر درآورده است. با وی در خصوص موضوع حجاب به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

آقای نظام الدین! در حوزه حجاب ما با تبلیغات بسیاری از سوی رسانه‌ها و دستگاه‌ها روبه‌رو هستیم ولی متأسفانه این تبلیغات و درخواست‌ها هیچگاه به یک جریان سازنده عینی در حوزه فرهنگ پوشش اسلامی منجر نمی‌شود. حضرتعالی به عنوان کسی که در این زمینه تحقیقات داشته‌اید این حلقه مفقوده را در کجا می‌دانید.

به نام خدا، به نظرم بیشتر طرح‌های ترویجی دارای یک کارشناسی خوب و در واقع یک راه‌حل پیشنهادی مناسب هستند. به عنوان مثال وزارت بهداشت و درمان وقتی می‌خواهد موضوع سلامت عمومی را تحلیل کند و یکسری چالش اجتماع را در این حوزه حل و مرتفع نماید، اول می‌آید و تحقیق می‌کند که مثلاً 10 بیماری اول عمومی کشور چیست؟بعد می‌آید 10 قدم را برای درمان هریک از این بیماری‌ها تدوین می‌کند و در آخر یک برنامه عملیاتی برای آن در همه ابعاد رسانه، درمان، دارو، نگهداشت و... ارائه می‌کند.

در زمینه فرهنگی ما یک حلقه از این حلقه مفقود نشده بلکه بسیاری از حلقه‌ها اصلاً نه هست نه متولی دارد. مسأله حجاب هم یکی از مسائل فرهنگی است که به عنوان یکی از دردهای‌ اجتماع امروز ما باید مورد توجه قرار بگیرد اما در حوزه مدیریت اجرایی و مدیریت میانی توجه لازم به آن صورت نمی‌گیرد. یعنی امروز ما می‌دانیم که رشد روز افزون طلاق و ناهنجاری‌های منجر به آن به موضوع حجاب و ارتباطات نامشروع بر می‌گردد. اما کسی این را به عنوان یک فعالیت گام بندی شده نمی‌بیند که برود و پیگیری کند.

مشکل اساسی مدیریت میانی در این زمینه چیست؟

بدون تعارف عرض کنم تا زمانی که مدیریت میانی ما به ضرورت اثباتی و مضرات بد حجابی باور نداشته باشد نمی‌تواند منویات مدیران عالی نظام در این زمینه را تأمین کند. مدیران میانی به خاطر این که بعضاً باور و اعتقاد لازم را در این زمینه ندارند. نمی‌توانند منشأ اثر مطلوب باشند و به همین خاطر کارهایشان در کنفرانس‌ها و همایش‌های صوری و بی‌اثر خلاصه می‌شود.
گرچه تشکل‌های مردمی در این زمینه فعالیت‌های خوبی دارند اما به هر صورت بودجه و سرمایه مورد نیاز برای کار فرهنگی ـ نه در اینجا بلکه در بیشتر جاهای دنیا ـ دست دولت‌ها و حکومت‌ها است.

ما با یک هجوم فزاینده در حوزه فرهنگی روبه‌رو هستیم و رسانه و بودجه متأسفانه دست به اصطلاح «کننده و عامل» این امر قرار ندارد. مشخص است که آن بازیگر که خودش جلوی دوربین حجاب می‌گیرد یا آن عوامل که سفارش یک کار برای حجاب را می‌گیرند و ممکن است نه خودشان و نه خانواده‌شان در پی این مسائل نباشند. اینها نمی‌توانند منشأ جریان حجاب در کشور باشند. ما می‌بینیم که در همین کارهای اندکی هم که صورت می‌پذیرد برخی کارهای اشتباه انجام می‌شود که خود برای جامعه سوء تفاهم زا است.

می‌توانید در این زمینه مثال بزنید؟

نگاه کنید، اگر کسی اندک مطالعه‌ای داشته باشد می‌داند که حجاب یک بحث قدیمی در ایران اسلامی بوده و حتی ایران زرتشتی، قبل از این که عرب چیزی از پوشش زن بداند، زنان را با پوشش کامل و حتی سختگیرانه‌تری از اسلام به خود دیده است. به نظرم در ابیاتی از فردوسی مشخصاً چادر مطرح شده است. حال آن که فردوسی دارد زمان پیشدادیان و تا قبل از اسلام را توصیف می‌کند. حال ما می‌آییم برای این که یک برش خاص از چادر به فروش برود یا رسانه‌ای شود اسم این را می‌گذاریم چادر ملی.

خب این خودش یک مغالطه بزرگ است. گویی چادر امری وارداتی از جای دیگر است و تا حالا ما چادر نداشته‌ایم که داخلی و برای خودمان باشد. یک خانمی آمده یک چادر با زیبایی‌شناسی ایرانی خلق کرده و طراحی‌اش را عملیاتی کرده است. این موضوع در دل خود امر خطرناکی است که جا بیفتد چادر یک حجاب ایرانی و ملی نبوده است.

آقای نظام الدین! مقتضیات زندگی اجتماعی به گونه‌ای شده که چادر چرخی یا سنتی شاید جوابگوی پوشش زن شهرنشین و با فعالیت‌های اجتماعی خاص و جدید او نیست یا ممکن است آب و هوا شرایط دیگری را برای تأمین حجاب طلب بکند. به همین دلیل شاید طراحی چادر ملی و نامگذاری آن به همین دلیل باشد.

من دو نکته تحقیقی عرض کنم. ما اصلاً با این مخالف نیستیم که چادر یا حجاب برابر با مقتضیات زندگی قابل تغییر است. برش و طراحی چادر حتماً برابر سنت‌ها و مقتضیات انعطاف دارد. شما ممکن است بگویید مثلاً چادر برای سوار اتوبوس شدن یا ورزش کردن مناسب نیست. اما می‌بینید که به مختصر تغییراتی در طراحی زن بلوچ یا زن کرد یا زن ایلیاتی با همین چادر اسب سواری می‌کند، شیر می‌دوشد، تیراندازی و شکار می‌رود و کارهای سختی را انجام می‌دهد که شاید با مانتو و روسری‌ها برای بسیاری قابل انجام نباشد. رنگ‌های این چادرها هم برابر وضعیت طبیعت متفاوت است. به علاوه این که حجاب در نواحی اسلامی نزدیک به استوا و گرمای شدید به مراتب در فرهنگ آن سامان از کشور ما سفت وسخت‌تر باقی مانده است.

نکته دوم این که بد‌حجابی عمدتاً نه به‌خاطر شرایط سخت حجاب داشتن بلکه به خاطر نپذیرفتن اصل حجاب و دل بستن به سایر روش‌های زندگی وارداتی است. شما همین خیابان‌های تهران، اصفهان و شهرهای بزرگ را ببیند. کسی که بهانه می‌آورد ممکن است حجاب برای او مشکل حرکتی ایجاد کند و به بسیاری از کارهای روزمره‌اش آسیب وارد کند در تابستان یا بهار و پاییز چکمه‌هایی می‌پوشد که نگه داشتن تعادل خود با آن کار بسیار دشواری است. یا مثلاً شالی به سر می‌کند که باعث تعریق و اذیت او می‌شود. به همین دلیل موضوع حجاب را باید در حوزه فکر بیشتر دنبال کرد تا در حوزه‌های دیگر.

ابعاد ترویج حجاب با این مقدمه که فرمودید، روی چه محورهایی است؟

بعد اول آن نشان دادن آسیب‌های عالی و کوتاه مدت بد حجابی و بی‌حجابی است. این واقعیتی است که به خاطر خودآرایی زنان، رغبت مردان به خانواده کم می‌شود و به‌خاطر همین ارتباطات نامشروع حاصل از بدحجابی سن ازدواج بالا رفته است. از سوی دیگر بد‌حجابی و در داخل مد قرار گرفتن یک برچسب بد و نا‌امن کننده برای خود دختران است.

خانواده‌ها باید آگاه شوند که اثر بی حجابی تنها در ظاهر بچه‌هایشان نیست، بلکه دیگران هم طور دیگر شخصیت بچه‌هایشان را ارزیابی می‌کنند و بالاخره خدای نخواسته بچه‌هایشان یک روزی به مطالبه نامشروع ناهنجار جامعه از خود جواب مثبت خواهند داد. ازسوی دیگر موضوع حرام و حلال الهی جنبه اثباتی حجاب است.

جامعه باید بداند که حجاب همان مطالبه‌ای است که خدا از زن و مرد مسلمان خواسته است. از جنس مطالبه نماز، از جنس مطالبه روزه و از جنس مطالبه عبادت‌های دیگر.

از کجا باید شروع کرد؟

خانواده، خانواده و خانواده.

شروع و انجام ناهنجاری‌ها از خانواده شروع می‌شود. عمدتاً می‌بینیم مادران سعی می‌کنند که عقده‌های درونی خودشان در چهره دختران‌شان جبران شود و این می‌شود که دخترشان را به آزادی بی‌حد و حصر یا خرید لباس‌های نامناسب و ترغیب به خودآرایی و خرید لوازم آرایش خراب می‌کنند.

از سر نا‌آگاهی از کودکی بچه‌هایشان را با لباس‌های نیمه عریان بیرون می‌برند و انتظار دارند وقتی بچه 9 سالش شد با یک جشن عبادت متحول شود و بتواند با پوشش کامل نمایان شود.
اینها از امور یک شبه و یک روزه نیست، بلکه آگاهی و ممارست مستمر می‌خواهد.