.png "عصر ایران")
۳۰ آبان ۱۴۰۴
به روز شده در: ۳۰ آبان ۱۴۰۴ - ۱۲:۵۳
کشاورزان آثار باستانی شهر «اردشیر خوره» را زیر رو رو کردند / انفجار در نزدیکی کاخ ثبت جهانی اردشیر بابکان (فیلم) واژه‌خانۀ عصر ایران
سیاست هویتی چیست؟
حامیان این رویکرد معتقدند که بدون سیاست هویتی، تبعیض‌های ساختاری دیده نمی‌شود. برای آنان، نادیده‌گرفتن هویت در سیاست چیزی شبیه این است که بگوییم «همه برابرند»، اما ساختارها همچنان به نفع برخی و به زیان برخی دیگر عمل می‌کنند.
عصر ایران - سیاست هویتی (Identity politics) رویکردی در عرصهٔ سیاست است که مبنای آن نه منافع کلی جامعه، بلکه تاکید بر مشخصه‌هایی چون نژاد، قومیت، جنسیت، طبقهٔ اجتماعی، مذهب، گرایش جنسی و مولفه‌هایی از این قبیل است. در این چارچوب، افراد احساس می‌کنند مشکلات و تبعیض‌هایی که تجربه کرده‌اند، آن‌قدر با هویتشان گره خورده است که باید به‌صورت جمعی و با تأکید بر همان هویت پیگیری شود.
خاستگاه این مفهوم را می‌توان در جنبش‌های حقوق مدنی دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی دید؛ زمانی که زنان، سیاه‌پوستا و بعدها دگرباشان دریافتند که سیاست‌های عمومی غالباً بر تجربهٔ "اکثریت" یا "گروه مسلط" بنا شده و صدای اقلیت‌ها در آن گم است. سیاست هویتی از دل همین سکوت تاریخی بیرون آمد: تلاشی برای بازتعریف میدان سیاست بر اساس آنچه واقعاً بر بدن‌ها، زندگی‌ها و فرصت‌های انسانی اثر می‌گذارد.
حامیان این رویکرد معتقدند که بدون سیاست هویتی، تبعیض‌های ساختاری دیده نمی‌شود. برای آنان، نادیده‌گرفتن هویت در سیاست چیزی شبیه این است که بگوییم «همه برابرند»، اما ساختارها همچنان به نفع برخی و به زیان برخی دیگر عمل می‌کنند. در این نگاه، سیاست هویتی ابزاری است برای نمایش تبعیض‌های پنهان، بازپس‌گیری صدا، و بازتعریف عدالت.
اما منتقدان تصویر دیگری ارائه می‌کنند. آنان هشدار می‌دهند که سیاست هویتی ممکن است جامعه را به سمت قطبی‌سازی، رقابت بر سر "قربانی‌بودن"، و فروپاشی زبان مشترک سیاسی ببرد. به نظر منتقدان، وقتی هر گروه تنها از دریچهٔ تجربهٔ زیستۀ خودش سخن بگوید، امکان رسیدن به توافق‌های عمومی و منافع مشترک کمتر می‌شود. برخی نیز معتقدند سیاست هویتی می‌تواند به ابزاری برای قدرت‌گیری نخبگان فرهنگی تبدیل شود که از نام "عدالت" برای بازتولید نوع تازه‌ای از "تبعیض معکوس" استفاده می‌کنند.
در واقع باید گفت که از نظر منتقدین، "سیاست هویتی" در برابر "سیاست عمومی" قرار می‌گیر و این به زیان "ملت" است؛ اما مدافعان سیاست هویتی می‌گویند آنچه به نام "سیاست عمومی" اعمال می‌شود، عملا منافع "همگان" را تأمین نمی‌کند و "افراد" را نمی‌توان با تکیه بر مفهوم "ملت" نادیده گرفت.
به هر حال، چه از آن دفاع کنیم و چه نقدش کنیم، واقعیت این است که سیاست هویتی امروز یکی از مهم‌ترین نیروهای شکل‌دهندهٔ منازعات فرهنگی، رسانه‌ای و انتخاباتی در جهان است؛ نیرویی که فهم سیاست معاصر بدون آن تقریباً ناممکن شده است.
در سال‌های اخیر، سیاست هویتی در برخی کشورها نه فقط یک بحث دانشگاهی، بلکه بخشی از عملکرد دولت‌ها و میدان اصلی مناقشات سیاسی شده است. در ایالات متحده، سیاست هویتی عملاً به یکی از ستون‌های رقابت انتخاباتی بدل شده؛ دموکرات‌ها بر حقوق اقلیت‌های نژادی، جنسیتی و جنسی تأکید می‌کنند و جمهوری‌خواهان اغلب این رویکرد را نوعی "افراط‌گری فرهنگی" یا "تقسیم جامعه" می‌دانند. همین اختلاف موجب شده آمریکا یکی از مهم‌ترین میدان‌های جدال بر سر سیاست هویتی باشد.
در کانادا نیز سیاست‌های دولتی در حوزهٔ چندفرهنگ‌گرایی، حقوق بومیان و حمایت از تنوع جنسی عملاً رنگ و بوی سیاست هویتی دارند. دولت فدرال در سال‌های اخیر برنامه‌هایی اجرا کرده که با هدف جبران تبعیض‌های تاریخی طراحی شده‌اند، و این رویکرد هم حمایت جدی ایجاد کرده است هم مخالفت‌های جدی.
در هند، مسئله برعکس است: بخش مهمی از منازعۀ سیاسی حول هویت اکثریت (هندوها) شکل گرفته و منتقدان می‌گویند دولت ملی‌گرای هندو، سیاست هویتی را به‌صورت "اکثریت‌گرا" به کار می‌گیرد. در مقابل، احزاب مخالف از سیاست هویتی برای دفاع از مسلمانان، دالیت‌ها و سایر گروه‌های به‌حاشیه‌رانده‌شده استفاده می‌کنند. به همین دلیل، سیاست در هند کنونی یکی از قطبی‌ترین نمونه‌های سیاست هویتی در جهان امروز است.
در پرانتیز باید گفت که واژۀ "دالیت" به معنای زمین‌خورده یا ستمدیده است. این نام را کسانی که در آیین هندو "نجس" قلمداد می‌شوند، از سر اعتراض برای خود برگزیده‌اند. در واقع آن‌ها قبول ندارند که نجس هستند، بلکه خودشان را ستمدیده می‌دانند.
در اروپا نیز سیاست هویتی به شدت جنجال‌برانگیز است. در فرانسه، بحث دربارهٔ هویت ملی، سکولاریسم، حجاب و مهاجرت، فضای سیاسی را دوپاره کرده است. احزاب راست‌گرا سیاست هویتی را ابزاری برای دفاع از "ارزش‌های فرانسوی" می‌دانند، در حالی که جریان‌های چپ بر دفاع از حقوق مهاجران و اقلیت‌ها تأکید می‌کنند.
در بریتانیا هم مناقشه بر سر هویت‌های اسکاتلندی، ایرلندی، و همچنین بحث‌های مربوط به نژاد و جنسیت، سیاست هویتی را به یکی از محورهای اصلی سیاست روز تبدیل کرده است.
در مجموع، سیاست هویتی در جهان امروز نه یک بحث نظری، بلکه یکی از موتورهای اصلی سیاست در کشورهای دموکراتیک و چندقومیتی است؛ از آمریکا تا هند، و از کانادا تا فرانسه و بریتانیا. این گستردگی نشان می‌دهد که بحث هویت، بویژه در عصر رسانه‌های اجتماعی، دیگر یک مسئلۀ حاشیه‌ای نیست؛ بلکه میدان جدیدِ شکل‌گیری قدرت، اختلاف و معنا در سیاست جهان است.
لینک کوتاه: کپی لینک
صدور هشدار نارنجی هواشناسی برای ۶ استان تصویب قطعنامه علیه ایران در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل چت گروهی ChatGPT برای همه فعال شد جنگ فعلا منتفی است/ بقا مهم تر از ایدیولوژی/ فضای فعلی قابل دوام نیست- علی بیگدلی بازگشت سوریه به سوئیفت / ارسال اولین پیام از بانک مرکزی سوریه به آمریکا صاحب یک سوپرمارکت لاکچری در نیویورک به خاطر قیمت های بالا تهدید به مرگ شد روسیه: برای آغاز دوباره روند مذاکرات، ایران نیازمند «تضمین‌های جدی» است پزشکیان: "جلب ناگهانی" کارآفرینان با همکاری قوه قضائیه متوقف شد سیاست هویتی چیست؟ گروسی: ایران در حال حاضر به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست توضیح سفیر ایران در ریاض در مورد نامه پزشکیان به بن سلمان زلزله ۴.۱ ریشتری خراسان شمالی را لرزاند افزایش شمار قربانیان در سیل ویتنام دو شهر باستانی ایران در تهدید بی‌پولی، حفاری غیرمجاز و تعرض محسنی اژه‌ای؛ اصلاحیه «دستورالعمل حفظ کرامت و ارزش‌های انسانی در قوه قضاییه» را ابلاغ کرد