عصر ایران؛ محمد نصیری کلیان- سالها پیش وقتی نظر مرحوم استاد فرشچیان را برای ماندن در ایران پرسیده بودند، قریب به مضمون گفته بود: هنرمند به ابری میماند که مرز نمیشناسد و بر هر زمینی میبارد. در متنی که به عنوان وصیت نامه یا تعیین محل خاک سپاری منتشر شده هم می بینیم ذیل آن این بیت زیبای حافظ نقش بسته است:
یا رب از ابر هــــدایت برسان بارانی
پیشتر زانکه چو گـردی ز میان برخیزم
ابرها آیت خداوندند و در قرآن به طور کلی، ابرهای ظاهری به عنوان یک پدیده طبیعی مهم و نشانهای از قدرت و رحمت الهی معرفی شدهاند. بدیهی است همانگونه که هسته پوسته دارد و جسم نیز روح، هر ظاهری را باطنی است و به قول میرفندرسکی « صورتی در زیر دارد آنچه در بالاستی».
هنر هم آیت خداست و هنرمندان اهل معنا، بهسان صورت زیرین ابرهای آسمان در زمیناند. محمود فرشجیان ابر خوشبارانی بود که به موقع بر مستی یاران و دوستداران هنر بارید.
در سپهر نیلگون فرهنگ و هنر این سرزمین، بزرگانی بر مردمانمان چون ابر باریدهاند و جان شان را سیراب کردهاند و محمود فرشچیان یکی از سرآمدان آنان بود و خوشا که در حیات هم شناخته شد و قدر دید.
ایران و ایرانیان از ابرهای معنوی سیراب شده اند اگرچه عطش فروننشسته اما چندی است که ابرهای مادّی به هر دلیل با این سرزمین قهر کرده اند و ما این روزها بیش از گذشته هم به ابرهای هدایت شده معنوی نیازمندیم و هم مادی.
هر چند تمام ابرها خواستنی است چون برخی ویران گر و سیلابی اند و از این روست که امام سجاد دست به نیایش برمی دارد که « خدایا! سایۀ ابر را بر ما باد گرم و زهرآگین مساز و سردی آن را بر ما شوم و نحس مکن و بارانش را بر ما عذاب قرار مده و آبش را برای ما تلخ و شور مگردان».
ابرها و سامانههای بارشی تحت تأثیر الگوهای جوی بسیار بزرگ شکل میگیرند و تغییر مسیر آنها به انرژی بسیار بیشتر از توان فناوری بشر نیاز دارد، منابع آب به یک مشکل مزمن تبدیل شده، درست مانند بیماری صعب العلاج که وقتی زمین گیر می کند بستگان دعا را تنها معجزه درمان می دانند.
آن قدر در حیطه نظرات علم تجربی قرار داریم که حدس میزنم برخی از مخاطبان یا ربط ابر معنوی به ابر بازانزای طبیعی را نمیپسندند و بعضی به دعا باور ندارند. به همین خاطر توصیه میکنم کتاب «در جستجوی خدا» جان هاتون را بخوانید که در برهه ای از عمرش استاد جوّ آکسفورد بوده و به پرسشهای بسیاری از مردم درباره دعای باران پاسخ داده است.
درست است که مدیریت منابع آبی به تدبیر و عقلانیت پس از بارش نیازمند است، چون ابرهای خوشباران معنوی (هنرمندان و فرهیختگان). اما باران به موقع (غیث) را به نیایش و استغاثه بخواهیم که امام زین العابدین فرمود: «خدایا! برای ما بارانی فریادرس و برطرفکننده قحطی فرست؛ بارانی رویانندۀ گیاه و سرسبز کنندۀ دشت و دمن و بارانی گسترده و فراوان که به وسیلۀ آن گیاه از رشد ایستاده را به عرصۀ رشد و نموّ بازگردانی؛ و در سایۀ آن، مردگی و خشکی زمینی که علف و گیاهش از بین رفته، جبران کنی».