معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش گفت: در شرایط فعلی کشور، پوشش تحصیلی در دوره متوسطه اول نزدیک به ۹۰ درصد است و در متوسطه دوم که شامل نظری، فنیحرفهای و کاردانش میشود، حدودا ۸۰ درصد است.
«مصطفی آذرکیش» معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در گفتوگو با خبرنگار ایلنا در واکنش به آمار اعلامی ترک تحصیل توسط مرکز آمار ایران گفت: نرخ ترک تحصیل تعریفی به عنوان تارک تحصیل دارد. نرخ بازمانده از تحصیل نیز داریم. همه اینها هر کدام تعریفی دارد ولی به صورت ویژه به این تعاریف پرداخته نشده است، در آمار و اطلاعات نیز بازمانده از تحصیل و تارک تحصیل و اینها را جمع میکنند.
وی با بیان اینکه به درصد پذیرش جمعیت دانشآموزی که در سن متعارف، در دورههای مختلف تحصیلی مشغول به تحصیل هستند، پوشش ظاهری میگوییم، گفت: پوشش واقعی نیز بیانگر درصد جمعیت لازمالتعلیم واجد شرایط مشغول به تحصیل است.
آذرکیش با تعریف ترک تحصیل به تفاوت آن با بازماندگی از تحصیل اشاره کرد و افزود: ترک تحصیل نشاندهنده درصد دانشآموزانی است که در حین تحصیل، بعد از قبولی یا مردودی به دلایلی، از ادامه تحصیل و حضور در مدرسه خودداری کرده و نظام آموزشی را ترک کرده باشند. هر فردی که در گروه سنی شش تا هیجده سال لازمالتعلیم باشد و در مدرسه ثبت نام نکرده باشد، بازمانده از تحصیل است.
او اضافه کرد: اینها جمعیت گروه بیرون از مدرسه یا بازمانده از تحصیل را هم حساب میکنند؛ یعنی افرادی از جامعه که در سنین گروه سنی یادشده هستند و حداقل در یکی از دورههای تحصیلی ابتدایی یا متوسطه اول و دوم اصلا ثبت نام نکردهاند و در زمان فعالیت مدارس در آن حضور ندارند و مشغول به تحصیل نیز نیستند.
وی ادامه داد: در شرایط فعلی کشور، پوشش تحصیلی در دوره متوسطه اول نزدیک به ۹۰ درصد است و در متوسطه دوم که شامل نظری، فنیحرفهای و کاردانش میشود، حدودا ۸۰ درصد است. طبق برسیهای ما در ۶۷ کشور دنیا، همه آنهایی که وارد ابتدایی شدند به همان تعداد از پایهی تحصیلات متوسطه خارج نمیشوند. در این مسیر عدهای فوت میکنند، وارد بازار کار و زندگی میشوند و گروهی هم ازدواج میکنند.
مصطفی آذرکیش تصریح کرد: عوامل مختلفی مانند فقر اقتصادی، مهاجرت به خارج از کشور و جابهجایی اجباری، بیماریهای مزمن و آلودگی محیطی نیز دخیل است. ورود به بازار کار هر چه هم به دیپلم نزدیک میشویم امکان وقوعش بیشتر میشود. بخشی از دلایل بازماندگی از تحصیل در ترک تحصیل هم بیتاثیر نیست.
معاون آموزش متوسطه در خصوص اقدامات آموزش و پرورش برای کاهش نرخ ترک تحصیل توضیح داد: یکی از برنامههای جدی آموزش و پرورش شناسایی است؛ یعنی کسانی که در طول سال تحصیلی حضور دارند، آمار و اطلاعاتشان ثبت شود. بعد از شناسایی، جذب است به این معنا که از روشهای مختلف با قرار دادن بستههای حمایتی برای جذب آنها مجددا اقدام میشود.
او با بیان اینکه بنابر مصوبات شورای عالی ادامه تحصیل دخترانی که ازدواج کردهاند، با ایجاد امکاناتی تسهیل میشود، گفت: بعد از شناسایی و جذب و اقدامات حمایتی بحث نگهداشت است تا افرادی که در معرض خطر ترک تحصیل هستند، با اقدامات حمایتی مستمر، از ترک تحصیلشان جلوگیری شود. بعد از شناسایی و اقدامات حمایتی، آموزش مکمل و جبرانی نیز وجود دارد که به کاهش میزان ترک تحصیل کمک میکند.
معاون آموزش متوسطه در ادامه افزود: طبق برسی گزارش 67 کشور، همهی کشورها در دورههایی، بازماندگی از تحصیل را دارند، در نظامهای آموزشی کشورهای موفق نیز همهی آنهایی که وارد ابتدایی میشوند، با همان انگیزه و امیدواری اولیه خارج نمیشوند. این پژوهش در سایتهای معتبر بینالمللی موجود است که مثلا در آلمان، ژاپن و فنلاند به چه صورت است. ما در پنج قاره و در کشورهای نزدیک خودمان این را بررسی کردیم.
مصطفی آذرکیش اضافه کرد: بخشی از عواملی که گفتم در اختیار وزارت آموزش و پرورش است ولی در اسناد بالادستی هم این امکان ایجاد شده است. در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، مهارتآموزی به دانشآموزان به نحوی که در هر زمانی که از نظام تعلیم و تربیت منفک شدند، بتوانند کسب روزی و معاش حلال داشته باشد، آمده است.
وی در رابطه با آمار ترک تحصیل اعلام کرد: اعداد و ارقام میگوید در ترک تحصیل نسبت به مدت مشابه سال قبل، کاهش داشتهایم. دلایلی که گفتم تاثیرش را در آمار میگذارد. به نظر من اگر استان به استان و شفاف مشخص شود، این آمار خیلی کمتر از آن چیزی است که اعلام میشود. هیچ وقت در هیچ قانونی پوشش صد در صدی در دورهی متوسطه نداشتیم.
او اضافه کرد: افرادی که به خارج از کشور مهاجرت میکنند، فوت میکنند یا درگیر بیماری میشوند خود به خود از درصد پوشش کم میکند که طبیعی است. مهم این است که فاصلهی زیادی با نشانگرهای ارزشیابی طراحی شده در شورای عالی آموزش عالی نداشته باشد. ما دادههایمان را از سامانههای خودمان و براساس تعاریف شورای عالی آموزش دریافت میکنیم. ما به تناسب علت اصلی که باعث ترک تحصیل میشوند مداخله میکنیم تا این موارد رفع شود.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به سوالی درباره چرایی افزایش نرخ ترک تحصیل در برخی سالها، گفت: در نظام تعلیم و تربیت مواردی مانند بیماری کرونا و شیوع بیماریهای واگیردار که در نظامهای آموزشی کل دنیا اثرگذار است، بر نظام آموزشی ما نیز اثر میگذارد. این تاثیر شامل کاهش کیفیت یا ترک تحصیل میشود اما برای اینکه بخواهیم دقیق بررسی کنیم، باید عوامل مختلفی را در نظر بگیریم و تکعاملی نمیتوان بررسی کرد.
وی ادامه داد: با این حال وظیفهی آموزش و پرورش بر اساس تکالیف و قوانین این است که پوشش را در اندازهای که در قوانین مشخص شده، برای دانشآموزان ایجاد کند، اما چه در جذب بازمانده از تحصیل، چه در اقدامات حمایتی برای عدم ترک تحصیل، چه در ارتقا پوشش و نرخ گذر مطمئنا در هیچ جایی از دنیا آموزش و پرورش به تنهایی این امکان را ندارد، چرا که نیازمند دسترسی به اطلاعاتی دقیقتر است.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش ادامه داد:به طور مثال مقوله فقر یادگیری که در بانک جهانی برای همه نظام های آموزشی دنیا به آن پرداخته شده، دلایل مختلفی چه در پایه ابتدایی و چه در پایه متوسطه آورده است.در کشور ما هم به این صورت نیست که دلایل ترک تحصیل در تهران تقریبا همه عواملش همانی باشد که در یک استان دیگر مثل گیلان یا مازندران وجود داشته باشد و اصلا نمیتوانیم تکعاملی بحث کنیم.
آذرکیش در مورد دیگر فعالیتهای وزارت آموزش و پروش اذعان کرد: از دیگر راهبردهای اصلی ما برای افزایش پوشش تحصیلی و کاهش نرخ ترک تحصیل، راهاندازی و فعالسازی واحدهای آموزشی در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه مدارس آموزش از راه دور و تأسیس و تقویت مدارس شبانهروزی است؛ وزارت آموزش تنها دستگاهی است که در دورترین نقاط کشور حداقل یک واحد آموزشی دارد. شاید دهها مدرسه در کشور داریم که فقط یک دانش آموز دارند. عوامل مختلفی ممکن است باعث ایجاد ترک تحصیل شود که راهحلهای متناسب و متنوعی را میطلبد.