عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک دانشگاه، به خبرنگار جماران گفت: من معتقدم ترامپ اصلا علاقه ندارد به ایران حمله کند و اسرائیل هم بدون چراغ سبز ترامپ این کار را نمیکند؛ بهانه داخلی هم ایرانیها به دست ترامپ نمیدهند، لذا بر خلاف بعضی دوستان، من احتمال حمله را خیلی پایین میبینم.
استاد ژئوپلیتیک دانشگاه با اشاره به اینکه ایرانیها احساس میکنند مذاکره با اروپا فایدهای ندارد، گفت: موضع طرف ایرانی، چه در رابطه با آمریکا و چه در رابطه با اروپا، تقریباً عقبنشینی از مذاکرات است. یعنی نشان میدهد طرف ایرانی تصمیم گرفته که بایستد و حالا اگر بخواهند امتیازی بدهند، چیزی گیرشان نمیآید؛ نه اروپا حاضر است امتیاز بدهد و نه آمریکا؛ مگر اینکه هر دو حاضر شوند غنیسازی در حد کارهای علمی را به ایران بدهند؛ اما تا حالا هیچ علامتی از طرف آمریکا و اروپا مبنی بر این موضوع نرسیده و طبیعتا طرف ایرانی به این نتیجه رسیده که باید مقاومت کند.
مشروح گفتوگوی خبرنگار جماران با عبدالرضا فرجی راد را در ادامه میخوانید:
مصاحبه آقای عراقچی با فایننشال تایمز چند نکته داشت از جمله اینکه «به اروپاییها گفتهایم مکانیسم ماشه دیگر خیلی مهم نیست» و «کنسرسیوم منطقهای ایده خوبی است، اما نمیتواند جایگزین غنیسازی خودمان شود»، در خصوص این نکات و مباحث دیگری که در این مصاحبه مطرح شد، تحلیل شما چیست؟
اینها نتایج گفتوگوهای ایران و اروپا در استانبول است. در واقع انتظار میرفت که اروپاییها در استانبول یک نوع انعطاف از خودشان نشان بدهند، اما وارد یک فاز غیرقانونی شدند. یعنی اروپاییها مثل ترامپ بحث غنیسازی صفر را مطرح کردند. در حالی که ترامپ از برجام خارج شده، به زور میگوید که ایران باید غنیسازی صفر را اجرا کند؛ اما اروپا از برجام خارج نشده و باید هنوز به برجام متعهد باشند. بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ ایران میتواند تا ۳.۶۷ درصد غنیسازی داشته باشد. این حرکت اروپاییها باعث شده که ایرانیها احساس ناامیدی کنند و این احساس در اینها به وجود بیاید که مذاکره با اروپا فایده ندارد.
دومین مسأله این است که هر وقت در رابطه با مکانیزم ماشه یا یک توافق دیگر با اروپا مذاکره میشود، آنها طرف ایرانی را به آمریکا حواله میدهند؛ در حالی که گفتوگوی ایران و آمریکا یک گفتوگوی دو جانبه به خاطر رفع تحریمهای غیرقانونی است که آمریکا انجام داده است. در واقع ایران دنبال این است که به یک نوع توافق با آمریکا برسد که در حد نیازهای علمی خودش بتواند غنیسازی کند، که الآن نرسیده است.
اما قضیه اروپا متفاوت است. اروپا میتواند با ایران به توافق برسد و اصلا مسأله اروپا در رابطه با هستهای دو موضوع است. یکی مسأله برجام که اروپاییها باید به آن متعهد باشند و یکی هم آژانس است که ایران هم اعلام کرده این آمادگی را دارد پیدا میکند که آژانس هفته آینده به ایران بیاید و صحبتهایشان را داشته باشند. هرچه ایران و اروپا در مذاکرات پیشرفت داشته باشند، ایران و آژانس هم میتوانند پیشرفت داشته باشند؛ اینها میتواند به نوعی متصل باشد.
بنابراین به نظر من این صحبت آقای عراقچی بیشتر یک نوع احساس یأس و ناامیدی از اروپاییها است و اینکه میخواهند زیر تعهداتشان بزنند. اما در رابطه با آمریکا، ایشان تأکید دارد که ایران باید غنیسازی خودش را انجام بدهد و ضمن اینکه آمریکا بگوید به چه علت وقتی در حال مذاکره بودند به ایران حمله کرد. البته شنیدم دیروز ترامپ مصاحبه کرده و وقتی خبرنگار از او پرسیده که اگر ایران غنیسازی را شروع کند، شما چه اقدامی انجام میدهید؟ گفته ایرانیها کار خوبی انجام نمیدهند؛ در حالی که دفعات قبل میگفت ما دوباره میزنیم و حمله میکنیم.
یعنی به نظر شما ترامپ از موضع حمله عقبنشینی کرده است؟
با یک مصاحبه نمیتوان چنین ارزیابی و برداشتی را داشت. اما اتفاقی که دارد میافتد این است که روابط روسیه و آمریکا طوری تیره شده که سلاحهای هستهای خودشان را به رخ یکدیگر میکشند. در واقع ترامپ الآن دستش خالی است. یعنی نه در رابطه با غزه و نه در رابطه با ایران کاری نکرده است. میخواست ۲۴ ساعته بین روسیه و اوکراین صلح بیاورد که حالا به استقرار زیردریاییهای اتمی در کنار روسیه تبدیل شده و مدودف هم سلاح هستهای به رخ ترامپ میکشد. بنابراین، ما باید ببینیم عکسالعمل ترامپ در روزهای آینده چیست؛ چون به نوعی کم آورده و این احتمال وجود دارد که پیغامهایی را بفرستند و میانجیگریهایی بتراشند که شاید مذاکراتی شروع شود.
به نظر میآید که در این مصاحبه برای اولین بار یک مقام رسمی ایرانی اعلام میکند که ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده ایران در جاهایی بوده که مورد بمباران قرار گرفته، اما در عین حال میگوید اگر حرف از غنیسازی صفر باشد، توافقی در کار نخواهد بود. اشارهای هم به این دارد که مردم به ما میگویند دیگر وقت خودتان را تلف نکنید و فریب آنها را نخورید. این فضا را در مصاحبه آقای عراقچی چطور میبینید؟
موضع طرف ایرانی، چه در رابطه با آمریکا و چه در رابطه با اروپا، تقریباً عقبنشینی از مذاکرات است. یعنی نشان میدهد طرف ایرانی تصمیم گرفته که بایستد و حالا اگر بخواهند امتیازی بدهند، چیزی گیرشان نمیآید؛ نه اروپا حاضر است امتیاز بدهد و نه آمریکا؛ مگر اینکه هر دو حاضر شوند غنیسازی در حد کارهای علمی را به ایران بدهند؛ اما تا حالا هیچ علامتی از طرف آمریکا و اروپا مبنی بر این موضوع نرسیده و طبیعتا طرف ایرانی به این نتیجه رسیده که باید مقاومت کند.
البته داریم به زمان فعال شدن مکانیزم ماشه نزدیکتر میشویم و اتفاقاتی در سطح جهانی در رابطه با روسیه و آمریکا و مسائل دیگر رخ میدهد و اتفاقاتی هم در شرق دور رخ میدهد و مانور نیروی دریایی چین تقریبا وارد آبهای تایوان شده و یک نوع محاصره جدیتر هست و از سوی دیگر ترامپ انتخابات سنا را در پیش دارد و نگرانی جدی از این انتخابات برای او وجود دارد. آنها دارند به انتخابات نزدیک میشوند و کاملا هریس و بایدن هم فعال شدهاند. دو روز پیش هر دو مصاحبه تندی کردند و گفتند اصلا سیستم آمریکا دارد از هم میپاشد. بایدن گفته که ما روزهای تاریکی را در پیش داریم. آنها هم تلاش دارند در سنا غلبه کنند و اگر غلبه کنند، کار ترامپ زار است؛ یعنی دستش باز نیست که خیلی کارها را انجام بدهد.
درست است که اتفاقات بدی با حضور ترامپ در کاخ سفید دارد در آمریکا میافتد، اما از یک طرف هم نشان میدهد که دموکراتها دارند برای انتخابات فعال میشوند. یعنی ترامپ الآن در سطح جهانی مشکلاتی دارد و اگر بخواهد جنگ هم بکند، طرفدارانش را از دست میدهد. ترامپ وقتی سر کار آمد شعار ضد جنگ و شعار صلح میداد. طرف ایرانی هم غنیسازی میخواهد و هم خوب متوجه این قضایا هست که چه اتفاقاتی دارد میافتد و بنابراین، سعی میکند که بتواند امتیاز بگیرد.
شما اشاره داشتید به اینکه ترامپ از موضع جنگ به نوعی عقبنشینی کرده است. به نظر شما ایستادگی ایران بیشتر باعث این عقب نشینی ترامپ شده یا مسائل دیگری مثل تحولات داخل آمریکا؟
من نگفتم که حتماً عقبنشینی کرده؛ ما باید چند روز صبر کنیم. گفتم احساس من از یک مصاحبه این است ترامپ عقب نشسته است. باید ببینیم در مصاحبههای بعدی هم چنین مواضعی از سوی آمریکاییها میبینیم یا نه؛ با یک مصاحبه نمیتوان برداشت قطعی کرد.
آقای عراقچی در این مصاحبه تأکیدی هم داشت بر اینکه هیچ آتش بس رسمی وجود ندارد و همه چیز ممکن است و در عین حال فقط ایران نیست که باید نگران و دلواپس باشد. این بخش از سخنان آقای عراقچی را چطور ارزیابی میکنید؟
طبیعی است چون ما آتش بسی امضاء نکردهایم یا پشت میز مذاکره با آمریکا ننشستهایم و یا ما با اسرائیل گفتوگو نمیکنیم که حرف از آتشبس یا ترک مخاصمه بزنیم. آقای عراقچی آخر مصاحبهاش گفته که اگر اقدام کنند، ما هم میزنیم؛ و این پیام را میدهد که ما هم آمادگی داریم. البته آمریکا و اسرائیل هم الآن در مسائل مختلف اختلاف دارند. نتانیاهو میخواهد همین شرایط نه جنگ و نه صلح را نگه دارد؛ یعنی آمریکا با ایران مذاکره نکند و ایرانیها مدام در آمادهباش باشند و ترامپ هم روابط تیره و تهدیداتش را داشته باشد.
اما من فکر میکنم ترامپ آماده نیست به ایران حمله کند؛ به همان دلایلی که گفتم. وقتی روابط آمریکا با روسیه تیره باشد، مشخص است که ایران در موضع تقویتی قرار میگیرد. ایران هم از یک طرف غنیسازی را شروع نکرده و میگوید سایتهای هستهای من را زدهاند و ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم هم زیر خاک است و بنابراین، بهانهای برای حمله مجدد وجود ندارد. اسرائیل هم نمیتواند بدون چراغ سبز ترامپ حمله کند. نتانیاهو میخواست همان نسلکشی را ادامه بدهد، اما چون میخواست شرایط سفر ویتکاف را آماده کند، اجازه داد مقداری کمک از اروپا و بعضی کشورهای عربی به غزه برسد. چون میدانست که ویتکاف میخواهد به ترامپ گزارش بدهد.
به نظر من در رابطه با ایران هم این اختلافات وجود دارد و من فکر میکنم این اختلافات در آینده بیشتر هم بشود. لذا من معتقدم ترامپ اصلا علاقه ندارد به ایران حمله کند و اسرائیل هم بدون چراغ سبز ترامپ این کار را نمیکند؛ بهانه داخلی هم ایرانیها به دست ترامپ نمیدهند، لذا بر خلاف بعضی دوستان، من احتمال حمله را خیلی پایین میبینم.
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر