ماجرا در هرمز؛ متفاوت و فینالیست جایزه معمار (+عکس)

عصر ایران - ماجرای هرمز یک اقامتگاه فرهنگی است که توسط بخش خصوصی فعال در حوزه فرهنگ و در پی دعوت توسط گروه‌های هنری منطقه، که سال‌ها در محل این پروژه فرش خاکی اجرا می‌کردند، انجام شده و هدفش حضور مطابق با عرف هنرمندان و گردشگران و توانمندسازی مردم جزیره است. 

پروژه «ماجرا» بخشی از ایده «حضور در هرمز» است که از سال ۱۳۹۴ آغاز شده است و بر اساس طب سوزنی شهری نقطه‌های کوچک را در شهر تحریک می‌کند و با وصل کردنشان به هم در طول زمان جریان تغییر و گفتگو را راه می‌اندازد تا صدای مردم جزیره شود. این نقطه‌ها عبارتند از: مرکز موقت مشارکت مردمی در یک آب انبار متروک (۱۳۹۵)، مرکز فرهنگی رونگ (۱۳۹۶)، بازسازی خانه تاریخی جری پولاک (۱۳۹۷) و اقامتگاه ماجرا (۱۳۹۹) و پروژه‌های دیگر مثل یک مرکز مدیریتی، یک مرکز پشتیبانی فنی، مدرسه هنری و مرکز درمانی که برای آینده پیش‌بینی شده‌اند و برخی از آن‌ها در حال ساخت هستند.

پروژه ماجرا سعی می کند روش ساختی را پیشنهاد کند که اهداف زیر را محقق کند: ۱. ساخت ارزان که به لحاظ اقتصادی به سود کارفرماست. ۲. اختصاص سهم بیشتری از بودجه ساخت به نیروی کار محلی در برابر مصالح گرانقیمت که به سود مردم محلی است و ضمناً با آموزش مهارت های ساختمانی جدید به آن ها موجب توانمندسازیشان می شود، ۳. سناریو و سازمان فضایی منعطف و ضدضربه در برابر آینده که می تواند نیازهای پیش بینی نشده را تامین کند، این به سود کارفرما و جزیره است، ۴. استفاده از مصالح و نیروی کار ایرانی هزینه‌های حمل و ساخت را پایین می آورد و مولد است و باعث بالا بردن تولید ناخالص ملی می‌شود و نفع ملی را به همراه دارد.

این پروژه خلاقیت نادر خلیلی را در به کارگیری خاک در سکونتگاه‌های دائمی به روز می‌کند، و به دلیل آسانی آموزش و اپن‌سورس بودن فناوری ساخت، نیروهای غیرمتخصص جزیره را به استادکار خاک تبدیل می‌کند. این افراد نادر خلیلی‌های تکثیر‌شده‌ای هستند که می‌توانند برای خودشان و دیگران سازه‌هایی ارزان و بادوام با خاک بنا کنند. اسد گدری که با افتخار گنبد آبی رنگ ساخت خودش را به همه نشان می‌دهد، در بازسازی خانه خودش گنبدی برای سرویس بهداشتی در حیاط ساخته و کف واحدش را هم بتن رنگی اجرا خواهد کرد.

دانه‌های رنگارنگ خاک، ماسه، شن و سنگ هستند که گنبد نمکی جزیره و توپوگرافی حیرت‌انگیز رنگی آن را در همزیستی کوه و دریا به شکل اکوتونی کمیاب شکل داده‌اند. این مناظر حیرت‌انگیز، که هویت امروز جزیره را شکل می‌دهند، به دلیل سوء مدیریت با حضور بیشتر انسان‌ها در معرض خطر قرار گرفته‌اند.

در پروژه ماجرا با یک فرش اکوتونیک که از گره‌های دانه‌ای بافته شده مواجه هستیم. دانه‌های ماسه لایروبی اسکله هرمز در کیسه‌های شنی دانه‌های گنبدی که واحدهای فضایی پروژه هستند را ساخته‌اند، گویی خود زمین ورم کرده تا فضای اقامت به وجود آورد. حتی پی ساختمان هم از خاک کوبیده است. دانه‌های گنبدها در ساختاری مولکولی، ارگانیک و منعطف در قالب کولونی‌هایی کوچک به هم پیوسته‌اند و میزبان سناریوهای فضایی منعطف و قابل‌تغییرند و در کنار هم کل مجموعه را می‌سازند، مجموعه‌ای با مرزهای نامعین (بر خلاف فرش که قاب معین دارد) که می‌تواند نیازهای پیش‌بینی‌نشده را در خود جای دهد یا در صورت نیاز گسترش پیدا کند.

دانه ها در رشدشان شکل خطوط توپوگرافی کوه‌ها را که به دقت مطالعه شده‌اند (خطوط مدور، خط الراسی و خط القعری، خطوط آبراه‌ها، خطوط لکه ابری، خطوط نمک‌زار، خطوط حاصل از بافت‌ها، خطوط برش‌ها و خطوط حرف‌گوش‌نکن) به خود گرفته‌اند و قوس آشنای آب انبارها هم در این خط آسمان به عاریت گرفته شده. دانه‌ها رنگ‌های هرمز را هم بر اساس پالت رنگی مشخصی جذب کرده‌اند، با استفاده از رنگ‌های شیمیایی و بدون اینکه از خاک ارزشمند هرمز در ساخت‌و‌ساز استفاده شود.

خودبسندگی، عدم نیاز به حمل‌و‌نقل که در یک جزیره دور و کوچک اهمیتی دوچندان دارد، پایداری اقتصادی و ارزانی، استفاده از مصالح بازگشت‌پذیر، روش خاک کوبیده را به گزینه‌ای مناسب برای ساخت‌و‌ساز زیست محیطی بیرون حریم ۷۰ متری دریا تبدیل کرد، اگرچه همان طور که شیگرو بان می گوید هیچ نوعی از ساختن نمی‌تواند کاملاً زیست‌محیطی باشد. تراکم ساخت ۴۰ درصد باعث صرفه جویی در زیرساخت‌ها شده است. مشاور زیست‌محیطی پروژه هم برای تصفیه فاضلاب و استفاده از آن در آبیاری گیاهان و تولید کمپست از زباله‌های خوراکی برای استفاده در باغچه تمهیداتی اندیشیده است. او معتقد است این برخورد در مقایسه با روش‌های متداول می‌تواند به الگوی خوبی برای کاهش خطرات آلودگی دریا تبدیل شود.

بر خلاف پروژه‌های معمول ساحلی که برای برخورداری از دید بهتر به دنبال ساختن بلندتر و بزرگتر هستند، اقامتگاه ماجرا یک آرزوی معمارانه نیست که در کمپ فرش خاکی محقق شده بلکه فرم آن حاصل یک فرآیند است که «تحقیق برای طراحی» را دنبال می‌کند و استراتژی‌های مربوط به تولید ناخالص داخلی، توانمندسازی جامعه محلی و زمین آن را شکل می‌دهند.

به این منظور فضای هژمونیک معماری خرد شده تا با مقیاس قابل‌درک برای مخاطبان شکل «بافت» محله را پیدا کند. در قدم بعد واحدهای فضایی برای استقرار در طبیعت به شکلی ارگانیک سازماندهی شده‌اند و خطوط مدور توپوگرافی هرمز و فرم گنبد، که به واسطه آب‌انبار برای مردم آشناست، به دانه‌های فضا شکل داده‌اند و هماهنگی با منظر، خط آسمان کالبد این طرح را کامل کرده است. پرداخت فضایی و رنگ، از مسیرهای آبرفتی کوه‌ها پس از باران الهام گرفته است. این محله بدون حصار و بدون مرز، همچون میدان (field) ارگانیکی است که مرکز محله، میدان و کوچه دارد و قرار است کانون تعاملات هرمزی‌ها، بندری‌ها، بازدیدکننده‌های ایرانی و مهمانان خارجی باشد، و مردم هرمز در کوچه‌پس‌کوچه‌هایش از اثر خود در پروژه برای مهمانان بگویند و گفتمان سرحدی آرام آرام کمرنگ شود و جای خود را به رابطه افقی و برد-برد بدهد.

اطلاعات پروژه:

حضور در هرمز 2 - اقامتگاه ماجرا
نام پروژه : حضور در هرمز 2 - اقامتگاه ماجرا
موقعیت پروژه :استان هرمزگان
آدرس پروژه :استان هرمزگان، جزیره هرمز، کیلومتر ۵، جاده ساحلی به سمت فرش خاکی، جاده کمپ فرش
شرکت مشاور : طراحان و بناکنندگان زاو
معمار مسئول : محمدرضا قدوسی، فاطمه رضایی فخر آستانه، گلناز بهرامی، سروش مجیدی
تیم طراحی : شیلا احصایی، سارا جعفری، پیمان برخورداری، محسن صف‌شکن، کاوه رشیدزاده، حسین پنجه‌پور
گرافیک و پرزانته :فرشته اسدزاده، سمیه سعیدی، ارشیا هاشمی‌پور، درسا توکلی، سارا فلاح‌زاده
تاریخ آغاز پروژه:  1397
تاریخ پایان پروژه:  1399
مساحت زیر بنا (متر مربع): 10300
دسته بندی کاربری : هتل
تاسیسات الکتریکی :پژمان مرادیان
تاسیسات مکانیکی :سعید افشاریان
عکاسی پروژه :تهمینه منزوی، سروش مجیدی، پیمان برخورداری
جوایز کسب شده :رتبه دوم جایزه معمار، در بخش ساختمان های عمومی، ۱۳۹۹

جهان معماری

مراقب رفتارهای خود باشید؛ کودکان از شما می‌آموزند

بیشتر بخوانید:

مشاهده آهوی تک‌شاخ در هرمز! (فیلم)

تماشاخانه

درباره پدافند ارتش ایران چه می‌دانیم ؟ از باور ۳۷۳ تا توپ‌های ضد هوایی که تیراندازی‌شان در آسمان را می‌بینید (فیلم)

عباس عبدی : باید برگردیم به بنیان های وحدت ملی (فیلم)

فیلم های دیگر