3 عامل فروپاشی حکومت ها در 3 بیت از شاهنامه

عصر ایران ؛ جعفر محمدی - 25 اردیبهشت، روز گرامیداشت یکی از بزرگ ترین حکیمان ایران زمین است ؛ کسی که 30 سال از عمر گرانبهایش را صرف آفرینش اثری جاودان به نام شاهنامه کرد و نه تنها زبان فارسی را پاس داشت که بذر حکمت در  ایران زمین پراکند: حکیم ابوالقاسم فردوسی.

در گرامیداشت او به جای تعارفات ادبی معمول، چه بهتر که بکوشیم به حد وسع خود از دریای حکمتی که برایمان به یادگار گذاشته، جرعه ای بنوشیم. از این رو، از بین حدود 50 هزار بیت شاهنامه 3 بیت پر معنی برگزیده ام؛ جایی که فردوسی 3 چیز را عامل فروپاشی حکومت ها و واژگون شدن تخت پادشاهان می شمارد:

سر تخت شاهی بپیچد سه کار
نخستین ز بیدادگر شهریار

دگر آنک بی‌سود را برکشد
ز مرد هنرمند سر درکشد

سه دیگر که با گنج خویشی کند
به دینار کوشد که بیشی کند

اولین عامل انحطاط حکومت ها، بیدادگری است. ستمکاری در طول تاریخ ابتدا به زجر و فقر مردم و سرانجام به هدم حکومت انجامیده و شگفتا که برغم این تجربه دیرین تاریخی، هنوز در جای جای جهان، هستند حکمرانانی که می پندارند ظلم و تبعیض و زورگویی، مایه قوام شان خواهد بود!
 پیامبر بزرگ خدا، حضرت محمد (ص) چه زیبا و صریح و سلیس فرموده اند که «الملک یبقی مع الکفر و لایبقی مع الظلم» (حکومت با کفر باقی بماند ولی با ظلم باقی نمی ماند.)

دومین عامل فروپاشی حکومت ها این است که حاکمان، انسان های فرومایه، کم دانش و سفله را که تنها هنرشان چاپلوسی، عرض ارادت و اظهار وفاداری است، دور خود جمع کنند و امور ملک و ملت را به ایشان واگذارند و اهل علم و اندیشه را از خود برانند و سرکوب و منکوب شان گردانند. 
حضرت علی علیه السلام نیز در این باره فرموده اند که از نشانه های پایان حکومت ها این است: تَقديمِ الأراذلِ و تأخيرِ الأفاضِلِ (مقدم ساختن سفلگان بر فاضلان).

و اما سومین زمینه نابودی حکومت ها این است که حاکمان به جای آن که با مردم پیوند بخورند به قول فردوسی با گنچ خویشی کنند. یعنی درگیر ثروت اندوزی برای خود شوند و مناصب حکومتی را فرصتی برای انباشت مال برای خود کنند. چنین حکومتی نیز محکوم به زوال است چرا که دست یازی حاکمان به ثروت های عمومی، به فقر مردم می انجامد و چه ستمی فراتر از فقیر کردن مردم و مگر نه این است که حکومت ها با ستم باقی نمی مانند: «همانا ویرانی زمین به دلیل تنگدستی مردم است و تنگدستی مردم، به جهت غارت اموال از طرف زمامدارانی است که به آینده حکومتشان اعتماد ندارند.»(خطبه 209 نهج البلاغه امام علی علیه السلام)

روز بزرگداشت فردوسی را گرامی می داریم و بر روح بزرگ این حکیم نامدار ایرانی، درود می فرستیم.

بیشتر بخوانید:

  فردوسی در تبریز‌؛ پیوند آذربایجان با زبان فارسی/ استقبال از ترجمه شاهنامه در ترکیه/ روایت عامیانه سفر رستم به تبریز/ 1000 سال در زیست ایرانیان

روز فردوسی؛ چرا 25 اردیبهشت؟

نوشته ای که توجهم را جلب کرد/ غیررسمی سردبیر

تماشاخانه

زندگی در قفس: واقعیت تلخ مسکن در هنگ‌کنگ (فیلم)

روایتی از خانه‌های تخریب شده در جنگ اسرائیل علیه ایران / «این‌جا خانه‌ام بود؛ هرچیزی در آن معنایی داشت» (فیلم)

فیلم های دیگر