.png "عصر ایران")
۰۸ آبان ۱۴۰۴
به روز شده در: ۰۸ آبان ۱۴۰۴ - ۰۳:۰۰
چه بانک‌هایی به سرنوشت بانک آینده دچار می‌شوند؟ (فیلم) یک پیشرفت بزرگ در درک «خودآگاهی»
در سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۰۰ محقق در نامه‌ای سرگشاده، IIT را “غیرعلمی” خواندند و ادعا کردند این نظریه فاقد قابلیت آزمون‌پذیری است.
خودآگاهی یا هوشیاری (Consciousness) را می‌توان به ساده‌ترین شکل، تجربه ذهنیِ بودن تعریف کرد: آگاهی از افکار، احساسات و ادراکات درونی و بیرونی. این پدیده پیچیده، قرن‌هاست ذهن فیلسوفان و دانشمندان را به خود مشغول کرده است. اما سوال اساسی اینجاست: چگونه ماده خاکستری مغز به تجربه‌ای субъекی تبدیل می‌شود؟
نظریه‌های رقیب در مطالعه خودآگاهی
به نقل از دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی تهران، در میان ده‌ها نظریه مطرح شده، دو چارچوب نظری بیش از سایرین مورد توجه قرار گرفته‌اند:
- نظریه فضای کاری نورونی جهانی (GNWT)
- خودآگاهی را مشابه یک صحنه تئاتر توصیف می‌کند که در آن اطلاعات خاص (مانند یک تصویر یا صدا) زیر “نورافکن” توجه قرار می‌گیرند.
- پیش‌بینی می‌کند قشر پیش‌پیشانی مغز نقش اصلی را در هوشیاری ایفا می‌کند.
- نظریه اطلاعات یکپارچه (IIT)
- خودآگاهی را نتیجه پردازش اطلاعات در شبکه‌های پیچیده عصبی می‌داند.
- معتقد است مناطق خلفی مغز، به‌ویژه نواحی با اتصالات قوی، کانون اصلی تجربه آگاهانه هستند.
جنجال علمی: در سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۰۰ محقق در نامه‌ای سرگشاده، IIT را “غیرعلمی” خواندند و ادعا کردند این نظریه فاقد قابلیت آزمون‌پذیری است.
پروژه کاگیتیت: آزمایشی بی‌سابقه
کنسرسیوم بین‌المللی کاگیتیت (Cogitate) با مشارکت ۱۲ آزمایشگاه مستقل، برای نخستین بار این دو نظریه را به روشی بی‌طرفانه مورد آزمایش قرار داد.
پیش‌بینی‌های کلیدی:
- IIT: هماهنگی پایدار فعالیت عصبی در قشر خلفی مغز هنگام تجربه آگاهانه.
- GNWT: وجود “جرقه عصبی” در قشر پیش‌پیشانی همزمان با شروع و پایان محرک‌های آگاهانه.
نتایج شگفت‌انگیز:
✅ هیچ‌یک از نظریه‌ها به‌طور کامل تأیید نشد.
- هماهنگی پیش‌بینی‌شده در قشر خلفی (طبق IIT) مشاهده نشد.
- جرقه عصبی در قشر پیش‌پیشانی (طبق GNWT) تنها در برخی موارد رخ داد.
چرا این مطالعه یک پیروزی علمی است؟
- پایان انحصار نظریه‌پردازان: برای اولین بار، آزمایش‌ها توسط تیم‌های مستقل (نه طرفداران نظریه‌ها) انجام شد.
- استانداردسازی روش‌ها: اجرای یکسان پروتکل‌ها در آزمایشگاه‌های مختلف، قابلیت اطمینان نتایج را افزایش داد.
- الگویی برای تحقیقات آینده: این همکاری نشان داد که بررسی نظریه‌های رقیب با روش‌های شفاف ممکن است.
نظر دانیل کانمن (برنده نوبل اقتصاد):
“دانشمندان به ندرت نظریه‌های محبوب خود را رها می‌کنند، حتی در مواجهه با شواهد متضاد. اما این لجبازی گاهی به پیشرفت علم کمک می‌کند!”
آینده پژوهش‌های خودآگاهی: چه راهی پیش روست؟
- نیاز به انقلاب مفهومی: شاید روش‌های کنونی برای درک خودآگاهی کافی نباشند.
- تلفیق نظریه‌ها: احتمالاً پاسخ نهایی در ترکیبی از ایده‌های موجود نهفته است.
- فناوری‌های جدید: تکنیک‌هایی مانند تصویربرداری با وضوح فوق‌بالا ممکن است کلید حل معما باشند.
سخن پایانی:
خودآگاهی همچون قلعه‌ای نفوذناپذیر باقی مانده است. اما مطالعاتی مانند پروژه کاگیتیت نشان می‌دهند که فقط با همکاری علمی و روش‌های شفاف می‌توان به این قلعه نزدیک شد. شاید روزی این معمای دیرینه حل شود، اما تا آن زمان، هر گام به پیش — حتی اگر نتیجه‌ای قطعی نداشته باشد — ارزشمند است.
لینک کوتاه: کپی لینک
از بدره تا بهشت سنگی ایلام/ سفر به تنگه کافرین کشورهای جهان با بهترین نظام‌های بهداشتی در سال ۲۰۲۵ چرا مارکوس اورلیوس هنوز آموزگار آرامش در زمان بحران است؟ آواکس ایرانی؛ ایران هواپیما راداری و کنترل هوایی تولید می‌کند!/ قابلیت حمل بار تا 6 تن داروهایی که فشار خون را بالا می‌برند آمریکا معافیت تحریم‌های بندر چابهار را تمدید کرد ادعای سی‌ان‌ان: چین ۲ هزار تن مواد ساخت موشک به ایران ارسال کرد قصه‌های نان و نمک(51)/ توصیه وقیحانه یک موبایل قاپ! بایننس ۱۰ میلیون دلار از تترهای ایرانیان را بلوکه کرد؛ مسدودسازی دوباره کیف‌پول‌ها دولت چقدر کسری بودجه دارد؟ جنجال بزرگ در فینال فوتسال آسیا؛ مدارک تخلف سنی بازیکنان افغانستان فاش شد پرسپولیس عازم تبریز شد؛ سورپرایز کریم باقری در لیست مسافران تراکتور وکیل شریفه محمدی: حکم اعدام وی، با تصمیم رئیس قوه قضائیه به سی سال حبس تبدیل شد سرایا القدس: عملیات مان را در کرانه باختری متوقف نخواهیم کرد اظهارات جدید وکیل پژمان جمشیدی: نهایتاً می توانند اتهام «رابطه نامشروع» وارد کنند نه «تجاوز» که آن هم تبرئه می شود/ ارتباط نامشروع لزوماً یک ارتباط بدنی نیست و حتی می تواند پیامک را هم شامل شود