.png "عصر ایران")
۲۳ آذر ۱۴۰۴
به روز شده در: ۲۳ آذر ۱۴۰۴ - ۱۷:۵۴
ریزش ناگهانی مجتمع مسکونی در نجف چندین زخمی برجای گذاشت (فیلم) یک پیشرفت بزرگ در درک «خودآگاهی»
در سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۰۰ محقق در نامهای سرگشاده، IIT را “غیرعلمی” خواندند و ادعا کردند این نظریه فاقد قابلیت آزمونپذیری است.
خودآگاهی یا هوشیاری (Consciousness) را میتوان به سادهترین شکل، تجربه ذهنیِ بودن تعریف کرد: آگاهی از افکار، احساسات و ادراکات درونی و بیرونی. این پدیده پیچیده، قرنهاست ذهن فیلسوفان و دانشمندان را به خود مشغول کرده است. اما سوال اساسی اینجاست: چگونه ماده خاکستری مغز به تجربهای субъекی تبدیل میشود؟
نظریههای رقیب در مطالعه خودآگاهی
به نقل از دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی تهران، در میان دهها نظریه مطرح شده، دو چارچوب نظری بیش از سایرین مورد توجه قرار گرفتهاند:
- نظریه فضای کاری نورونی جهانی (GNWT)
- خودآگاهی را مشابه یک صحنه تئاتر توصیف میکند که در آن اطلاعات خاص (مانند یک تصویر یا صدا) زیر “نورافکن” توجه قرار میگیرند.
- پیشبینی میکند قشر پیشپیشانی مغز نقش اصلی را در هوشیاری ایفا میکند.
- نظریه اطلاعات یکپارچه (IIT)
- خودآگاهی را نتیجه پردازش اطلاعات در شبکههای پیچیده عصبی میداند.
- معتقد است مناطق خلفی مغز، بهویژه نواحی با اتصالات قوی، کانون اصلی تجربه آگاهانه هستند.
جنجال علمی: در سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۰۰ محقق در نامهای سرگشاده، IIT را “غیرعلمی” خواندند و ادعا کردند این نظریه فاقد قابلیت آزمونپذیری است.
پروژه کاگیتیت: آزمایشی بیسابقه
کنسرسیوم بینالمللی کاگیتیت (Cogitate) با مشارکت ۱۲ آزمایشگاه مستقل، برای نخستین بار این دو نظریه را به روشی بیطرفانه مورد آزمایش قرار داد.
پیشبینیهای کلیدی:
- IIT: هماهنگی پایدار فعالیت عصبی در قشر خلفی مغز هنگام تجربه آگاهانه.
- GNWT: وجود “جرقه عصبی” در قشر پیشپیشانی همزمان با شروع و پایان محرکهای آگاهانه.
نتایج شگفتانگیز:
✅ هیچیک از نظریهها بهطور کامل تأیید نشد.
- هماهنگی پیشبینیشده در قشر خلفی (طبق IIT) مشاهده نشد.
- جرقه عصبی در قشر پیشپیشانی (طبق GNWT) تنها در برخی موارد رخ داد.
چرا این مطالعه یک پیروزی علمی است؟
- پایان انحصار نظریهپردازان: برای اولین بار، آزمایشها توسط تیمهای مستقل (نه طرفداران نظریهها) انجام شد.
- استانداردسازی روشها: اجرای یکسان پروتکلها در آزمایشگاههای مختلف، قابلیت اطمینان نتایج را افزایش داد.
- الگویی برای تحقیقات آینده: این همکاری نشان داد که بررسی نظریههای رقیب با روشهای شفاف ممکن است.
نظر دانیل کانمن (برنده نوبل اقتصاد):
“دانشمندان به ندرت نظریههای محبوب خود را رها میکنند، حتی در مواجهه با شواهد متضاد. اما این لجبازی گاهی به پیشرفت علم کمک میکند!”
آینده پژوهشهای خودآگاهی: چه راهی پیش روست؟
- نیاز به انقلاب مفهومی: شاید روشهای کنونی برای درک خودآگاهی کافی نباشند.
- تلفیق نظریهها: احتمالاً پاسخ نهایی در ترکیبی از ایدههای موجود نهفته است.
- فناوریهای جدید: تکنیکهایی مانند تصویربرداری با وضوح فوقبالا ممکن است کلید حل معما باشند.
سخن پایانی:
خودآگاهی همچون قلعهای نفوذناپذیر باقی مانده است. اما مطالعاتی مانند پروژه کاگیتیت نشان میدهند که فقط با همکاری علمی و روشهای شفاف میتوان به این قلعه نزدیک شد. شاید روزی این معمای دیرینه حل شود، اما تا آن زمان، هر گام به پیش — حتی اگر نتیجهای قطعی نداشته باشد — ارزشمند است.
لینک کوتاه: کپی لینک
تیپ هنری «سوگل طهماسبی» در رونمایی کتاب «من شاعر نیستم» (عکس) کامبک تراکتور مقابل پیکان؛ شاگردان اسکوچیچ موقتاً به رده سوم جدول صعود کردند تکذیب آمار امیرحسین ثابتی درباره زندانیان مهریه چالشهای ساپینتو برای دیدار با غولکش لیگ؛ معمای جانشین اندونگ و جنگ دروازهبانی در استقلال میلان در سنسیرو متوقف شد؛ تساوی ۲ بر ۲ مقابل ساسولو و توقف بد موقع صدرنشینی سریال ناتمام مانده «قهوه تلخ» پس از 13 سال بازی میشود؟ برخی از مدارس فیروزکوه دوشنبه غیرحضوری شد دعوت رسمی از اندونگ به تیم ملی گابن؛ هافبک استقلال ۴ بازی حیاتی را از دست میدهد تحقیقات تازه در پرونده مرگ خواننده معروف ترکیه دیدار ویارئال و لوانته لغو شد؛ وضعیت هشدار قرمز برای بارندگی شدید در اسپانیا واکنش متفاوت پرسپولیس به گل زودهنگام بیفوما؛ مهاجم سرخها در قامت یک «ابرقهرمان کارتونی» دیدار حساس فولاد و سپاهان در اهواز؛ طلاییپوشان به دنبال تمدید صدرنشینی، شاگردان گلمحمدی در کمای جدول ایران همچنان سهم ناچیز از تجارت یک تریلیون دلاری هند دارد رئیس فدراسیون ورزشهای ناشنوایان استعفا داد ترور فرمانده ارشد القسام تایید شد