فیلم گزارش را اینجا ببینید
عصر ایران ــ اختلافنظرهای زیادی درباره مکملهای غذایی وجود دارد. برخی متخصصان سلامت معتقدند مکملها بسیار مهماند، زیرا اکثر ما بهاندازه کافی میوه و سبزیجات مصرف نمیکنیم. در مقابل، برخی دیگر میگویند قرصهای مکمل تأثیر چندانی ندارند و صرفاً پول شما را هدر میدهند. پس حقیقت چیست؟ اجازه دهید با چند واقعیت شروع کنیم.
۴۸ درصد از بزرگسالان بریتانیایی بهطور منظم مولتیویتامین و مکملهای غذایی مصرف میکنند و هزینه هنگفتی صرف این محصولات میشود. پیشبینی میشود تا پایان سال ۲۰۲۵، فروش ویتامینها و مکملها در بریتانیا به رکورد ۵۵۹ میلیون پوند برسد که نسبت به سال ۲۰۲۰، ۱۳ درصد افزایش نشان میدهد. بااینحال، اجماع علمی کنونی این است که مکملهای ویتامینی، مگر در مواردی که فرد واقعاً کمبود تغذیهای داشته باشد، تأثیر چندانی ندارند. اینجا موضوع جالب میشود، زیرا این یعنی هویت مصرفکننده مکمل اهمیت زیادی دارد.
در سال ۲۰۱۸، مؤسسه معتبر کاکرن که مقالات پزشکی را بررسی میکند، نقدی درباره شواهد موجود در مورد مصرف مکملهای امگا-۳ در دوران بارداری منتشر کرد. نتایج نشان داد که این مکملها خطر زایمان زودرس (قبل از هفته ۳۷) را ۱۱ درصد و زایمان خیلی زودرس (قبل از هفته ۳۴) را ۴۲ درصد کاهش میدهند. به همین دلیل، متخصصان توصیه میکنند زنان باردار (بهجز مواردی که دوقلو باردارند) از هفته دوازدهم بارداری، هر سه روز یکبار ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیگرم امگا-۳ مصرف کنند. همچنین، زنان باردار باید اسید فولیک مصرف کنند تا رشد سیستم عصبی جنین بهبود یابد.
یکی از حوزههای شگفتانگیز تأثیر مکملهای غذایی، زندانهاست. مطالعات انجامشده از ۳۰ سال پیش نشان دادهاند که مکملهای ویتامینی و معدنی، در مقایسه با دارونماها، خشونت را تا ۳۰ درصد کاهش میدهند. دانشمندان هنوز در حال بررسی علل این پدیدهاند. یک فرضیه این است که مواد شیمیایی مغز، مانند ناقلهای عصبی (مثل سروتونین)، از مواد غذایی ساخته میشوند. کمبود مواد مغذی مانند این است که سرآشپزی مواد اولیه کافی برای پخت غذا نداشته باشد. این تحقیقات پتانسیل بهبود معنادار شرایط زندانها و سازمانهای مشابه را دارند. در این صورت، نهتنها زندانیان آرامتر میشوند و توانایی بهتری در مدیریت احساسات خود پیدا میکنند، بلکه محیط زندان برای کارکنان نیز امنتر خواهد شد.
یافتهای غیرمنتظره اما مرتبط نشان میدهد که ویتامینها، بهویژه ویتامینهای گروه B، میتوانند به کنترل استرس کمک کنند. محققان در نیوزیلند نشان دادهاند که مکملهای غذایی و ویتامینی برای افرادی که بهتازگی استرس حاد ناشی از زلزله را تجربه کردهاند، خطر ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) را کاهش میدهد. این در مقایسه با افرادی بود که مکمل مصرف نمیکردند. همچنین، برخی مطالعات نشان دادهاند که مکملهای حاوی ویتامینهای گروه B و امگا-۳ میتوانند سرعت زوال سلولهای عصبی را کاهش دهند. زوال عصبی زمانی رخ میدهد که سلولهای مغز بهدرستی کار نمیکنند یا حتی از بین میروند. این نوع بیماریها اخیراً مهمترین عامل مرگومیر در بریتانیا بودهاند و هیچ درمانی برای آنها وجود ندارد. بنابراین، هر اقدامی که در مراحل اولیه زندگی به محافظت از مغز کمک کند، برای سلامت فرد حیاتی است.
بااینحال، نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد تا مشخص شود چه درمانی برای افراد مختلف مناسب است. همه اینها بسیار امیدوارکننده به نظر میرسد، اما نباید فراموش کرد که برخی مکملها برای برخی افراد مضرند. یک مطالعه معروف نشان داد که برای بررسی خواص ضدسرطانی آنتیاکسیدانها، به افرادی با خطر بالای سرطان ریه دوز بالایی از بتاکاروتن و رتینول (انواع ویتامین A) داده شد. اما این آزمایش در مراحل اولیه متوقف شد، زیرا در این افراد سرطان بهمراتب شدیدتر از گروه دریافتکننده دارونما ظاهر شد. حتی سالها پس از پایان آزمایش، نرخ مرگومیر در این گروه بالاتر بود. باور بر این است که دوز بالای آنتیاکسیدانها با سیستم ایمنی تداخل کرد و باعث رشد غیرعادی سرطان شد.
بنابراین، اگر تحت هر نوع درمان پزشکی هستید، بسیار مهم است که تیم پزشکی خود را از قصد استفاده از مکملها مطلع کنید. علاوه بر این، برخی ویتامینها مانند A، D، E و K در صورت مصرف طولانیمدت میتوانند باعث مسمومیت شوند.
مکملها ممکن است برای افرادی که در معرض کمبود مواد مغذیاند یا نیاز بیشتری به این مواد دارند مفید باشند، مانند خانوادههای کمدرآمد، زنان باردار، افراد مبتلا به دیابت، یا کسانی که رژیمهای غذایی سختگیرانه دارند و گروهی از مواد غذایی را حذف میکنند (مانند گیاهخواران یا مبتلایان به سلیاک). اما به نظر میرسد برای اکثر ما، بهبود رژیم غذایی بهتر از مصرف مکملهاست. شاید وسوسه شویم که همهچیز را یکجا تغییر دهیم و کل محتویات آشپزخانه را دور بریزیم، اما این رویکرد ممکن است غیرواقعی و ناامیدکننده باشد. وقتی مستقیم با افراد صحبت میکنم، به آنها پیشنهاد میکنم تغییر رژیم را با افزودن یک تکه میوه یا سبزی به وعدههای غذایی شروع کنند؛ مثلاً یک تکه موز به غلات صبحانه، یک مشت اسفناج به ساندویچ ناهار، یا نصف قوطی عدس به سس پاستا. با گذشت زمان، این تغییرات کوچک بهسادگی کیفیت رژیم غذایی شما را بهبود میبخشد.