درباره "فلج خواب" چه می‌دانیم؟

عصر ایران- شادی مکی- ‌احتمالا تا به حال با واژه «بختک» برخورد کرده‌اید. حالتی که در خواب رخ‌ می‌دهد و در تصورات عامیانه آن را با مسائل ماورایی مانند حضور ارواح شیطانی و اجنه و ... مرتبط می‌دانند. با این حال در زبان علمی به این حالت «فلج خواب» گفته می‌شود. در این حالت  فرد در خواب  است اما هوشیاری کامل نسبت به  اطراف دارد در این حالت او احساس می‌کند چیزی در حال فشار آوردن به اوست یا او را خفه می‌کند. در واقع حالت بختک یا  فلج خواب همراه با حس ترس و توهم است.
 
این وضعیت اگرچه خطرناک نیست اما می‌تواند فرد را به شدت دچار اضطراب کرده یا باعث ایجاد  نارکولپسی – حالتی که بیمار با یک اختلال عصبی بارها در روز به خواب می رود-شود.

فلج خواب چیست؟

   حالا سوال این است که چرا دچار فلج خواب می‌شویم. در پاسخ به این سوال باید گفت که این حالت زمانی رخ می‌‌د‌هد که فرد می‌خواهد از حالت بیداری به خواب و از حالت خواب به بیداری برود. زمانی که فرد به‌طور ناگهانی از خواب REM بیدار می‌شود، مغز او فعال است، اما بدن همچنان در حالت REM قرار دارد که نتیجه آن حالت فلج خواب خواهد بود. در این شرایط فرد برای چند ثانیه یا چند دقیقه توانایی صحبت کردن، و حرکت دادن دست ها، پاها، انگشتان دست و پا، پلک ها و سایر اندام ها را  از دست می دهد. به تعبیری دیگر برای مدتی تمام اندام هایی که تحت کنترل ارادی فرد بودند فلج می‌شوند.

برخی افراد در حالت فلج خواب چیزهایی را می‌شوند یا می‌بینند که واقعیت ندارند و در واقع توهم هستند. به گفته محققان حدود ۷۵ درصد از موارد بختک خواب با توهم همراه است. در این شرایط فرد ممکن است با مشکل تنفسی، فشار روی قفسه سینه، ترس، وحشت و درماندگی مواجه شود. 

 فلج خواب معمولا در بین زنان و مردان به نبست مساوی اتفاق می افتد، دفعات اول آن معمولا در سنین نوجوانی یا اوایل جوانی رخ میدهد و در طی دهه های ۳۰ و ۴۰ می تواند تکرار شود.از نظر سنی معمولا این عارضه هنگام بلوغ شروع شده و دفعات در سن 20 تا 30 سالگی بیشتر می‌شود. 

وقتی در شرایط فلج خواب قرار دارید ممکن است حالات مختلفی را تجربه کنید که در ادامه به آن می‌پردازیم:

1- توهمات مزاحم: ‌در این حالت فرد شخصی خطرناک را در اتاق و در نزدیکی خود احساس می‌کند. همچنین شنیدن صداهای باز و بسته شدن در و بالا و پایین رفتن از پله ها و یا احساس این که شخص دیگری مانند روح سرگردان در اتاق است از جمله این توهمات هستند.
 
2- توهمات فشار در قفسه سینه و کابوس: در این حالت با احساس خفگی یا نشستن شخص روی سینه مواجه می‌شوید. حس فشار بر قفسه سینه، خفگی و اختلال در تنفس  یا احساس آزار و اذیت جنسی از طرف یک شخص مرموز. معمولا در این حالت فرد احساس می‌کند که در حال مرگ است. 

3- توهمات وستیبولار حرکتی (V-M) حس دهلیزی‌:‌در این وضعیت فرد حالتی شبیه پرواز یا خروج از بدن را حس می‌کند. احساس سرگیجه، سقوط، معلق بودن، پرواز، حس خارج از بدن بودن و … حالاتی هستند که فرد ممکن است تجربه کند. 

همچنین حمله خواب، الگوهای خواب نامنظم، شرایط روحی، مانند استرس یا اختلال دو قطبی،‌خوابیدن به حالت شکم رو به بالا و داشتن سابقه ابتلا به فلج خواب از جمله عوامل مرتبط با فلج خواب هستند. 

راه‌های درمان فلج خواب

برای درمان ا‌ین عارضه رعایت بهداشت خواب تا حدودی می‌توان کنترل کننده باشد. خوابیدن به قدر کافی،‌کاهش استرس به‌ویژه قبل از خواب،  پرهیز از خوابیدن به پشت و مراجعه به پزشک در صورت تکرار فلج خواب از جمله راه‌های درمان فلج خواب هستند.

اساطیر ایران؛ تیشتر و نبرد با دیو خشکسالی

بیشتر بخوانید:

آیا «فتیش» یک اختلال است؟

تماشاخانه

دو دقیقه جلوه‌های ویژه که زبان بصری سینمای اکشن و گیم‌ها را برای همیشه تغییر داد (تماشا کنید)

دو دقیقه «خشونت واقعی و بی‌رحم» در سینمای گانگستری (تماشا کنید)

فیلم های دیگر