عید قربانِ غریبانه یک ایرانی مشهور در قلب آمریکا

حاجی واشنگتن داستان زندگی غم‌انگیز حسینقلی خان صدرالسلطنه –اولین سفیر ایران در آمریکا را روایت می کند. حسینقلی خان یک سر و گردن از سیاستمداران دیگر قاجاری بالاتر بود و به همین دلیل خیلی زود در ساختار وزارت خارجه پیشرفت کرد و لقب «معتمدالوزرا» را به خود گرفت. این امر باعث شد شاه وی را به هند بفرستد تا روابط دولت ایران با کمپانی هند شرقی را بهبود دهد.

حسینقلی خان ابتدا با درجۀ «ژنرال کنسول» (سرکنسول) به هند رفت، اما خیلی زود جای دیگری برای وی پیدا شد که بر هند هم اولویت داشت. در آن سال‌ها سفیر آمریکا به ایران آمده بود، اما ایران کسی را به عنوان سفیر به آمریکا نفرستاده بود و نخستین کسی که برای چنین مقامی به ذهن شاه رسید حسینقلی خان بود. ده نفر به همراه حسینقلی خان به آمریکا فرستاده شدند و او از همان آغاز سفر گزارش رویداد‌ها را به دقت ثبت کرد ما ماجرایی در نیویورک پیش آمد که بسیار جنجالی شد.

ماجرا از این قرار بود که حاجی به یمن ورود به آمریکا در بالکن هتل والدورف-آستوریا در شهر نیویورک، گوسفندی را ذبح کرد و شروع کرد به شقه کردنش. مردم آمریکا که با چنین رسمی آشنا نبودند و ذبح حیوانات را جز در کشتارگاه‌ها کسی ندیده بود؛ از دیدن چنین صحنه‌ای بسیار تعجب کردند. آنچه صحنه را عجیب‌تر می‌کرد، وقوع این رویداد در بالکن هتلی مجلل بود. همین‌ها باعث واکنش مقامات آمریکایی شد و پس از بازگشت حاجی به ایران؛ ناصرالدین شاه خطاب به او گفت: «ما را نزد جوان‌ترین دولت دنیا بی‌آبرو کردی و ملت چندین هزار ساله ما سخره عالمیان کردی. خدا از تو نگذرد.»

این صحنه البته در فیلم «حاجی واشینگتن» ساخته علی حاتمی به تصویر کشیده شده که در آن عزت الله انتظامی در نقش حاجی مشغول سلاخی یک گوسفند آویخته از قناره است و جملاتی درباره تفاوت‌های ایران و آمریکا می‌گوید که در ادامه مشاهده می‌کنید

این سکانس همچنین به عقیده بسیاری از اساتید سینما و نیز آقای بازیگر سینمای ایران، زیباترین و پیچیده ترین بازی عزت الله انتظامی است که در کنار منولوگ سخت و دشوارش به یکی از ماندگار ترین بازی های تاریخ سینمای ایران نیز تبدیل شده است.

فیلم حاجی واشتنگتن باید در آمریکا ساخته می‌شد ‌اما به دلیل مشکلات سیاسی ۲ کشور گروه سازنده ناچار شدند فیلم را در ایتالیا دنبال ‌کنند. عزت‌الله انتظامی در گفت وگویش با جیرانی هنگام نمایش تلویزیونی فیلم از اقامت ‌طولانی مدت عوامل در ایتالیا (نزدیک ۵ ماه) اشاره می‌کند که فیلم با مشکلات مالی ‌فراوان همراه شده بوده است. حاتمی فیلم نامهٔ هر سکانس را شب قبلش می‌نوشته و از ‌زیر در بستهٔ اتاق انتظامی در هتل، به او می رسانده است!

سرانجام فیلم بعد از ‌گذشت سالها از زمان اولین نمایشش در اولین جشنوارهٔ فجر، در سال ۷۷ به نمایش عمومی درآمد. موسیقی فیلم ‌هم توسط محمد رضا لطفی ساخته شد. تنها شخصیت فیلم عزت الله انتظامی در نقش ‌حسین قلی خان (حاجی واشنگتن) است که موقعیت کمیکش در ابتدای فیلم، هرچه ‌جلوتر می‌رود، تراژیک تر و غمبارتر می‌شود. ‌

فیلم در سال ۱۳۶۱ فقط اجازهٔ نمایش در جشنوارهٔ فجر را پیدا کرد و بعد از آن توقیف بود و در زمان حیات علی حاتمی اجازهٔ نمایش پیدا نکرد. سرانجام در سال ۲۰ خرداد ۱۳۷۷ به نمایش عمومی درآمد و چندین بار از تلویزیون پخش شد.

روزگار «شهریار» پس از شکست در عشق + دست‌نوشته‌های او

بیشتر بخوانید:

حاجی واشنگتن که بود؟ سرگذشت تلخ نخستین سفیر ایران در آمریکا (+عکس)

پخش صدای « حبیب محبیان » از تلویزیون در شب عید قربان (فیلم)

تماشاخانه

کلاهبرداری ۱۰۰۰ میلیاردی بیخ گوش تهران / فاجعه «مسکن مهر» : چگونه شکرابی‌ها دارایی مردم را به باد دادند؟ صدها خانواده در حسرت خانه ماندند (فیلم)

آمریکا به سراغ پایگاه بمب اتمی هیروشیما رفت؛ آماده‌سازی برای جنگ با چین؟ (فیلم)

فیلم های دیگر