کشف ردپای دایناسورها در دامنه‌های البرز

فارغ از کشف اثر فوق در منطقه کرمان، در منطقه البرز، بخش مرکزی و نواحی شمال تهران (منطقه بلده نور) ردپاهای زیادی از دایناسورها پیدا شده که متأسفانه برخی از آنها به‌دلیل حرکات پوسته زمین و در اثر ریزش دامنه یا زلزله از بین رفته‌اند، اما کل منطقه البزر، از این نظر غنی است.

همشهری‌آنلاین نوشت: بیشتر وقت‌ها مطلبی که درباره دایناسورها و موجودات ماقبل تاریخ خوانده، شنیده یا دیده‌ایم، مربوط به کشورهای دیگر بوده است، اما با توجه به قدمت سرزمین‌مان، پرواضح است که در ایران نیز آثاری از آنها یافت شده یا خواهد شد.

مجید میرزایی‌عطاآبادی، دانشیار فسیل‌شناسی از دانشگاه زنجان می‌گوید: «موضوع آثار و بقایای به‌جا مانده از جانوران ماقبل تاریخ، به‌خصوص دایناسورها را در ایران باید به ۲ بخش ردپا و آثار استخوانی تقسیم کرد. بخش نخست که به مشاهده آثار ردپای دایناسورها در ایران مربوط می‌شود، بیشتر و متنوع‌تر است.

در بخش دوم هم تنها اثر استخوانی کشف‌شده دایناسورها در منطقه شمال کرمان به یک نمونه از دندان دایناسور منحصر و محدود می‌شود. این تنها اثری است که می‌توان با اطمینان به آثار اسکلتی دایناسورها در ایران نسبت داد و قطعا احتمال پیداکردن آثار بیشتر هم وجود دارد.»

دندانی که مفقود شد

میرزایی عطا آبادی درباره این دندان کشف‌شده گفت: «البته، نمونه دندان دایناسور که قبلا در منطقه شمال کرمان کشف شده بود، برای انجام مطالعات به‌صورت امانت به موزه ملی برزیل منتقل شد، اما به‌دلیل آتش‌سوزی که چند سال پیش در این موزه اتفاق افتاد، احتمال دارد نمونه مذکور از بین رفته باشد.

هنوز سرنوشت این نمونه معلوم نیست و پاسخ مشخص و قطعی مبنی بر اینکه اثری از آن در بقایای آتش‌سوزی پیدا شده یا اینکه اصل آن در گوشه دیگری نگهداری می‌شود، به ما نداده‌اند، اما تصاویر و کپی‌هایی که از نمونه اصلی تهیه کرده بودیم در موزه سازمان زمین‌شناسی نگهداری می‌شود.»

میرزایی افزود: «به هر روی، فارغ از کشف اثر فوق در منطقه کرمان، در منطقه البرز، بخش مرکزی و نواحی شمال تهران (منطقه بلده نور) ردپاهای زیادی از دایناسورها پیدا شده که متأسفانه برخی از آنها به‌دلیل حرکات پوسته زمین و در اثر ریزش دامنه یا زلزله از بین رفته‌اند، اما کل منطقه البزر، از این نظر غنی است.

در شرق البرز و حتی نواحی البرز غربی، از قدیم آثاری وجود داشته و کشفیاتی هم در سال‌های اخیر انجام شده است. در مجموع، کوه‌های البرز از نظر ردپای دایناسورها، مناطق غنی‌تری هستند و اگر اکتشافات را با انتخاب محل مناسب و استفاده از متخصصان باتجربه، از سر بگیریم، امکان کشف نمونه‌هایی از فسیل دایناسورها قوی‌تر است.»

بخت و اقبال

استاد حوزه فسیل‌شناسی همچنین درباره بخش یافتن آثار و رد پای دایناسورها هم گفت: «برخورداری از بخت و اقبال، حرف اول را می‌زند که با توجه به کشف آثار و رد پاها در فعالیت‌های اکتشافی گذشته، میزان شانس برای یک کشف خوب، باارزش و جالب را در ایران بیشتر می‌کند. انجام ۳، ۴دوره جست‌وجو و کاوش در مناطق یادشده، وضعیت بهتری نسبت به‌احتمال کشف فسیل دایناسورها را پیش روی ما می‌گذارد.

متأسفانه در سال‌های اخیر بنابر دلایلی ازجمله شیوع کرونا و سایر محدودیت‌ها، فعالیت‌های اکتشافی در این زمینه متوقف شد. البته دلیل اصلی توقف فعالیت‌های اکتشافی که پیش از این با همکاری استادان خارجی و در قالب بین‌المللی انجام می‌شد، شیوع کرونا در جهان بود که ۴،۳ سال فعالیت‌های صحرایی را متوقف کرد؛ بنابراین و درصورت ازسرگیری دوباره این فعالیت‌ها، احتمال کشف آثار جدید با توجه به کشفیات قبلی، منتفی نیست.»

استاد دانشگاه زنجان افزود: «موضوع مهمی که شروع فعالیت‌های اکتشافی در این زمینه را با محدودیت مواجه می‌کند، صرف وقت و زمان، هزینه‌های زیاد و همچنین در برخی موارد تجهیزات و امکانات پیشرفته صحرایی است. البته ادامه فعالیت‌های صحرایی در بخش شرقی کشور نیز با حساسیت‌هایی همراه است.

ادامه فعالیت‌های اکتشافی در محدوده کرمان که منجر به کشف تنها اثر دایناسورها در ایران شد، با توجه به موقعیت منطقه‌ و موضوع امنیتی بودن مرزها، دشواری‌ها و محدودیت‌های خاص موجود و شرایط ادامه کار را در وضعیت کنونی بسیار سخت می‌کند. بنابراین گروه‌های داخلی باید به‌تنهایی در این بخش فعالیت کنند.»

کانال عصر ایران در تلگرام