نفی تبدیل خلافت به سلطنت موروثی

   عصر ایران؛ مهرداد خدیر- در دو بخش اول و دوم به «بیعت اجباری به مثابۀ اقرار علیه خود» و «آمادگی برای حکومت بر اساس دعوت و تمایل مردم» اشاره شد.

  آموزۀ دیگر که با دنیای مدرن سازگار است نفی حکومت به شکل موروثی و با تعیین جانشین از جانب حاکم قبلی است.

   به یاد آوریم که امام خمینی در 12 بهمن 1357 تصریح کردند به فرض که مجلس مؤسسانی که رأی به انقراض سلسلۀ قاجاریه داد و رضا خان را بر سریر سلطنت نشاند قانونی بوده باشد اما «پدران ما چه حقی داشتند که سرنوشت نسل‌های بعدی را تعیین کنند؟»

   در انقلابات دنیای مدرن نیز با همین استدلال سلطنت‌ها به جمهوری تبدیل می‌شوند هر چند که در اروپا سلطنت‌های غیر استبدادی هم هست ولی مراد انتقال قدرت و حکومت واقعی و نه سلطنت نمادین به صورت موروثی است.

   در صدر اسلام معاویه که درون امپراتوری تازه تأسیس حکومت در حکومت تشکیل داده بود اما با نگاهی که احتمالا به شیوۀ سلطنت در ایران داشت جانشین بعدی خود را تعیین و عملا خلافت را به سلطنت تبدیل کرد.

   این اقدام اما نقض صریح یکی از مواد صلح امام حسن علیه‌السلام با معاویه بود که به موجب بند اول خلاقت و حکومت را به معاویه وامی‌گذارد و در بند دوم طرف مقابل تعهد می‌کند جانشین تعیین نکند.

   تا معاویه زنده بود امام حسین به پیمان وفادار بود و تحمل می‌کرد. هم در 10 سال اول در حیات حسن بن علی علیه السلام و هم در 10 سال دوم که نمی‌خواست قراردادی را که برادر بسته بود زیر پا بگذارد.

   پیمانی که در آن خلافت به معاویه واگذار و لعن علی علیه‌السلام متوقف و امام حسن از تسلیم 5 میلیون درهم موجود در خزانه معاف و قرار می‌شود یک میلیون درهم از خراج «داربگرد» را معاویه بین بازماندگان شهیدان دو جنگ صفین و جمل توزیع کند. (صلح‌الحسن/ شیخ راضی آل‌یاسین و سیرۀ پیشوایان، هر دو هم مورد استناد آیت‌الله مکارم شیرازی).

   انتصاب یزید به جانشینی اما نقض این پیمان بود و بالطبع تعهد امام حسین به آن هم خاتمه یافته تلقی می‌شد.

   مخالفت با انتصاب حاکم بعدی به دست حاکم فعلی - ولو پسر او نباشد- یک آموزۀ مدرن است. همچنین متعهد ماندن امام حسین به پیمان، 10 سال بعد از شهادت برادر.

   در نظر داشته باشیم که اگر تعهد حسین‌بن علی به صلح با معاویه تنها به خاطر رودربایستی و ملاحظۀ برادر بزرگ‌تر بود طبعا در فاصلۀ 10 سالۀ 51 تا 61 دیگر این محظور منتفی شده بود اما صبر کرد تا آن طرف نقض کند و چه پیمان‌شکستنی که همانا نصب جانشین و خلاف توافق بود.

بیشتر بخوانید:

زیر سم اسب آری؛ زیربار حرف زور نه!

آمادگی حکومت اما به دعوت و خواست مردم

بیعت اجباری به مثابۀ اقرار علیه خود

درک مفهوم رسانه و پیام در جامعۀ سنتی

قهرمان زن در کربلا

مذاکره و سیاست قبل از جنگ و درگیری

"جهل مقدس" با سودای بهشت

آزادی و آزادگی/ یزید، اکسیژن هوا را می‌مکید

فرادینی و قابل توضیح با ارزش‌های انسانی

تماشاخانه

پیتزا داود و هویت شهری از نگاه رضا امیرخانی نویسنده (فیلم)

سرنوشت تلخ جشن‌های ایرانی / از ممنوعیت برگزاری تا به هم زدن شادی‌ در جشن‌ها / وقتی حتی آب‌پاشی ممنوع است (فیلم)

فیلم های دیگر