پیام مخاطبان/خسارت توجه بيش از اندازه به خواص در مديريت كشور

پیام مخاطبان؛ محسن عزیزی (محقق و پژوهشگر اقتصاد سياسي)- از ديدگاه سنتي، ما در انتخابات براي خواص و افراد نقش و وزن سنگيني قائل هستيم و تصوير مي كنيم اگر يك فرد باهوش و باسواد و سالم پشت فرمان حكومت بنشيند و سكان هدايت كشتي دولت را برعهده بگيرد آنگاه ما به سرعت به مقصد خواهیم رسید.

اما از ديدگاه مديريتي و علمي، اگر تجربه جهاني را بنگريم مسئله علاوه بر افراد جاي ديگري است. دیوید هیوم ، متفکر و دانشمند و فيلسوف مشهوری که تأثیر زیادی در شکل گیری دولت های مدرن داشته است، می گوید که یک سیستم سیاسی خوب بر این اساس استوار است که همه رهبران بالقوه اش حریص و نالايق هستند.

این بدان معناست که ساختار و سیستم سیاسی باید به گونه ای طراحی شود که حتی مجرمانه ترین مقامات و مديران نیز نتوانند صدمه جدی به منافع اساسي و ملی کشور وارد کنند.

به عنوان نمونه ، ترامپ در ایالات متحده به دموکراسی اعتقادی نداشت فردي خودشيفته، نارسيس و نژادپرست هم بود . اما ساختار نظام سياسي، دموکراسی، نظارت قضايي مستقل و رسانه هاي منتقد به او اجازه ندادند آنچه را که می خواست انجام دهد.

ساختارهای اداري و حكمراني مناسب، نظارت قضايي و رسانه هاي مستقل عاملی است که منجر به پایین آمدن سطح فساد در سیستم های اداری و اقتصادی کشورهای پیشرفته شده است. این کشورها دارای یک چارچوب فکری ضد فساد و همچنین احزاب قدرتمند و رسانه های مستقل و ضد فساد هستند که از ظهور و گسترش فساد جلوگیری می کنند.

 

اما، ما معتقدیم که می توان خواصي را از خانواده های فرهیخته و اصيل، مذهبی، نجیب، فداکار و دلسوز از میان خودي ها انتخاب کرد، آنها را به گزينش اعتقادي سپرد و از موانع مختلف عبور کرد و تحت آموزش هاي معنوي قرار داد و سپس در راس تصمیمات اداری و اقتصادی قرار داد و این افراد چنان پاك دست و سالم هستند که حتی اگر بستر فساد وجود داشته باشد، مستعد ابتلا به آن نخواهند بود و همیشه مدافع منافع حياتي كشور بوده و منافع ملی را در نظر خواهند گرفت و آخرت را به دنيايشان ترجيح مي دهند.

 

اتفاقاً در چنین ساختاری ساده انگارانه اي، برخي از اين افراد خواص و دولتمردان، تصمیماتی اتخاذ می کنند که بر اساس حزب و گروه و جناح و صنف خودشان است و راه را برای رانت خواری و فساد باز می کنند. نتیجه همان چیزی است که دهه ها دیده ایم. فساد اداری و اقتصادی در کشور ایجاد و در حال رشد است.

مشکل اصلی ما این است که سیستم ها و ساختارهای ما عمدتاً مبتنی بر افراد خواص هستند و در عمل كارها را به امان خدا و وجدان اين مديران سپرده ايم.