عصرایران؛ مجله تصويري سلاح- پس از آن كه مقامات اتحاد جماهير شوروي در اواسط دهه 60 ميلادي تصميم به راه اندازي سنگرها و يا به اصطلاح بانكرهاي هسته اي در لهستان گرفتند، سعي كردند تمامي گام هاي پيش رو را با رعايت نكات امنيتي بردارند تا از افشاي اطلاعات محرمانه پيرامون اين برنامه جلوگيري به عمل‌ آيد. طبق گزارشات به دست آمده از جانب متخصصين نظامي هدف اصلي روس ها از چنين برنامه اي، نزديكي بيشتر به اهداف خود در اروپاي غربي بود تا در صورت شعله ور شدن آتش جنگ سرد پيروز ميدان باشند.

البته با وجود محافظت شديد از پروژه فوق سري مذكور، شوروي مرتكب چندين اشتباه ساده شد كه در نهايت همه تلاش هاي صورت گرفته را با شكست رو به رو ساخت. در ابتدا به منظور توجه هرچه بيشتر به امنيت بانكرهاي هسته اي، شوروي حداكثر تلاش خود را به كار بست تا حتي مردم لهستان نيز چيزي از اين مسئله ندانند. بدين ترتيب تا پايان جنگ سرد و فروپاشي كامل اتحاد جماهير شوروي تقريبا هيچكس از وجود نزديك به 160 كلاهك هسته اي در اين تاسيسات  آگاه نبود. 

شماري از سربازان لهستاني هم كه مسئول ساخت و ساز سنگرها شده بودند، به هيچ سرنخ قابل استنادي دست نيافتند. علت اين شكست در جمع آوري اطلاعات كاملا مشخص بود. معمولا هر سرباز در بخش هاي جداگانه اي مشغول به كار بود و از هدف بزرگتر شوروي چيزي نمي دانست. در جريان كار به برخي از آنها گفته شده بود كه در حال كمك براي ساخت پادگان جهت استفاده واحدهاي ارتباطي شوروي هستند!

درباره بانكرهاي هسته اي شوروي در لهستان 

شايد متعجب شويد اما شوروي از سانسور كامل و دقيق نقشه مناطق مختلف لهستان كه تحت كنترل اين قدرت نظامي قرار داشتند نيز اطمينان حاصل كرده بود. اين درست همان اتفاقي است كه براي ساير كشورهاي زير نفوذ شوروي مانند مجارستان، آلمان شرقي و بلغارستان هم رخ داده بود. علاوه بر اين به منظور ساخت تاسيسات هسته اي سري نواحي پوشيده از جنگل هاي انبوه با تراكم كم تپه انتخاب شد تا روند استتار و دفاع زميني با موفقيت بيشتري انجام شود.

از طرفي ديگر موقعيت جغرافيايي بانكرهاي هسته اي شرايطي را فراهم آورده بود كه در صورت وقوع جنگ پيش از اقدام زميني معمول از جانب دشمن، شوروي با استفاده از كلاهك هاي هسته اي انبار شده حمله ضربتي و اوليه خود را به ثمر برساند و تبديل به برنده قطعي اين مبارزه شود.

اما اين همه داستان نبود. شوروي در جهت تجهيز تاسيسات خود نيازمند كاركنان و سربازاني حرفه اي بود كه براي راه اندازي، مديريت و استفاده از پتانسيل هسته اي بانكرها از پايداري رواني كافي برخوردار باشند. بدين ترتيب به گفته  Grzegorz Kiarszys يكي از اعضاي تيم باستان شناسي دانشگاه شچچین لهستان، آنها مي بايست بستري مناسب در راستاي القاي "توهم زندگي عادي" فراهم مي كردند.

اين موضوع به معناي ايجاد شرايط يك زندگي معمولي براي افسران و خانواده هاي جوان آنها بود. دقيقا به همين علت است كه تيم باستان شناسي در بازديد خود از سايت هاي هسته اي نام برده، با بقاياي اسباب بازي هاي كودكانه رو به رو شدند. اما باز هم با وجود همه اين تلاش ها از رعايت موارد امنيتي گرفته تا عادي نشان دادن رويدادهاي كلي منطقه، فرماندهان شوروي با اشتباهاتي ساده اما در عين حال مهم به شكست حتمي خود كمك كردند.

براي مثال اولين اشتباه بزرگ شوروي، طراحي و ساخت زمين هاي فوتبال به همراه مسيرهاي مخصوص پياده روي و دو در فضاي بيروني اطراف تاسيسات محرمانه خود محسوب مي شد. اين تصميم در نخستين روزهاي رواج استفاده از ماهواره هاي جاسوسي، خطايي تعيين كننده به شمار مي رفت.

پروفسورKiarszys  در مقاله خود كه توسط مجله آكادميك روزگار باستان به چاپ رسيده است به نكات كامل تري در اين خصوص اشاره مي كند: حداقل از ديدگاه نظامي هم چنين اقدامي را تنها مي توان يك انتخاب احمقانه توصيف كرد. تاسيساتي مشكوك در ميان جنگلي متراكم را تصور كنيد كه در اطراف خود زمين هاي فوتبال و مسيرهاي دو را يدك مي كشد! سوژه اي بكر براي عكاسي هوايي و جلب نظر مفسران ناتو و سيا.

البته بايد بدانيم كه با وجود عكس برداري از اين سايت ها، دليل نمي شود كه مفسران نظامي توانسته باشند عملكرد اصلي تاسيسات شوروي را مشخص كنند.

اشتباه دوم نيز درست مانند قبلي در كمال ساده لوحي و سهل انگاري رخ داده بود. روس ها در تمام طول جاده اي كه به بانكرها منتهي مي شد، درختان صنوبر كاشته بودند. در واقع آنها تصور مي كردند كه با اين كار يك پوشش سرسبز همه جانبه و طبيعي ايجاد كرده اند و مي توانند پروژه را از ديد دشمن دور نگه دارند.

لازم به ذكر است كه يكي از سايت هاي هسته اي مد نظر در جنگلي پوشيده با درختان راش واقع شده است و در اين درختان در فصل پاييز دستخوش تغيير رنگ مي شوند. در مقابل چنين اتفاقي براي درختان صنوبر رخ نمي دهد. باز هم طعمه اي هيجان انگيز براي عكس برداري ماهواره اي!

در مجموع با استناد به گزارش باستان شناسي در نتيجه اكتشاف محل، دو بانكر از مجموع سه سايت ذخيره سازي متحمل آسيب گسترده اي شده اند. به نظر مي رسد كه اين تخريب به اواسط دهه 1990 مربوط باشد. علاوه بر اين تجهيزات داخلي برخي از سنگرها نيز خارج و ورودي هاي آنها با استفاده از بتن مسدود شده اند.

در هر حال اين سكوت بايگاني شده كه نهايتا به كمك تيمي از باستان شناسان فعال و خبره شكست، منجر به ايجاد شكافي 23 ساله براي شناخت و كسب آگاهي از چنين سايت هاي تاريخي مهمي شده است.

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.

بیشتر بخوانید:

*جزیره آزمایشگاهی شوروی؛ دردسری برای تمام دوران!(+تصاویر)

*خودروی نظامی شوروی با طراحی متفاوت!(+تصاویر)

*مقایسه دو تانک نیرومند آمریکایی و روسی(+تصاویر)

*اولین ضد هوایی خودکششی تولید انبوه در شوروی!(+تصاویر)

*SMK؛ تانک روسی که فقط یک دستگاه از آن تولید شد!(+تصاویر)

نابغه تنیس روی میز ایران تاریخ‌ساز شد (فیلم)

تماشاخانه

شغلی برای زنان با ارزش اقتصادی ۱۰ تریلیون دلار (فیلم)

طراح اسکناس بیست‌ تومانی کیست؟ چگونه روستای زادگاهش را ماندگار کرد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر