هنر طلاکاران ایران در سه‌‌هزار سال پیش / نقش حیات بر جام‌های زرین (فیلم)

عصر ایران؛ محسن ظهوری ـ مجموعه ویدئویی حاضر با نام «ایران به روایت آثار» قرار است به تاریخ پرفراز و نشیب سرزمین ایران بپردازد، با تمرکز بر ساخته‌های ایرانیان درطول این چند هزار سال؛ چه یک شیء باشد، چه یک بنا. چه ارزشی مادی داشته باشد و چه تنها یادآوری برای خاطره‌ای یا اتفاقی. این مجموعه هفته‌ای دو قسمت، شنبه‌ها و سه‌شنبه‌ها در سایت خبری تحلیلی عصر ایران منتشر خواهد شد.  جا دارد در آغاز انتشار این مجموعه یادی کنم از دو عزیز «علی قنواتی» بانی گروه مجلات همشهری و «رضا مختاری» سردبیر ماهنامه «سرزمین‌من» که در ارائه مطالب ایران‌شناسی به زبان همه‌فهم بسیار کوشش کردند.

بیشتر ببینید:

ایرانیان باستان فضانورد بودند؟ (فیلم)

راز مجسمه غول‌پیکر ساسانی/ شاپور اول به کجا نگاه می‌کند؟ (فیلم)

«حتی خاطره‌اش از خاطرها محو شده بود.» این را «عزت‌الله نگهبان» باستان‌شناس شهیر، درباره یکی از ناشناخته‌ترین تمدن‌های ایران می‌گوید؛ تمدنی کهن در دل جنگل‌های سبز گیلان امروز. مردمانی از قوم «آمارد» که سه هزار سال پیش بخش بزرگی از شمال ایران را در اختیار داشتند و در صنعت و فن و هنر، سرآمد روزگار خود بودند.

داستان آن‌ها از دل قبرهایشان بیرون زد. ۵۳ مقبره از سلاطین و فرمانروایان منطقه که بر تپه‌هایی در شمال‌شرق «رودبار» امروز کشف شدند؛ قبوری پر از اشیاء زینتی و کاربردی که طبق آئین آن روزگار همراه جنازه به خاک سپرده شده بودند.

کشف بزرگی بود و خبر از تاریخی پنهان می‌داد، اما آن‌چه همه را خیره کرد، جام‌های زیبا و پرنقش‌ونگاری بود که یکی‌یکی از زیر خاک بیرون می‌آمدند. جام‌هایی از طلا و نقره کار دست هنرمندان روزهای دور با نقش‌هایی الهام گرفته از محیط اطراف‌شان؛ آن‌چه اهلی‌شان بود؛ گاوها، گوسفندها، اردک‌ها، اسب‌ها و بزها. و آن‌چه در طبیعت وحشی می‌دیدند؛ مارها، کرکس‌ها، غزال‌ها، عقاب‌ها، گرازها و پلنگ‌ها. و جانوران اساطیری؛ موجوداتی از تلفیق چند جانور برای نشان دادن قدرت. نیازی درونی برای گذر از سختی‌های زندگی و غلبه بر محیط: مثلا در نقشی، مردی در حال رام کردن گاوی است و در نقشی دیگر ارابه‌رانی ارابه دو اسبه‌اش را می‌راند. این فیلم را ببینید تا دریابید که چطور هنرمندان زیبایی تن یک اسب، عضلات قدرتمند یک گوزن، تیزی نوک کرکس و شاخ‌های گاو را نقش زده‌اند. و به خصوص جام درخت زندگی را ببینید که روایتی از داستان یک بز از لحظه تولد تا مرگش در ۱۵ سالگی.

جام‌های مارلیک نمونه‌هایی بی‌نظیر از هنرمندان باستان در ایران است؛ اشیائی چشم‌نواز در قبرهایی که ابتدا سارقان محلِ آن را کشف کردند و تا تیم باستان‌شناسی به سرپرستی عزت‌الله نگهبان به منطقه برسد، برخی از آن‌ها توسط قاچاقچیان از ایران خارج شدند.

نگهبان به همراه تیم خود اواسط پاییز سال ۱۳۴۰ به این منطقه آمد؛ دره گوهر رود در رشته کوه البرز. حفاری و کاوش در این منطقه حدود ۱۴ ماه طول کشید تا نهایتا با قطع شدن بودجه، کارشان نیمه‌کاره ماند و گروه به تهران بازگشت. حالا حدود ۶۰ سال از آن روزگار گذشته و می‌دانیم که هنوز این منطقه نیازمند مطالعات زیادی است. اما مزارع و شالیزار تا مرز این تپه‌های تاریخی رسیده‌اند و چیزی نمانده تا تاریخ آن خطه را از نظرها پنهان کنند.

بیشتر ببینید:

نخستین مجلس تاریخ ایران / مهستان؛ مجلسی که شاه را عزل می‌کرد (فیلم)

جنگ ایران و عربستان؛ ۱۷۰۰ سال پیش (فیلم)

داستان یک قاتل زنجیره‌ای در ایران باستان / مردی که شاهان هخامنشی را می‌کشت (فیلم)

نقاشی حیرت انگیز روی سنگی از اعماق دریا (فیلم)

تماشاخانه

روایتی از خانه‌های تخریب شده در جنگ اسرائیل علیه ایران / «این‌جا خانه‌ام بود؛ هرچیزی در آن معنایی داشت» (فیلم)

کشف شگفت‌انگیز یک مدل قطار غول‌پیکر در زیرزمین خانه‌ای در ملبورن (فیلم)

فیلم های دیگر