شایعه، چگونه پراکنده می‌شود و چگونه از کار می‌افتد؟

خبر، هم یک کالاست و این کالا را از هر جا نمی توان تأمین کرد و کافی است همان گونه که دارو را از هر جا تهیه نمی کنیم و در قبال سلامت خوراک خود حساس ایم هر شایعه را خبر صحیح نپنداریم و راستی آزمایی کنیم.

به گزارش فارس، اگر بخواهیم فرمولی برای «شایعه» بنویسیم، حاصل ضرب اهمیت در ابهام است.

اگر موضوعی مهم نباشد، هر قدر هم ضریب ابهام بگیرد و مبهم تر شود، شایعات پیرامون آن چندان موج انداز و با قابلیت پراکندگی فراوان نخواهند بود.

همچنین اگر پدیده ای اهمیت فراوان داشته باشد اما ابهام پیرامون آن، بسیار نباشد باز هم فرمول شایعه به کار نمی افتد.
اگر بخواهیم از حجم شایعه بکاهیم یا باید نشان دهیم موضوع اهمیت زیادی ندارد یا از ابهام بکاهیم و شفاف سازی کنیم.

در مورد خاص شیوع ویروس کرونا که با جان و سلامت انسان ها سروکار دارد و جهان را درگیر خود ساخته طبعا نه تنها از اهمیت آن نمی توان کاست که به عکس از درجه اهمیت و حساسیت بسیار بالایی برخوردار است.

پس، ریشه شایعه را باید در ابهام آن جُست.

ابهامات کرونا نیز دو گونه است: طبیعی و تصنعی.

ابهامات طبیعی در ناشناخته بودن آن ریشه دارد. کما این که سازمان بهداشت جهانی را نیز غافل گیر کرد و همچنان نیز نادانسته های ما درباره آن بیش از دانسته ها و آگاهی های ماست چندان که یورگن هابرماس مهم ترین فیلسوف زنده جهان از «دانستنِ ندانستن» به عنوان مهم ترین دستاورد کرونا یاد کرده است!

گونه دوم اما ابهامات ساختگی و تعمدی است که با اهداف سیاسی و سازمان دهی شده شکل می گیرد تا با توجه به عنصر «اهمیت» شایعه مورد نظر را بپراکنند و از این حیث گزاف نیست اگر گفته شود هیچ کشور و جامعه درگیر کرونا مانند ایران در معرض انواع شایعات قرار ندارد و انگار در این زمینه مسابقه ای در جریان است.

شبه رسانه ها و جریان هایی که قبل از کرونا هم به هر موضوع مهم، ضریب ابهام می دادند و شایعه می ساختند و می پراکندند همان شیوه ها را در این فقره به کار بسته و تعمیم می دهند.

این کار را ابتدا با سلب اعتماد از رسانه رسمی و تزریق شک انجام می دهند و سپس با ابهام افکنی تا فرمول شایعه به کار افتد: همان حاصل ضرب اهمیت در ابهام.

هر چه از ابهام ها کاسته شود این فرمول کارایی خود را از دست می دهد و در مقابل می توان به مخاطبان نیز یادآور شد:

اطلاع رسانی شفاف و صریح و میدان دادن به نهادهای مستقل و معتبر، زمینه رشد شایعات را از میان می برد.

اعتبار بیشتر و ابهام کمتر، مجال رشد و نمو و تأثیر گذاری را از «شایعه» می ستاند.

کانال عصر ایران در تلگرام