تأثیر شفافیت بر مبارزه با فساد اقتصادی و توقف واسطه‌گری

علیمحمد علیخان زاده*

تهیه لایحه شفافیت توسط دولت پس از انجام کار کارشناسی گسترده در حوزه های مرتبط با شفافیت و به دنبال آن تصویب و ابلاغ قانون اصلاح بند (5) ماده (6) و ماده (21) قانون اجرای سیاست های کلی اصل (44) قانون اساسی در خصوص شفافیت شرکت ها و بنگاه های اقتصادی را می توان گام بسیار مهمی در امر مبارزه با فساد اقتصادی، کاهش و یا توقف واسطه گری های مالی و تقویت بنیان های تولید در کشور تلقی نمود.

دو اثر وضعی و پیامدهای عمدتا اقتصادی حاصل شفافیت را می توان در رویدادهای ناشی از افشای اطلاعات و نیز اصلاح ساختارهای مدیریتی و اقتصادی و نظام مند کردن رفتارهای سازمانی و مدیریتی در بنگاه های اقتصادی دانست. شاید این دو پیامد بیشترین آثار و برکات خود را در صندوق ها و خصوصا صندوق بازنشستگی کشوری و بازنشستگان معزز (به عنوان ارزشمندترین جامعه هدف کشور) داشته باشد. افشای عمومی اطلاعات می تواند آثار محرک دیگری منجمله مشارکت عمومی جامعه بازنشستگان در اداره بهتر امور صندوق و درک بهتر و عمیق تر آنان نسبت به شرایط اقتصادی کشور و صندوق بازنشستگی، ایجاد انتظارات مثبت و انگیزشی از وزارتخانه و متقابلا پاسخگو بودن وزارتخانه در قبال عملکرد خود و بنگاه های اقتصادی اش باشد.

علاوه بر آن چنانچه شفافیت در چارچوب یک سیستم جامع و همه سو نگرانه استقرار یابد، می توان انتظار داشت که با ایجاد رابطه ای معنادار بین دهنده اطلاعات و گیرنده اطلاعات نه تنها حس تعلق نسبت به مسائل و امور مرتبط با صندوق و تمایل بازنشستگان فرهیخته به مشارکت در تصمیم گیری ها و تصمیم سازی ها را موجب شود، بلکه زمینه را برای دستیابی به تصمیمات بهتر و عقلایی تر فراهم آورد.

درواقع شفافیت می تواند به مثابه پلی میان بازنشستگان (به عنوان جامعه هدف صندوق) و وزارتخانه و دولت پاسخگو عمل نماید. در عین حال با اعمال سیاست های شفاف سازی از طریق "افشا و گردش اطلاعات" علاوه بر جامعه بازنشستگان کشور امکان مشارکت عموم مردم، اندیشمندان، متخصصان و سایر جوامع حرفه ای در فرآیندهای تصمیم سازی و تصمیم گیری نیز فراهم خواهد آمد.

برخی مطالعات جهانی نشان می دهد که بین عملکرد صندوق های بازنشستگی و شاخص های حکمرانی رابطه ای قوی و معنادار وجود دارد. این بدان معنا است که نحوه اداره و مدیریت صندوق ها و مناسبات مدیریتی حاکم بر آنها تاثیری مستقیم بر راهبردهای سرمایه گذاری، مدیریت و بهره وری دارایی ها و منابع صندوق دارد. ما نیازمند این هستیم که با استفاده از تجارب جهانی، شاخص های "شفافیت" و "حکمرانی" را برای محاسبه و تعیین میزان انطباق عملکرد صندوق های بازنشستگی در کشور با "بهترین عملکردها" (Practices Best) استخراج و جایگاه جهانی خود را در زمینه شفافیت و حکمرانی خوب در صندوق های بازنشستگی بازشناسی کنیم.

به اعتقاد نگارنده استقرار سیستم های "شفافیت" و "حکمرانی خوب" سه دستاورد مهم و اساسی دیگر شامل اصلاح مناسبات مدیریتی، اصلاح ساختارها و اصلاح نظام سرمایه گذاری و مدیریت منابع در صندوق بازنشستگی کشوری را در پی خواهد داشت و از این منظر اقدامات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در رابطه با شفاف سازی فعالیت های مرتبط با این وزارتخانه و جوامع هدف آن منجمله ایجاد سامانه های شفافیت و خصوصا "سامانه شفافیت صندوق بازنشستگی کشوری" قابل تقدیر است و بایستی با جدیت و قاطعیت تمام و کمال پیگیری و عملکرد این سیستم ها بطور مستمر رصد شود و گزارشات آن به دولت وهمچنین در چارچوب اصول گردش آزاد اطلاعات در اختیار جوامع هدف نیز قرار گیرد.

بر این اساس لازم است گروهی از متخصصین و زبدگان امر با سیاست گذاری های روشن و شفاف و اتخاذ رویکردی علمی و با تکیه بر اطلاعات و دستاوردهای مطالعاتی موجود جهانی در زمینه "شفافیت" و "افشاگری اطلاعات" و همچنین بهره گیری از شاخص های معتبر جهانی نظام طبقه بندی علمی شفافیت را ایجاد و نسبت به عملیاتی نمودن این نظامات در قالب "برنامه های اقدام" و اجرای آن ها در وزارتخانه و سازمان ها و شرکت های تابعه آن و خصوصا صندوق بازنشستگی کشوری اقدام نمایند و در این مسیر با پرهیز از ایجاد تنش های اجتماعی و جنجال های سیاسی این قصد و نیت خوب وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی را عینیت بخشند.

* منبع تابناک

سقوط یک بالگرد در مزرعه‌ای در شمال انگلیس

تماشاخانه

شغلی برای زنان با ارزش اقتصادی ۱۰ تریلیون دلار (فیلم)

طراح اسکناس بیست‌ تومانی کیست؟ چگونه روستای زادگاهش را ماندگار کرد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر