ناصر تقوایی؛ ایستاده در برابر سانسور (+فیلم)

عصر ایران؛ محسن ظهوری ـ بسیاری از منتقدان، ناصر تقوایی را از بهترین فیلمسازان تاریخ سینمای ایران دانسته‌اند، اما او کم‌کار بوده؛ فقط شش فیلم بلند و دو فیلم کوتاه داستانی، و ۱۱ مستند کوتاه و یک سریال تلویزیونی ساخته است.
نخستین فیلم بلند تقوایی پیش از انقلاب با نام «آرامش در حضور دیگران» در سال ۱۳۴۹ توقیف شد و آخرین پروژه‌ او هم پس از انقلاب «چای تلخ» نام داشت که به‌خاطر دخالت در محتوای کار، سال ۱۳۸۲ نیمه‌تمام ماند. پس از انقلاب، ساخت سریال «کوچک جنگلی» را آغاز کرده بود اما جلوی آن را هم گرفتند و پروژه را به «بهروز افخمی» سپردند.
ناصر تقوایی حالا فقط تدریس فیلمنامه‌نویسی می‌کند و ۱۶ سال است که نتوانسته فیلمی بسازد. او را از بهترین راویان قصه در سینما دانسته‌اند؛ فیلمسازی که شخصیت‌پردازی و دیالوگ‌نویسی‌هایش رقیب ندارد.
تقوایی زاده آبادان است و جنوب ایران را می‌شناسد؛ برای همین فیلم‌ها و داستان‌هایش رنگی از این خطه دارد. «امیر نادری» فیلمساز شناخته شده ایران، خود را مدیون او دانسته و بسیاری از فیلمسازان بزرگ سینمای ایران، او را یک استاد مسلم دانسته‌اند.
عموم مردم ناصر تقوایی را با یک سریال می‌شناسند؛ «دایی‌جان ناپلئون» که سال ۱۳۵۴ بر اساس رمان «ایرج پزشکزاد» ساخته شد و چنان پربیننده بود که زمان پخش، خیابان‌ها خالی می‌شد.
فیلم «آرامش در حضور دیگران و ناخدا خورشید» او هم در میان منتقدان از مهم‌ترین آثار سینمایی او هستند. هر دوی این‌ فیلم‌ها، در اصل یک مفهوم را دنبال می‌کنند؛ روایت تنهایی یک مرد در برابر اتفاقات پیش‌رو. سرهنگ فیلم «آرامش در حضور دیگران» به تهران می‌آید و نمی‌تواند خود را با تحولات دنیای مدرن وفق دهد. ناخدای فیلم «ناخدا خورشید» هم به اصولی پایبند است و نمی‌خواهد زیر بار حرف زور برود و تنها می‌ماند.
تقوایی در کارنامه خود فیلم مهم «نفرین» را هم دارد؛ فیلمی کمتر دیده شده با قصه‌ای قوی و پرکشش. «نفرین» با سه شخصیت، یک مثلث عشقی می‌سازد با پایانی بسیار متفاوت از فیلم‌های عاشقانه‌ای که دیده‌اید. تقوایی خلاقیت فوق‌العاده‌ای در پایان‌بندی فیلم‌هایش داشت و این خلاقیت، از دانش و ذهن قصه‌گویش می‌آید. او سه فیلم مهم دیگر هم در کارنامه خود دارد؛ «صادق کرده»، «ای ایران» و «کاغذ بی‌خط» که گرچه با نقدهایی روبه‌رو بوده‌اند، اما همیشه جزو فیلم‌های مهم تاریخ سینمای ایران قلمداد شده‌اند.
ناصر تقوایی در مستندنگاری هم بسیار موفق عمل کرده. فیلم «باد جن» او، ثبت اولین تصاویر از «مراسم زار» در جنوب است. «اربعین»، «مشهدقالی»، «پنج‌شنبه‌بازار میناب» و دیگر مستندهایش نشان از علاقه تقوایی به فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی دارد. آخرین مستند او «تمرین آخر؛ تعزیه حر دلاور» در ادامه علاقه او به ثبت رسوم قدیمی ایران است.
سال ۱۳۹۳ از ناصر تقوایی خواسته شد تا فیلمی بسازد، اما او شرط برداشتن سانسور را برای ساختن فیلمش گذاشت. او نخواسته فیلمی را بسازد که محتوایش را تغییر بدهند به همین دلیل سال‌هاست که از دیدن اثر جدید او محروم مانده‌ایم.

جادوی یخ خشک؛ ابرسازی در چند ثانیه وسط آسمان (فیلم)

تماشاخانه

وقتی پوتین فریب اخبار ساعت ۱۴ صدا و سیما را می‌خورد / مدیران ایرانی می‌توانند چه بلایی سر روسیه بیاورند؟ (فیلم)

کوروش یغمایی، خداحافظی با گل یخ (+صدا)

فیلم های دیگر