زاینده رود اردیبهشت امسال هم حتی آب نداشت و جنگ آب بین یزدیها و اصفهانیها بالا گرفته بود. حالا تصور کنید در چنین شرایطی که حتی به کاشت هندوانه و خربزه برای مصرف داخلی در استانهای کم آبی مثل سمنان انتقادهای تند و تیزی مطرح شده بود، هر سال صادرات هندوانه از سال قبل پر رونق تر میشود!
در بین اقلام صادراتی،طی یک دهه گذشته، ایران با تولید سالانه بیش از 2 میلیون و 200 هزار تن هندوانه در رتبه چهارم جهان قرار داشته است. این محصول در چهار فصلکشت و سالانهبیش از 100 هزار تن هندوانه به عراق، امارات متحده عربی و کویت صادر شده است.
بررسیهای از کارشناسان آب و کشاورزی نشانگر این است که برای کاشت هر کیلو هندوانه به روش غرقابی، 286 لیتر در سال 95 مصرف شده و این یعنی برای 100 هزار تن هندوانهای که به عراق و امارات و کویت صادر کردیم، 28 میلیارد و 600 میلیون لیتر آب به آنسوی مرزها فرستادهایم.
هدایت فهمی کارشناس منابع آب وزارت نیرو در این باره گفت: صادارت آب به شکل مستقیم در چارچوب قوانین کشور نیست و تا آنجا که من اطلاع دارم انجام نمیشود اما درواقع تجارت آب مجازی تجارت ناپسندی است که میتوانیم در این روزهای بی آبی کشور مورد نقد قرار دهیم.
او افزود: خیلی وقتها قیمت تمام شده آب مصرف شده در یک محصول صادراتی یا تولید داخل که به آب زیادی نیاز دارد، بسیار بیشتر از نمونه وارداتی آن تمام میشود. اصولا ما در شرایطی نیستیم که محصولات کشاورزی خود را صادر کنیم و باید این حقیقت آویزه گوش سیاستهای کشور شود.
این کارشناس منابع آب، رقم صادرات مجازی آب کشور را حدود 10 تا 15 میلیارد متر مکعب اعلام کرده و گفت: این در حالی است که واردات ما حدود 40 میلیارد متر مکعب است. یعنی ما در حوزه تجارت آب مجازی، سود کرده ایم اما همین 10، 15 میلیارد هم نباید آب صادر شود و بیش از اینها باید آب به کشور وارد شود. ما باید به کشت فراسرزمینی روی بیاوریم و این رقم را به صفر برسانیم.
به گفته هدایت فهمی، تا سالهای پایانی دهه هفتاد، نگرانی بحران آب وجود نداشت. در آن سالها حتی حساسیتی هم روی این موضوع چه توسط مردم و چه توسط مسئولان وجود نداشت. اما حالا که ورق برگشته سیاستهای آبی کشور باید اصلاح شود.
گفتنی است سالانه به طور متوسط، 6 میلیارد متر مکعب اضافه برداشت از ذخایر زیرزمینی کشور داریم. این در حالی است که روز به روز،میزان آب تجدیدپذیر کشور کاهش پیدا میکند و حتی به جایی رسیدهایم که قادر به تامین حقابههای زیست محیطی نیستیم. در چنین شرایطی چه لزومی دارد که نهادها و ارگانهای سیاستگذار کشور تن به صادرات آب حتی به شکل مجازی بدهند؟