فوتبال و نهاد اجتماعی/ چرا فوتبال ایران نمی تواند مولد اقتصادی باشد؟

فوتبال، پدیده‌ای چند وجهی و فرهنگی است و از آنجا که فوتبال تولید انبوه سرگرمی می‌کند نیازمند نگاهی چندوجهی و پیچیده است، بنابراین در نقد یا توصیف فوتبال ابتدا باید عملکرد فرهنگی فوتبال که حائز اهمیت است مورد بررسی قرار بگیرد. تأثیرگذاری فوتبال از جایی است که ارزش‌ها و سیستم‌های سرمایه‌داری خود را هم به همراه دارد. مثلاً می‌دانیم که جریان مالی در فوتبال ایران از نظام بازار و سرمایه‌ جهانی تبعیت نمی‌کند و به همین دلیل است که فوتبال ایران نمی‌تواند مولد اقتصادی و در نهایت توسعه‌محور باشد.

فوتبال یکی از پدیده‌های قرن بیست‌ویکم است. این روزهای داغ و میخکوب‌کننده جام جهانی روسیه که جای خود دارد؛ در دیگر مقاطع، وقتی بازی‌های مهم فوتبال برگزار می‌شود، بیش از نیم‌میلیارد نفر به تماشا می‌نشینند. اما با این حال و با درنظرداشتن چنین محبوبیت فراگیر و اثرگذاری، «فوتبال» آنچنان که باید، مورد نقد و بررسی همه‌جانبه قرار نگرفته است.

روزنامه ایران نوشت: البته جز یکی‌دو دهه اخیر که جامعه‌شناسان و نظریه‌پردازان و فیلسوفان به آن توجه کرده‌اند و در کتاب‌ها و مقالات بسیاری به موضوع فوتبال پرداخته‌اند و از ابعاد و جنبه‌های مختلفی فوتبال را مورد بررسی قرار داده‌اند؛ در جایی اثر اجتماعی آن مورد بررسی قرار گرفته و در تحقیق دیگری عوامل بیرونی مؤثر در آن مورد توجه ویژه بوده است؛ اما کتاب «یک بازی دونیمه‌ای» یک خلأ پرناشدنی را مورد بررسی قرار می‌دهد. به قول نویسنده کتاب، اگر فوتبال را یک رسانه درنظر بگیریم مخاطبان و هواداران این رشته به‌عنوان مصرف‌کننده در متن و بطن این رسانه قرار می‌گیرند و موضوع مهمی برای بررسی و تحقیق در اختیار ما قرار می‌دهند.

کتاب«یک بازی دونیمه‌ای» هم همین مورد را مدنظر قرار داده و با تمرکز بر هواداری، بررسی و تحقیق جالبی در این باره انجام داده است. نکته‌ مهم و حائز اهمیت این کتاب، تحقیقات و مصاحبه‌های میدانی با طرفداران تیم‌های مختلف است. در هر فصل به طور مجزا به جنبه‌ای از آیین هواداری می‌پردازد که هر یک به نوبه خود می‌تواند موضوع کتاب یا مقاله‌ای مجزا باشد

«کارنل سندوس» نویسنده این کتاب، فوتبال را به‌عنوان کالاـ‌ رسانه و هواداری را به‌عنوان مخاطب ـ مصرف‌کننده بررسی می‌کند. او این رسانه را جهانی می‌داند چرا که در دورافتاده‌ترین روستاها هم بچه‌ها قهرمان‌های فوتبالی‌شان را دوست دارند و از آنها تقلید می‌کنند و این در حالی است که فوتبال با تمام باورها و سنت‌هاشان مخالف است.

«یک بازی دونیمه‌ای» از معدود کتاب‌هایی است که درباره هواداری فوتبال در ایران منتشر شده؛ رضا شجیع و علی‌نامدار‌آزادگان آن را برای نشر چشمه ترجمه کرده‌اند. لازم نیست فوتبالی باشید تا از این کتاب لذت ببرید.

کانال عصر ایران در تلگرام