4 نکته درباره پیروزی ایران در اوپک

1- بازار نفت یکی از چند میدان رقابت جدی ایران وعربستان سعودی است. روابط دو کشور هم اکنون شاهد فهرست طولانی از رقابت ها و رویارویی ها در زمینه های مختلف است. از رقابت سیاسی (در لبنان) تا رقابت شبه نظامی و غیرمستقیم نظامی در سوریه و یمن.

این بار در حوزه نفت با عقب نشینی سعودی ها در برابر خواسته های منطقی ایران، توافق در اوپک ممکن شد. هدف اوپک کاهش تولید با هدف افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی است اما هدف مهمتر ایران بازگشت تولید نفتش به میزان قبل از تحریم هاست.

 براساس توافق اوپک این مجموعه از ابتدای سال آینده میلادی باید در کل 1.2 میلیون بشکه در روز تولید خود را کاهش دهد اما ایران می تواند برخلاف سایر اعضا تولید خود را افزایش دهد.

این یک موفقیت فوق العاده برای ایران است زیرا به صورت طبیعی، نفت کاهشی از تولید سعودی و دیگر تولید کنندگان اوپک به سبد افزایش تولید ایران می رود.

نکته اینجاست که عربستان سعودی در کنار عراق و امارات سه کشوری بودند که با افزایش تولید نفت خود در دوره تحریم های ایران زمینه را برای کاهش تولید نفت ایران و کنار گذاشتن گام به گام تهران از بازار نفت و جلوگیری ازبروز شوک دربازارهای نفتی فراهم کردند اما امروز با سیاست های صحیح وزارت نفت مجبور به پس دادن سهم تولید ایران شده اند.

عربستان سعودی با تولید حدود 9.5 میلیون بشکه در روز بزرگترین تولید کننده نفت اوپک است در نتیجه بیشترین میزان کاهش تولید نفت در میان اعضای اوپک نیز سهم سعودی ها خواهد شد.

به زبان ساده تر با توافق اوپک، اعضای این سازمان تولید خود را کاهش می دهند تا ایران بتواند بدون چانه زنی و سعی و تلاش های معمول برای کسب مشتری، میزان بیشتری از نفت خود را در بازارهای جهانی به فروش برساند.

اشاره به این نکته لازم است که تولید نفت ایران تا سال 1384 (آخرین سال دولت اصلاحات) به رقم حدود 4 میلیون بشکه در روز رسید اما پس از ان در  نتیجه ناکارآمدی های داخلی و تحریم های شدید آمریکا و اتحادیه اروپا این رقم به شدت کاهش یافت و تا سال 1391 شمسی به 2.5 میلیون بشکه در روز رسید. صادرات نفت ایران هم از بیش از 2.5 میلیون بشکه در روز به زیر 800 هزار بشکه در روز کاهش یافت.

بعد از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 1392 و توافق هسته ای تهران و گروه 1+5 (برجام) و در نتیجه برداشته شدن تحریم ها به ویژه تحریم های نفتی،‌ تولید نفت ایران دوباره سیر صعودی گرفت و هم اکنون تولید نفت ایران به حدود 3.5 میلیون بشکه در روز رسیده است.

2- این موفقیت در نتیجه برجام به دست آمد. اگر برجام نبود تولید نفت ایران به شدت کاهش می یافت و صادرات نفت ایران هم به صفر می رسید. در این وضعیت حضور ایران در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) بی معنی می شد.
 
3- حضور بیژن زنگنه وزیر نفت به عنوان یک مدیر کارآمد و با تجربه در راس وزارت نفت یکی از عوامل این موفقیت بود. وی در این مدت توانست با رایزنی های خوب، اهداف نفتی ایران را محقق کند و از چالش های اوپک و تولیدکنندگان نفت به سود منافع نفتی ایران سود ببرد.

او قبلا از این سابقه دو دوره وزارت نفت در دولت اصلاحات داشت و  توانست تولید نفت ایران را به بالاترین میزان بعد از انقلاب اسلامی 1357 تاکنون برساند یعنی تولید حدود 4 میلیون بشکه در روز در سال 1384 .

4- با هزار تاسف باید گفت همه تلاش های 3 سال اخیر دولت و وزارت نفت در راستای بازگشت تولید نفت ایران به قبل از تحریم های شدید و به معنی دقیقتر به سال 1384 است. تحریم ها و ناکارآمدی داخلی هر دو منجر به کاهش تولید و صادرات نفت ایران شد.

قطعا اگر در 8 سال  بعد از سال 1384 مجموعه کارآمدی در راس وزارت نفت ایران قرار می گرفت و دولت وقت زمینه جلب تحریم های شدید را فراهم نمی کرد روند صعودی تولید و صادرات نفت ایران در آن سال ها ادامه می یافت و امروز ایران می توانست درباره تولید بیش از 5 میلیون بشکه ای صحبت کند نه اینکه بر سر بازگشت تولید نفت اش به میزان سابق در تلاش باشد.