افت و خیز کتاب‌های نفیس

چه کتاب‌هایی نفیس هستند؟ در شرایطی که کتاب‌های معمولی با افت مخاطب مواجه بوده‌اند آیا این کتاب‌ها هم افت را تجربه کرده‌اند؟ بازار کتاب‌های نفیس در چه وضعیتی قرار دارد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها به فروشندگان و ناشران کتاب‌های نفیس سر زدیم.

به گزارش ایسنا، دبیرخانه جشنواره «کتاب‌های نفیس»، کتاب‌های نفیس را این‌گونه تعریف کرده بود: «کتاب نفیس، کتابی است که به لحاظ محتوا متعالی و به لحاظ فیزیکی با کیفیت، زیبا و ماندگار باشد». همچنین 20 ویژگی برای این کتاب‌ها در نظر گرفته شد. در بین این ویژگی‌ها مواردی همچون استفاده از مواد مرغوب و ماندگار در کاغذ، چاپ و صحافی، سلامت و کیفیت چاپ، کیفیت کتابسازی و کتاب‌آرایی، پرهیز از بازارمحوری و صحافی هنری دیده می‌شود.

در ایران به دلیل غنای فرهنگی و قدمت آثار فرهنگی، کتاب‌های نفیس متنوع و بامحتوا تولید می‌شود­­­­، به همین سبب در جهان از کتاب‌های نفیس ایران استقبال می‌شود. البته به علت به‌روز نبودن‌ اپراتورهای چاپخانه‌های ناشران اختصاصی کتاب‌های نفیس و ناشران عمومی که اینگونه از کتاب‌ها را منتشر می‌کنند، کیفیت آثار منتشرشده با سطح جهانی فاصله دارد.

انتشارات یساولی یکی از ناشرانی است که کتاب‌های نفیس منتشر می‌کند. محمود یساولی مدیر این انتشارات درباره نحوه چاپ این کتاب‌ها می‌گوید: چاپ یک اثر هنری نیازمند تحقیقات اولیه و انتخاب بهترین اسلاید و یا تصویر خوبی از اثر است. اسکن مناسب و ویرایش رنگ، جانمایی در کتاب، صفحه‌آرایی، انتخاب متنی مستند و ترجمه آن به زبان‌های زنده دنیا مراحل اولیه چاپ است که زمان و هزینه بسیاری را می‌طلبد. در فرایند چاپ این نوع آثار، انتخاب بهترین نوع کاغذ، مرکب، چاپخانه و صحافی بسیار مهم است.

او کیفیت رنگ در این آثار را مهم‌ترین عامل تعیین کیفیت می‌داند و اظهار می‌کند: برای گرفتن بهترین نوع چاپ، باید انتخاب سوژه مناسب و به دست ‌آوردن بهترین رنگ که به اصل اثر نزدیک باشد، مَد نظر باشد. باید در هر مرحله از پیش از چاپ و پس از چاپ از بهترین ایده‌ها و امکانات استفاده شود تا در نهایت منجر به چاپ اثری شود که مورد قبول مخاطب قرار گیرد.

مدیر انتشارات یساولی درباره قیمت این کتاب‌ها نیز بیان می‌کند: فرآیند سنگینی که تولید این نوع کتاب‌ها را در بر می‌گیرد، وقت و هزینه زیادی را بر کتاب تحمیل می‌کند که موجب می‌شود قیمت تمام‌شده بالا برود، و با توجه به اینکه تیراژ کتاب در ایران کم است و دسترسی گسترده به بازارهای خارج هم وجود ندارد، این تیراژ کم هم بر قیمت بالای کتاب بی‌تأثیر نخواهد بود. دلیل دیگر، نبود حمایت مالی و خریدهای دولتی است. هزینه‌های بالای تبلیغات نیز در قیمت تاثیر می‌گذارد.

فرزانه - مدیر فروشگاه انتشارات خوارزمی - درباره فروش کتاب‌های نفیس می‌گوید: کتاب‌های نفیس نیز همچون کتاب‌های معمولی افت فروش داشته است. حتی می‌توان گفت افت فروش آن‌ها از کتاب‌های معمولی هم بیشتر است. زمان‌های نزدیک به اعیاد و مناسبت‌ها استقبال بیشتر می‌شود، اما در کل فروش آنچنان که باید باشد، نیست.

او گرانی کتاب را علت نبود استقبال نمی‌داند و تصریح می‌کند: اگر بخواهیم تنها قیمت کتاب را عامل روی گرداندن مردم از کتاب بدانیم خیلی بجا نیست. شیر و بنزین هم گران شده اما مردم فقط وقتی به کتاب می‌رسند صدایشان در می‌آید.

مدیر فروش فرهنگ گویا هم درباره بازه زمانی فروش کتاب‌های نفیس می‌گوید: بیشترین فروش کتاب‌ها در فصل زمستان است. البته به علت اینکه «فرهنگ گویا» با شرکت‌ها و ادارات کار می‌کند و فروش عمده هم دارد، چندان افت فروش را تجربه نکرده است.

اما مدیر فروشگاه پیشگام معتقد است: افت فروش کتاب‌های نفیس وجود دارد و بیشترین فروش به کتاب‌های ادبیاتی مربوط می‌شود. البته در زمینه کتاب‌های مذهبی همچون قرآن و نهج‌البلاغه هم فروش داریم اما چون این کتاب‌ها توسط برخی ناشران با یارانه‌های خاص چاپ می‌شود و در نتیجه قیمت کتاب نفیس منتشرشده توسط این افراد کمتر است، فروش کتاب‌های مذهبی توسط ما کمتر است.