نگاه عباس عبدی به طرح حجاریان: رانت همیشه برای عده‌ای شیرین است

«متاسفانه حضور در چنین سیاستی آن قدر منافع شخصی و گروهی دارد، که کسانی پیدا شوند تا این چراغ را روشن نگه‌ دارند. مشکل این است که افراد خیرخواه جامعه منفعل شده و کناره‌گیری خواهند کرد و الا این بازار همیشه گرم خواهد ماند. ساختاری که توزیع رانت کند، حضور در آن همیشه برای عده‌ای شیرین خواهد بود.»

فرارو نوشت: «هفته گذشته سعید حجاریان در گفت‌وگویی با این دلیل که دلسرد شدن یک جناح سیاسی (اصلاح‌طلبان یا اصولگرایان) از انتخابات خطرناک است و اگر قرار باشد در همه انتخابات بازنده باشند، دیگر انتخابات برایشان مفهومی نخواهد داشت و ممکن است به طور کلی در نهاد انتخابات تشکیک کرده و آن را هدف قرار دهند، به طرح پیشنهاد خود برای تغییر سیستم انتخابات در ایران پرداخت.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب عنوان کرد با سیستم فعلی انتخابات کشور، گروه‌های سیاسی مختلف به میزان پایگاه رای‌شان کرسی‌های مجلس را به خود اختصاص نمی‌دهند. لذا باید کل ایران یک حوزه انتخابیه شود و مردم به جناح‌ها رای بدهند تا به نسبت رای هر جناح، درصدی از کرسی‌های مجلس را در اختیار بگیرند. حجاریان گفت، اگر این سیستم حاکم شود به طور مثال در انتخابات اخیر در تهران، تعدادی کرسی به اصولگرایان هم می‌رسید.

فرارو درباره این پیشنهاد فرارو با عباس عبدی تحلیلگر مسائل سیاسی گفتگویی انجام داده و نظر وی را جویا شده است که در ادامه می‌آید.

جناب مهندس عبدی! جنابعالی در میزگردی پس از انتخابات اسفند از پروژه مهم کشور برای بازیابی اصولگرایان گفته بودید و این که اصلاح‌طلبان نباید همه آرا را مصادره کنند. این «بازیابی» به چه معناست و چقدر می‌تواند با طرح آقای حجاریان مشترک باشد؟

این دو موضوع به طور مستقیم به هم ربطی ندارند ولی اگر جناح‌ها و گرایش‌ها یکدیگر را به رسمیت بشناسند در این صورت کوشش خواهند کرد نظام انتخاباتی را شکل دهند که به جای اکثریتی بودن سهمیه‌ای باشد. مشکل این نیست که این طرح به ذهن کسی نرسیده، مشکل این است که همه در صدد حذف یکدیگرند و از این جهت نظام اکثریتی زمینه مناسب‌تری برای تحقق این هدف است.

آیا این طرح که به قول آقای حجاریان اکنون در کشورهایی همچون پاکستان و بنگلادش اجرا می‌شود، قابلیت اجرایی در ایران دارد؟

قابلیت اجرایی به دو نکته برمی‌گردد. یک ساختار حقیقی و دیگری ساختار حقوقی. از نظر ساخت حقیقی همان طور که گفتم تا وقتی همه گرایش‌ها عملاً به رسمیت شناخته نشوند، کسی درصدد رفتن به این نظام انتخاباتی برنخواهد آمد.

ابتدای انقلاب هم این شکل از انتخابات به همین دلیل برگزیده شد. همه می‌دانستند که اکثریت مطلق از کیست و چگونه سایرین حذف خواهند شد. بنا بر این باید کوشید که این نگاه تعدیل شود. به لحاظ ساختار حقوقی اگر چه شورای نگهبان نمی‌پذیرد ولی اگر همه نیروها و حاکمیت به این نتیجه برسند، طبعا از طریق مجمع تشخیص می‌توان مشکل را حل کرد.

آقای حجاریان گفته باید این طرح را با عقلای جناح اصولگرا مطرح و مورد بررسی قرار داد. ایشان معتقدند احتمال این که اصولگرایان بعد از این بتوانند در انتخابات آینده با سیستم فعلی پیروز شوند، کم است و لذا این طرح در واقع به نفع آنهاست. آیا اصولگرایان حاضرند این طرح را بپذیرند؟

با این استدلال نمی‌توان دیگران را قانع کرد که چنین طرحی را بپذیرند. ضمن این که این فقط یک برداشت احتمالی است. باید از منطقی که گفتم سود جست. مساله مهم‌تر حزبی شدن نظام تقنینی و اداره کشور است که این نوع انتخابات به آن کمک می‌کند ولی کسانی که حزبی نیستند زیر بار این ایده نخواهند رفت. کسانی که تعدادشان کم هم نیست، زیرا منافع آنان اقتضا نمی‌کند.

جایگاه شورای نگهبان در این طرح کجاست؟ آقای حجاریان گفتند بهتر است جناح‌های سیاسی بعد از انتخابات، لیست‌های خود را به نسبت کرسی‌هایی که به دست آورده‌اند، برای تایید به شورای نگهبان معرفی کنند.

به نظرم وارد شدن در جزییات این گونه ایده‌ها خوب نیست زیرا اصل آن را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. باید مثل رسیدگی لوایح در مجلس اقدام کرد. یعنی ابتدا کلیات مورد توجه و بحث قرار گیرد وقتی کلیات تصویب شد، جزییات مساله فرعی و فنی است؛ هر چند جزییات مهم است ولی بر کلیات مقدم نیست و بحث آن را خراب می‌کند.

فارغ از طرح این پیشنهاد، نظر جنابعالی درباره هشداری که آقای حجاریان درباره دلسردی جناح‌های سیاسی از انتخابات (در صورت شکست‌های پیاپی) می‌دهند، چیست؟

فکر نمی‌کنم کسی دلسرد شود. متاسفانه حضور در چنین سیاستی آن قدر منافع شخصی و گروهی دارد، که کسانی پیدا شوند تا این چراغ را روشن نگه‌ دارند. مشکل این است که افراد خیرخواه جامعه منفعل شده و کناره‌گیری خواهند کرد و الا این بازار همیشه گرم خواهد ماند. ساختاری که توزیع رانت کند، حضور در آن همیشه برای عده‌ای شیرین خواهد بود.

کانال عصر ایران در تلگرام