داستان تلخ مصرف آنتی‌بیوتیک‌ در مرغداری‌ها

چندی پیش رئیس سازمان غذا و دارو با ابراز نگرانی از مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک در مرغداری‌ها اعلام کرد بر اساس نتایج تحقیقات، کشور ما در مصرف آنتی‌بیوتیک نسبت به کشورهای غربی آمار بسیار بالایی دارد و این نشان می‌دهد هنوز بیماری‌های عفونی در کشورمان وجود دارند.
 
به گفته رسول دیناروند، مصرف غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد و منشا آن به تجویزهای غیرمنطقی این دارو برمی‌گردد. همچنین استفاده بی‌حد و اندازه آنتی‌بیوتیک در مرغداری‌ها به این مشکل دامن زده، به طوری که براساس نتایج گزارش‌های علمی، در کشور چین مقاومت به آنتی‌بیوتیک گزارش شده و دلیل آن مصرف بیش از اندازه آنتی‌بیوتیک در مرغداری‌ها بوده که باعث جهش ژنتیکی شده است. حالا سوال اینجاست که این موضوع تا چه حد سلامت افراد را تهدید می‌کند؟
 
به گفته متخصصان، مقاومت باکتری‌ها در مقابل آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند مشکلات زیادی به همراه داشته باشد و اگر روند مصرف آنتی‌بیوتیک در کشورمان همچنان به این صورت ادامه یابد ممکن است با نتایج خطرآفرینی مواجه شویم.

دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: نخستین آنتی‌بیوتیک جهان،پنی سیلین نام دارد که از سال 1940 وارد بازار دارویی جهان شد و به طور معجزه‌آسایی قادر بود همه میکروب‌ها را از بین ببرد. از آن پس بدن انسان به همان میزان که آنتی‌بیوتیک‌های جدید تولید شدند، در مقابل آنها شروع به مقاومت کرد و جنگ دائمی میان میکروارگانیسم‌ها و انسان‌ها درگرفت. البته میکروب‌ها همیشه یک قدم از تولیدات دارویی ما جلوترند، چراکه به دلیل طولانی و هزینه بر بودن فرآیند تولید آنها، شرکت‌های دارویی تمایل چندانی به تولید این داروها ندارند و ترجیح می‌دهند سراغ داروهای پرطرفدار و رایج بروند. به عبارت دیگر برای تولید آنتی‌بیوتیک‌های جدید انگیزه اقتصادی کافی وجود ندارد.
 
عوارض مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها
 
به گفته دکتر عمادی، مشکلی که در سال‌های اخیر با آن موجه هستیم، گونه‌هایی از بیماری‌های مقاوم به درمان مثلا سل است که نسبت به داروهای موجود مقاوم شده و می‌تواند باعث مرگ بیمار شود. براساس آمار حدود 3 تا 6 درصد بیماران مبتلا به سل در کشور به داروهای موجود حال حاضر مقاومت نشان می‌دهند و درمانی برای این سل مقاوم به دارو وجود ندارد.
 
علاوه بر سل، مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور باعث شده بیماری مننژیت به برخی از داروهای موجود که تا پیش از این تنها درمان بیماری محسوب می‌شده‌اند، مقاوم شود.
 
مرغ‌های آنتی‌بیوتیکی تهدیدی برای سلامت جامعه
 
دکتر علی‌اکبر رمضانی، متخصص تغذیه نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: در سال‌های اخیر به دلیل مصرف غیرمنطقی و خودسرانه و البته تجویز غیراصولی آنتی‌بیوتیک‌ها از سوی پزشکان، میکروب‌های مقاوم به درمان سلامت ایرانی‌ها را تهدید می‌کنند؛ به عنوان مثال، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در دام‌ها، آبزیان و پرندگان یکی از مهم‌ترین دلایل مقاومت بدن در برابر آنتی‌بیوتیک‌هاست که باید هر چه سریع‌تر ممنوع شود، اما تا آن زمان توصیه می‌شود خانواده‌ها به جای مصرف این مواد غذایی حاوی آنتی‌بیوتیک سراغ گوشت و مرغ و ماهی‌هایی بروید که تحت عنوان ارگانیک یا همان طبیعی در فروشگاه‌های معتبر به فروش می‌رسند و برچسب وزارت بهداشت دارند.
 
این مرغ‌ها خطرناکند
 
بسیاری از خانواده‌ها بر این باورندکه به بعضی از طیور مثل مرغ، هورمون‌های استروئیدی تزریق می‌شود تا زودتر رشد کند و برای تولیدکننده سود بیشتری داشته باشد؛ در حالی که به گفته دکتر رمضانی این هورمون‌ها بسیار گران است و از نظر اقتصادی استفاده از آنها برای مرغداران مقرون‌به‌صرفه نیست. در مقابل به مرغ‌ها معمولا آنتی‌بیوتیک می‌دهند چون آنتی‌بیوتیک‌ علاوه بر این که باعث می‌شود مرغ‌ها زودتر وزن بگیرند و رشد کنند مقاومت‌شان هم در مقابل بیماری‌ها بیشتر خواهد شد. حالا پرسش اینجاست که چرا متخصصان درباره خطرات مصرف این مرغ‌ها هشدار می‌دهند؟

دکتر رمضانی در این باره توضیح می‌دهد: به طور کلی طیور باید زمانی ذبح شوند که عمر آنتی‌بیوتیک‌ها به نیمه رسیده باشد تا وقتی مرغ‌ها به بازار مصرف ارائه می‌شوند، آنتی‌بیوتیک‌ها به بدن انسان منتقل نشوند. متاسفانه در بسیاری از مرغداری‌ها این نکته رعایت نمی‌شود و به همین دلیل هم شاهد مقاومت بسیاری از بیماری‌های عفونی به درمان هستیم.
 
چه مرغی بخریم؟
 
به گفته دکتر رمضانی، آنتی‌بیوتیک اضافی در بدن مرغ می‌ماند و محل تجمع آن بیشتر در کبد یا جگر سیاه و چربی‌های زیرپوستی و کلیه‌های آن است. بنابراین مصرف هیچ‌یک از این اعضا از نظر تغذیه‌ای و بهداشت غذایی توصیه نمی‌شود.
 
همچنین برخلاف باور عموم فقط بال و گردن حاوی آنتی‌بیوتیک نیست، چون دارو معمولا به شکل خوراکی و در آب اضافه می‌شود و جذب بدن حیوان خواهد شد. پس بال و گردن به دلیل چربی‌های اشباعی که دارند،‌ مضر هستند.

در عین حال، احتمال مصرف آنتی‌بیوتیک در مرغی که دو ماه در مرغداری نگه داشته شده در مقایسه با مرغ 45 روزه بیشتر و احتمالا باقیمانده‌های دارویی در بدنش بالاتر است. پس بهتر است مرغ کوچک انتخاب کنیم. به عنوان مثال، وزنی حدود 1200 تا 1800 گرم ایده‌‌‌آل است یعنی مرغ‌هایی که نه خیلی ریز و نه خیلی درشت باشند.