توسعه بر مدار آب/ کارنامه بخش آبفا در یک نگاه

عصرایران، محمدعلی دیانتی‌زاده - «آب باید به عنوان محور آمایش و توسعه سایر بخش‌ها ملاک عمل قرار گیرد.» این عبارت معاون آب و آبفای وزیر نیرو، حکایت از آن دارد که اکنون و در سال‌های پیش رو این آب است که نقش تعیین‌کننده در امکان‌سنجی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای طرح‌های توسعه‌ای کشور خواهد داشت.

نقش صنعت آب نه‌تنها در توسعه ملی و ارتقای کیفیت زندگی و رفاه مردم غیرقابل انکار است بلکه زندگی کردن و گردش چرخ های بخش های مختلف اقتصادی بدون وجود آب و برق میسر نیست و همین امر سبب شده که تامین آب و برق به صورت پایدار بیشتر مورد توجه مسئولان مربوطه قرار گیرد.

اجرای 185 پروژه در بخش آب و فاضلاب کشور

درسال گذشته در بخش آب شهری تعداد 48 پروژه آبرسانی در سطح کشور با هدف تامین 2120 لیتر در ثانیه آب شرب به بهره برداری رسید که این طرح ها شامل اجرای 110 کیلومتر خط انتقال و 88 کیلومتر خطوط جمع آوری، احداث یک میلیون و 50 هزار متر مکعب مخزن و حفر 92 حلقه چاه با هزینه اجرایی معادل دو هزار و 947 میلیارد ریال می باشد.

در بخش آب روستایی نیز تعداد 114 پروژه آبرسانی روستایی در سطح کشور شامل 62 مجتمع و 372 روستا با جمعیت 191 هزار نفر با هزینه اجرایی معادل 730 میلیارد ریال به بهره برداری رسید. این طرح ها شامل اجرای 945 کیلومتر لوله گذاری در بخش اصلاح و توسعه خط انتقال و شبکه توزیع، احداث 4500 مترمکعب مخزن و حفر 54 حلقه چاه به ظرفیت 845 لیتر در ثانیه است.

همچنین بهره برداری از 24 پروژه فاضلاب شهری شامل اجرای 910 کیلومتر خط انتقال و شبکه جمع آوری اصلی و فرعی، احداث چهار مدول تصفیه خانه به ظرفیت 235 هزار مترمکعب در شبانه روز و احداث بخش لجن تصفیه خانه فاضلاب به ظرفیت 100 هزار مترمکعب در شبانه روز است که با هزینه اجرایی معادل هشت هزار و 740 میلیارد ریال به بهره برداری رسیده است.

مشارکت 3 هزار میلیارد تومانی بخش خصوصی

در حال حاضر چندین طرح مشارکت با بخش خصوصی در صنعت آب و فاضلاب به روش های BOO و BOT برای اصلاح شبکه های فرسوده آب و همچنین 15 طرح در قالب بیع متقابل برای اجرای شبکه فاضلاب 32 شهر در دستور کار قرار دارد.

همچنین هم‌‌اکنون 130 طرح آبرسانی بزرگ با عنوان طرح های ملی در سطح کشور در دست اجرا است که در این طرح ها 39 تصفیه خانه آب در استان های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، فارس، البرز، کرمان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، سیستان و بلوچستان، لرستان، گیلان و مازندران اجرا خواهد شد.

براساس پیش بینی انجام شده، هشت تصفیه خانه آب امسال به بهره برداری خواهد رسید که اعتبار مورد نیاز برای اجرای این هشت تصفیه خانه حدود 100 میلیارد تومان است. تصفیه خانه هفتم آب تهران نیز با ظرفیت 216 هزار مترمکعب در شبانه روز در مراحل پایانی ساخت قرار دارد.

تصفیه خانه آب شهر بیرجند واقع در خراسان جنوبی که یک تصفیه خانه آب شیمیایی برای حذف کروم است، با ظرفیت 55 هزار و 300 مترمکعب در اوایل سال آینده وارد مدار بهره برداری می شود که البته هم اکنون نیز در مرحله بهره برداری آزمایشی قرار دارد.

در استان کردستان نیز تصفیه خانه آب شهر سنندج با ظرفیت 96 هزار مترمکعب در روز با پیشرفت فیزیکی بالای 90 درصد در دست اجراست و در سال آینده به بهره برداری نهایی خواهد رسید.

تصفیه خانه شهر ساری نیز با 70 درصد پیشرفت فیزیکی در دست اجرا است که با ظرفیت 129 هزار مترمکعبی در شبانه روز طی امسال به بهره برداری نهایی می رسد.

از دیگر طرح‌های مهم اجرای تصفیه خانه فاضلاب برای امسال می توان به تصفیه خانه بناب، لواسان، بندرانزلی و ساوه اشاره کرد که برای اجرای آنها حدود 100 میلیارد تومان اعتبار موردنیاز است.

حضور بخش خصوصی؛ جبران‌کننده کمبود اعتبارات

15 سال از آغاز پروژه فاضلاب کشور گذشته و تا به امروز به طور متوسط 54 درصد کشور به این شبکه متصل شده‌ است.

رحیم میدانی  معاون وزیر نیرو در گفت‌وگو با خبرنگار ما مشکلات توسعه این شبکه را ناگزیر بودن از اولویت‌دهی بحث آب بر فاضلاب و کمبود اعتبار می‌داند و می‌گوید: البته با حضور شرکت‌های بخش خصوصی در ساخت تصفیه‌خانه‌ها و استفاده از پساب تولیدی شاهد تحولاتی در این بخش هستیم. وی یک بازه زمانی 30 ساله را برای تکمیل شبکه فاضلاب کشور در نظر گرفت.

حمیدرضا جانباز مشاور وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نیز در حاشیه بازدید خود از طرح جامع آب‌رسانی تهران به خبرنگار ما گفت: در تکمیل طرح‌ها با محدودیت‌های مالی بسیاری داریم که باید برای آن‌ها با حمایت دولت و حضور بخش خصوصی چاره‌اندیشی شود.

داده و ستاده طرح‌های آبی

در همین راستا، ستار محمودی، قائم‌مقام وزیر نیرو چندی پیش گفته بود: ضعف سرمایه‌گذاری و بی‌توجهی مدیریتی از آسیب‌های بخش بهره‌برداری است و اما متاسفانه هیچگاه بهره‌برداری موفق از تاسیسات مورد توجه قرار نگرفته است.

وی بر لزوم اصلاح شرکت‌های آب و فاضلاب و پیاده‌سازی ساختار کارفرمایی در این شرکت‌ها تاکید کرد و ادامه داد: این شرکت‌ها باید نقش نظارتی داشته باشند و با ایجاد ظرفیت‌های لازم، ارائه خدمات را به بخش‌های دیگر فعال در صنعت آب و فاضلاب بسپارند ضمن اینکه باید به فکر کاستن از حجم ساختار خود و ارتقای خدمات به مردم باشند.

قائم مقام وزیر نیرو با بیان اینکه ساختار آب و فاضلاب باید با حمایت از سازندگان تجهیزات، مشاوران و پیمانکاران این بخش‌ها را از شهروند درجه دو به شهروند درجه یک تبدیل کنند، اظهار داشت: هم‌اکنون با حضور فعال بخش خصوصی بازار بسیار مناسبی در صنعت آب و فاضلاب ایجاد شده و شرکت‌های آبفا می‌توانند ضمن تقویت حوزه کارفرمایی فضا را در اختیار این بخش‌ها قرار دهند. وی همچنین بر استفاده از فناوری‌های نوین در صنعت آب و فاضلاب تاکید کرد.

تنش آبی، مالی و بین‌المللی

حمیدرضا تشیعی، معاون نظارت بر بهره‌برداری شركت مهندسی آب و فاضلاب كشور نیز در این خصوص معتقد است: شرکت‌های آب و فاضلاب با سه تنش آبی، تنش مالی و تنش تحریم‌های بین‌المللی مواجه بوده‌اند. مقابله با این تنش‌ها نیازمند هوشمندی و خلاقیت برای طراحی راه‌حل‌های کلیدی برای مقابله با آنها خواهد بود و راهبرد ما به کارگیری رویکرد مدیریت چرخه عمر در بهره‌برداری، ارتقای سرمایه انسانی شرکت‌ها، زندگی با صنایع پشتیبان و مشارکت گسترده با بخش خصوصی است.